Yeniden inşa sürecinin başındaki Suriye’den izlenimler
Ankara’dan Ajet uçuşlarının başlayacağı gün daha evvelden aldığım bir davete de icabet etmek üzere, bu birinci seferin yolcuları ortasında yer almak istedim. Geçtiğimiz hafta Salı günü gerçekleşmesi planlanan bu uçuş ne yazık ki, teknik prosedürlerin tamamlanmamış olması münasebetiyle ileri bir tarihe ertelendi. Bir sefer seyahate niyet etmişiz, davet sahipleri de ısrarlı, hava yoluyla değilse kara yoluyla bismillah dedik birebir gün tekrar bildiğimiz kara yollarına koyulduk.
Kilis-Öncüpınar Gümrük kapısına tıpkı günün akşamına hakikat vardık. Gümrük kapısında Türkiye’den kesin dönüş yapan insanların kamyonetlere yüklemiş oldukları eşyalarıyla geçişlerinin oluşturduğu kuyruk birinci şahit olduğumuz görüntü. Tahminen kitlesel halde bir dönüş yok lakin nizamlı olarak her gün devam eden bir akış olduğu görülüyor. Gidenler muhtemelen gidecekleri yerlerde en temel barınak ve maişet muhtaçlıklarını karşılama konusunda önlemlerini almış olanlar. Herkes o kadar şanslı değil tabi. Kilis’in çabucak karşısında Azez’den başlayarak Halep, Hama, Humus ve ta Şam’a kadar yollar tank ve top atışları, uçak bombardımanları ve roketlerle harabeye dönmüş kentlerin içinden ilerliyorsunuz.
Hiçbir hayat emaresi kalmamış bu kentler ülkemizde yıllardır konuk ettiğimiz insanların güneş üzere gerçek geliş sebepleri.
Şehirlere bunları yapanlar içinde bulunan insanlara neler yapmamış, neler yapmazdı. Aslında bütün bu yaptıkları tam da o insanları maksat almıyor muydu? Hayalete dönmüş kentlerin sokakları ortasında ne hayatlar yaşanmış ne olaylar ne dostluklar ne sevinçler ne düğünler yaşanmış. Nelere şahit olmuş bu kentler, ne insani halleri sergilemiş, şehretmiş.
Her biri farklı bir alem, başka bir insanlık olan teker teker her insanın bu kitlesel vefat tarlalarına atılışı nasıl bir insafla, nasıl bir vahşet düzeyinde gerçekleşmiş?
Bu ortada biz Türkiye’de Beşşar’ın isminin aslında Esed mi Esat mı olduğu üzerinden havanda su dövelim. Yolda bana refakat eden ve inanılmaz bir hafızası ve bilgisi olan Ürdünlü dostum enteresan bir bilgi veriyor. Hafız Esed olarak bildiğimiz şahsın asıl isminin
Hafız Süleyman el-Vahş
olduğunu söylüyor. Mısır’la Suriye ortasındaki birlik günlerinde Suriye ordusunda bir pilot olan
Hafız Süleyman el-Vahş
bir biçimde Mısır’da
Cemal Abdülnasır
ile tanışıyor. İsmini söylediğinde
Nasır ona bir iltifatta bulunmak üzere isminin Vahş değil Esed olması gerektiğini söylüyor.
O günden sonra Vahş ailesi bir öbür Arap diktatöründen el almış bir Esed olarak tarih sahnesine girmiş oluyor.
Adını istediğin kadar “en mutlu” (Esat) yahut Aslan olarak düşünün ailenin Suriye’ye 54 sene içinde yaşattığı vahşet tam gizlenen ismiyle müsemma.
İnsanlığın şahit olduğu nadir düzeydeki vahşetle taş üstünde taş hiçbir köşesinde omuz üstünde baş kalmamış bu kentler bir daha ayağa kalkar mı?
Kalksa tekrar eski hayatiyetine kavuşur mu? Bu kentlerdeki harabeler büsbütün enkazları kaldırılıp yerine yeni kentler mi kurulur yoksa bunlar kent mezarlıkları olarak kendi hallerine terkedilip öteki yerlerde mi kurulur? Enkazı kaldırmak bambaşka bir masraf, külfet. Bir an için aklım pratik bir fikre gidiyor. Enkazı içindeki para eden demir, ahşap, alüminyum üzere geri dönüştürülebilir hurdalar karşılığında işin erbabı müteahhitlere kaldırtmak mümkün. Bize refakat eden Suriyeli bir aşiret reisi bu fikre karşı “bunu hiç bırakırlar mı yahu?” diye reaksiyon verdi.
“Esed’in şebbihası kendi bombaladığı, yakıp yıktığı kentlerin enkazını da taşeronlara sattı. İçinde işe fayda ne varsa aslında onları da mezar hırsızları üzere çalmışlar yani.”
Suriye’de ihtilal sonrası insanlarda
inanılmaz bir rahatlama, bir ferahlama
hali kendini çabucak hissettiriyor. Ortadan geçen 4 buçuk aya karşın beşerler hala yaşadıklarına inanamıyor. Bunun Allah’ın bir mucizesi olduğunu söz edenler, ne kadar şükretseler ifa edemeyecekleri bir nimet olarak görüyorlar. Olağan bunun yanı sıra bu kadar özgürlüğe alışık olmayan bu halkın artık giderek yeni oluşan tertibe adapte olma, yeni nizamın bir modülü olma uğraşı da gözlemleniyor.
Suriye halkı olağanda çok çalışkan, zeki ve uygar bir halk. Asırlarca İslam medeniyetinin merkezi olmuş Şam’da ilim, kültür, sanat, edebiyat yeniden en güçlü medeniyet beşiği olarak vazifesini yerine getirmek için adeta sabırsızlanıyor.
Ancak yüzyıllık bir işgal ve istibdat periyodunun akabinde bu vazifesini yerine getirebilmesi için daha katetmesi gereken çok yol var. Her şeyden evvel en temel yine inşa faaliyetinin gerçekleşmesi gerekiyor. Yıkılmış, bastırılmış bir ülkenin yine inşası, yerinden tehcir edilmiş bir halkın yerini bulması gerekiyor.
Devrimin önderleri, Ahmet el-Şara ve takımı son derece olgun, hikmetli bir yaklaşımla geçiş periyodunu yönetmeye çalışıyorlar
. Lakin yönettikleri insanların tamamı tıpkı hikmet anlayışına sahip değiller. 54 yıldır ülkede kendi halkına karşı bir soykırım uygulamış olan
Esed ve artıklarına karşı bir intikam yahut en azından bir adaletin tahakkuku talebi var.
Diğer yandan
yeni ve güçlü bir toplumu hikmetle inşa etmenin nebevi prosedürü var ve Şara bu yola sıkı sıkıya bağlı
. Bu sayede toplumda rövanşist intikam hareketleri olmadan geçişin gerçekleşmesini temin etmeye çalışıyor.
Esed’in ve Şebbihasının yaptıklarını kim hatırlıyorsa onlara karşı bir öfkeyle dolmaması mümkün değil, lakin Şara ve takımı bu hisleri denetim etmeden geleceği inşa etmenin mümkün olmayacağını çok düzgün biliyorlar.
Lakin denetim taban derecede bir adalet sağlanmandan da tam olarak temin edilemiyor.
Eski rejimin insanlarından hiçbir şey olmamış üzere,
kral öldü yaşasın yeni kral diyerek yanaşanlar da oluyor.
Kimseyi dışlamamak ismine onların da hak etmedikleri pozisyonlara taşınmaması beklentisi sıkça lisana getiriliyor. Bu beklentiler ortasındaki istikrar Şara’nın ve hükümetinin siyasi liderliğinin en değerli test alanlarını oluşturuyorlar. Bir yandan unutulması nitekim güç bir zulüm, baskı, azap ve soykırım yıllarında biriken intikam hisleri başka yandan artık o dönemde rejimle iş birliği yapmış yahut onlarla şu yahut bu düzeyde iş birliği yapmış zulümlerine göz yummuş yahut bir yerinden tutmuş koca bir halk.
Neticede bu iki halk birlikte yaşayacak ve Suriye’nin bütünlüğünü birlikte inşa etmeye devam edecekler.
Bunun kolay olmadığını herkes biliyor ve görüyor.
Doğrusu Şara ve grubunu yönlendiren inanç ve motivasyonun gücü, ideolojisi olmasa şimdiye çoktan kanın gövdeyi götürdüğü bir intikam ortamı yaşanmış bile olurdu.
Ancak devrimcilerin ahlakı, daha birinci andan itibaren çıtayı Peygamberin fetih sünnetine koymuşlardı.
Devrimci İslami ahlak intikamcı değil, adaletli ve affedicidir. Lakin alışılmış ki bu af kimilerini asla kapsamaz.
Suriye izlenimlerimizi yazmaya devam edelim inşallah.
