Yolculuk yaparken arabada namaz kılınır mı?
Özellikle sık sık seyahate çıkan ve seyahat yapmak zorunda olan bireyler için namaz ibadetini yerine getirmek zorlaşmaktadır. Bu türlü durumlarda fıkhi olarak yapılan açıklamalar ışığında ibadetlerin yerine getirilme ve bunların öğrenilmesi gerekmektedir. Pekala ulaşım araçlarında farz ve beyhude namazlar kılınabilir mi?
Ulaşım araçlarında farz yahut beyhude namazlar kılınabilir mi?
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığından “Ulaşım araçlarında farz yahut beyhude namazlar kılınabilir mi?” sorusuna cevap verildi.
Verilen yanıtta, “
Otomobil, otobüs, uçak ve tren üzere ulaşım araçlarında beyhude
namaz kılmak
caiz ise de, olağan durumlarda farz namazların kılınması uygun görülmemiştir.
Zira kelam konusu ulaşım araçlarında namaz kılındığı takdirde
namazın kıyam, rükû, secde ve istikbâl-i kıble üzere farzları
nı yerine getirme imkanı yoktur. Hakikaten
Resûlullah (s.a.s.), beyhude namaz kılarken, hangi istikamete dönerse dönsün bineği üzerinde namaz kılardı. Farz namaz kılmak istediğinde ise bineğinden iner ve kıbleye dönerek namazını kılardı (Buhârî, Salât, 31).” sözleri kullanıldı.
Açıklamanın devamın şunlar kaydedildi:
“Cana ve mala ziyan gelme endişesinin bulunduğu hâllerde yahut yerin çamurlu olması, namaz kılacak uygun bir yerin bulunmaması üzere zaruret hâllerinde, binek üzerinde farz namaz kılmak da caiz görülmüştür (Kâsânî, Bedâî’, I, 108).
Hz. Peygamber vaktinde ve müctehit imamlar devrinde günümüzdekine misal nakil araçları yoktu. O vakit mevcut olan nakil araçları hayvan ve gemi idi. Genelde beşerler kendi hayvanları ile seyahat ederler ve diledikleri vakit durup, istedikleri vakit yollarına devam edebilirlerdi. Onun için, namazı hayvan sırtında kılma zorunlulukları yoktu.
Gemide seyahat edenler ise, gemi duruyor ise olağan yerde kılıyorlarmış üzere, kıbleye dönerek rükû ve secdeyi yaparak namazlarını kılarlardı. Gemi hareket hâlinde ise, yapabiliyorlarsa ayakta rükû ve secdeyi yaparak, geminin hareketine nazaran kıbleye yanlışsız dönerek kılarlar, buna güçleri yetmezse oturdukları yerden rükû ve secdeyi yaparak kılarlardı
(Semerkandî, Tuhfe, II, 156; Kâsânî, Bedâî’, I, 109).
Günümüzde, otobüs, tren ve uçak ile seyahat edenler, namazlarını ayakta ve kıbleye dönerek kılmaları çoklukla mümkün olmadığından, oturdukları yerde îma ile kılabilirler.
Bununla birlikte namazlarını seyahat öncesinde yahut sonrasında ya da mola yerlerinde cem ederek de kılabilirler. Fakat otobüs firmalarının yolcuların dini hassasiyetini gözeterek mola vaktini namaz vakitlerine denk gelecek halde düzenlemeleri tavsiye edilir.
Cem, sadece öğlen ile ikindi ve akşam ile yatsı namazları ortasında olabilir.
Öğlen ile ikindinin cemi, ikindiyi öğlen vaktinde öğlen namazından sonra (cem-i takdim) ya da öğleyi ikindi vaktinde ikindi namazının öncesinde kılmak (cem-i tehir) halinde yapılabilir. Akşam ile yatsının cemi de yatsıyı akşam vaktinde akşam namazından sonra (cem-i takdim) ya da akşamı yatsı vaktinde yatsı namazından evvel kılmak (cem-i tehir) biçiminde yapılabilir.
Cem edilecek namazlar orta verilmeksizin peş peşe kılınır. Ayrıyeten cem-i takdim hâlinde birinci namaza başlarken, cem-i tehir hâlinde ise birinci namazın vakti içinde cem yapmaya kalben niyet edilir.”