Yeni ‘normal’in köleleri
“Normal dediğimiz şey baskılamanın, inkârın, bölünmenin, yansıtmanın, içe atmanın ve yaşantı üzerindeki öteki tahripkâr aksiyonların bir eseridir. Varlığın yapısına toptan yabancılaşmadır” diyor ‘Yaşantının Politikası’ isimli meşhur kitabında Ronald D. Laing. Meğer bizler hepsi birer ön kabulden ibaret olan birtakım normaller üzerinden şekillendiriyoruz hayatlarımızı. Olağan olmayan şeyleri de tekrar bu olağan kabulleri üzerinden teşhis ediyor, yargılıyor ve devre dışı bırakıyoruz.
Toplumsal hayatın akışı içinde yaygın biçimde olağan kabul edilen şeylere karşı içinizde sesini susturamadığınız kuşkularınız varsa ve bunlar her geçen gün daha fazla artıyorsa önünüzde iki seçenek var demektir: Ya bütün bu kuşkuları kendinize saklayacak, herkesin içinde yüksek sesle tabir etmeyeceksiniz ya da ‘anormal’ damgası yemeyi göze alacaksınız. Zira hiç kimse artık ‘normal’i tartışmaya açmaya istekli değil! Olağan kabul edilen çabucak her şey kalabalıklar nezdinde giderek bir inanca dönüşüyor ve beşerler dogmatik biçimde sahipleniyor onları. Aksi sancılı bir sorgulamayı gerektiriyor zira; vazgeçmenizi, değişmenizi, geldiğiniz bu yerden gelmeden evvelki halinize dönebilmenizi, başınızın konforunu bozmanızı gerektiriyor. Kendinizi, hayatınızı, kabullerinizi, hislerinizi, alışkanlıklarınızı önemli biçimde sorgulamanızı, doğruyu yeni baştan aramaya başlamanızı gerektiriyor. Başlarını konforlu tutmak isteyen beşerler için kuşku yok ki son derece keyif kaçırıcı, hatta rahatsız edici bir şey bu!
Oysa biraz düşününce rahatlıkla görebileceğimiz bir gerçek var: Bugünün dünyasında ‘normal’in standartlarını sizin benim üzere sıradan beşerler belirlemiyor. Yeni ‘normal’in kurucu güçleri, sahipleri var. Bir şeylerin kalabalıklarca olağan kabul edilmesi isteniyor, bunun için saf görünümlü algılar oluşturuluyor ve çeşitli araçlar aracılığıyla bu hazır algılar açıktan ya da alttan alta toplumsal hayatın mecralarına ağır biçimde salınıyor ve yavaş yavaş bütün zihinlere sızarak onları ele geçiriyor. Yeni oyun kurucular kendi kurgusal normallerini hepimizin zihinlerine tartışılmaz bir kabul olarak kodluyor, giydiriyorlar. Mesela, bir evvelki sene herkesi bol paça pantolonun hoş olduğuna inandıran moda ‘tanrı’larının, bir sonraki sene dar paçaya birebir payeyi tartışılmaz biçimde yükleyebilmeleri için zihinlerin ele geçirilmiş olması dışında bir açıklama bulmak mümkün olabilir mi? Ya da mesela, yıllar yıllar boyunca sabahları çay eşliğinde kahvaltı eden insanların, neredeyse bir anda filtre kahvelerini içmeden güne ayık başlayamaz hale gelmelerinin, birtakım kahve markalarının Türkiye pazarına girmelerinden sonra ortaya çıkmasında bir acayiplik olmadığı söylenebilir mi?
Bunlar kolay örnekler, sadece bu yüzden seçtim onları aslında. Bir şeyi olağanlaştırma ve öteki her şeyi anormalleştirme illüzyonlarının toplumsal problemlerin algılanması noktasındaki tahribatını yazmaya ne elim gitti ne yerim var! Onun yerine, Laing’in tıpkı kitabından aydınlatıcı birkaç cümle daha alalım buraya: “Düşünme kapasitemiz, kendi çıkarımıza ve sağduyuya uygun olduğunu varsaydığımız o tehlikeli aldanışa hizmet etmedikçe, acınacak derecede kısıtlıdır: Görme, duyma, dokunma, tatma ve koklama kapasitemiz bile kandırmacanın tülleri arkasında o denli bir gizlenmiştir ki, dünyayı tekrar masumiyet, hakikat ve aşkla yaşantılamaya başlayabilmek için her kişinin ağır bir formda bildiklerini unutma eğitiminden geçmesi gerekir.”
Hayatımıza sonradan ve sorgusuz sualsiz kabul ettiğimiz yeniliklerin hepimizi zihinsel olarak dönüştürdüğünü, manaya ve hissetme biçimlerimizi değiştirdiğini, tekrar hepimizi daha evvelki yaşantımızda gittiğimiz istikametten daha diğer taraflara sevk ettiğini ortamızda hiç tartışmadık neredeyse! Bunların ‘normal’ olduğunu söyleyenlere inanmayı tercih ettik daha çok. Halbuki çağlar boyunca ‘normal’den farklı bir şey anlamıştık biz ve bu anlayışımız hayatımızın ana esası bakımından çok fazla değişkenlik göstermemişti. Artık peşine takıldığımız ‘normal’ler ise, birilerinin güç ve menfaat hesapları, piyasa ve strateji icapları sebebiyle neredeyse gün çok değişiyor. Ve bizler, bu gelgit içinde olduğumuzdan öbür bir şeye dönüştürülürken ses dahi çıkaracak şuurda değiliz buna artık. Yeni olağanların kölesiyiz artık hepimiz, bize ne taraf gösterilirse cümbür cemaat o tarafa hakikat koşuyoruz. Olağandışı durumuna düşmemek için sıkı sıkıya sarıldığımız yeni normalimiz bu artık bizim!
