Yeni Amerikan Büyükelçisi’nin teklifi…
“Türkiye, Baharat Yolu’nun ve İpek Yolu’nun nabzı ve kalbiydi. Her vakit kültürlerin, dinlerin, ırkların ve Doğu’dan Batı’ya ve tam zıddı istikamette giden ticaretin ilişki merkeziydi. Ben, Türkiye’nin bir kere daha yeni bir baharat, yol ve güç, ulaşım, üretim merkezi olabileceğine inanıyorum.
olarak Türkiye, Avrupa’ya daha fazla gaz için bir merkez olarak, gaz dağıtım terminalleri aracılığıyla sevkiyat terminali olabilir.
Avrupa’ya Rus müdahalesine karşı
diğer bir kalkan sağlar. Türkiye, savunma, havacılık ve Amerikan şirketleriyle paydaşlık konusunda, ayrıyeten
Çin’i, Kuşak-Yol teşebbüsünü bir müddetliğine uzak tutmak
için stratejik bir milletlerarası
”…
Kuşku yok, niyeti farklı bahis lakin ABD’nin yeni Türkiye Büyükelçisi Thomas Barrack’ın Ankara merkezli global tahlili, son devir dış siyaset gelişmeleri içinde en dikkat cazip olanıdır. ABD-Türkiye alakalarına ilişkin-nihayet-belirgin bir Washington planıdır…
, yeni elçiyle birlikte ‘açılış hamlesidir’ lakin yalnızca Trump hükümetinin değil,
Amerikan devletinin de çalıştığı
bir projeksiyon olduğu hissediliyor…
, bir paragraflık analiz,
hem Çin hem Rusya karşıtıdır
. Türkiye’yi bu gerçekliğe nazaran pozisyonlandırma daveti de sayabilirsiniz…
, Evet, Türkiye ve tarihi mirası hem Baharat Yolu hem Kuşak-Yol güzergâhında yüklü müktesebata sahiptir lakin metin ikisinden
önceliyor…
, O ‘Baharat Yolu’dur. Yani menşei Çin değil, daha çok Hindistan’dır…
, Hindistan merkezli, Çin-Rus gayeli Amerikan jeopolitiği yalnızca bu yol ile sınırlandırılamaz/sadeleştirilemez…
, birebir vakitte Batı Asya’dır, İran’dır, Pakistan ve Afganistan’dır, Körfez ülkeleri/bölgesi ve Akdeniz’e yanlışsız son istasyon olarak İsrail’dir!
, Rusya, Kafkasya/Hazar havzası da dahildir. Bu Hindistan’ın kendi dış siyaset kavrayışlarına da uygundur. Örneğin; Delhi de bizim üzere Rusya’dan S-400 aldı, bize yaptırımlar geldi fakat Amerika Hindistan’ı görmezden geldi…
, ‘yolu’ uzatmak isterseniz, İsrail’den sonra da devam ediyor; Akdeniz-Kıbrıs Rum Kesimi-Yunanistan-Avrupa sınırıdır. Sınır Karadeniz’i de kuşatıyor. Söylemeye gerek yok, Ukrayna belgesi da birebir raftadır…
, Tekrar doğal olarak,
çizgisi de yeni gerçeklikleriyle birlikte bu çizgideki Türkiye varlığını tetkiki gerektirir. Suriye’den Rusya ve İran’ın tahliyesi ile
ortasında yaşanan ve tehlike potansiyeli bulunan tartışmalı masa da ayrıyeten gündeme girmektedir…
, Bütün yerküre stratejik haritasının hem göbeğidir hem en geniş ölçeğine bastığından, “yeni dünya düzeni” açısından
dörtgeninin en kritik ve tartışmalı bağlamını oluşturur. Bir sürü saçağı vardır…
, Trump başkanlığının, -şu günlerde daha meçhul bir evreye geçtiyse de- Rusya ile daha güzel münasebetler ve Çin’e karşı daha faal siyaset kabulünün açık dışa vurumudur…
, Moskova ve Pekin’in bu yaklaşımı çabucak anladıkları ortada; hafta başı Rusya Dışişleri Bakanı ile Çin Dışişleri Bakanı buluşmasının nedeni muhakkak ki bu yeni “ayarlardır”. Konumlarını koordine ediyorlar…
Washington, Trump-Jinping buluşması için tarih vermekte duraksamış görünüyor ve Çin ve Rusya Devlet Liderlerinin, Rusya’nın Nazi Almanya’sına karşı zaferinin 80’inci yıldönümünde (9 Mayıs),
duracaklarına ait açıklamalar ittifakın görkemli sembolizmine dönüşebilir…
yani Türkiye bu global bağlamda yeni büyükelçinin üstteki konuşmasını dinliyor!
, fikri sürüklediğimizde; Amerika’nın aklında,
Hindistan-Körfez ülkeleri-Türkiye-İsrail-Suriye-Irak-Azerbaycan/Hazar,
belki
dahil, güncellenmiş bir çizginin silueti görülebilir…
, Avrupa’ya yaslanan, AB’nin ve NATO’nun dahil olduğu-finansı tekrar bu coğrafya ülkelerinden yapılan-sırt bölgesi de ardındadır.
, Fakat sonu bizde bitmiyor; Orta Asya-Avrupa ortasında da bir stratejik iştirak arayan akıl da mevcut. Birincisi şu sıralar Özbekistan-Semerkant’ta gerçekleyen ‘
bunun ispatı. ‘
’ diyorlar ve AB Komisyonu Başkanı Leyen şöyle diyor; ‘Bugün bir dönüm noktasındayız. Biz Avrupalılar 1000 yıllık tarihimizin bu yeni kısmında sizinle stratejik ortak olmak istiyoruz’…
bahsedilen “
”dur! Türkiye’nin desteklediğidir fakat bir yandan da Çin potansiyeli barındırıyor! ABD’ye/Trump’a alternatif midir? Hindistan planına rakip midir? Lakin bu da yeniden Türkiye’yi “
” kabul ediyor…
, Bütünü riskler ve fırsatlardır! İki sıkıntı var önümüzde; a) İran, b) İsrail. İran, Hindistan yoluna nasıl bakıyor? İsrail nasıl bakıyor? Rusya ve Çin, İran’a ne söylüyor? İsrail’e ne söylüyor? Çin ve Rusya, İsrail, İran ve ABD, Türkiye’ye ne söylüyor?
, Kıymetlisi, Ankara her birine ne söylüyor?
Türkiye, büyük güçlerle münasebetleri açısından en elverişli devirlerinden birini yaşıyor. Hindistan’la da yeni bir kapı açmanın sakıncası yok. Müslümanlara ve Türkiye’ye yaklaşımı maalesef tatsızdır. Fakat, büyük parselizasyonlar kelam konusu olduğunda Hindistan üzere ülkeler konumlarını tehir edebiliyorlar…
Amerikan Büyükelçisinin açıklamalarını, davet/teklif/vaat olarak alırsanız, el zıddıyla ve bir kalemde reddedilemez. “İşlevselliği” tartışmalıdır lakin çalışabilir de! Amerikan ipiyle ineceğiniz kuyuda kalmanız sürpriz olmaz. Öte yandan “yeni düzen”den bahsediyoruz, kaideleri ve aletleri değiştiriyor…
Trump iktidarıyla birlikte kısa müddette gelişen Suriye ve YPG/SDG süreci yahut İsrail’in Türkiye sızlanmalarına sessizliği, gerideki stratejik beklentinin tezahürü olabilir. İçeriye tesirini de kontrastlar üzerinde okuyabiliriz; mesela “boykotçular”, büyükelçinin söylediklerinden ders çıkarabilir mi?
