Yapay zeka ile savaş

Sinemanın büyülü dünyası, 7. Sanat var olduğu vakitten beri izleyicide şaşkınlık oluşturacak örneklerle kendini ispat etti. 130 yaşındaki sinemanın kısa sayılacak serüvenindeki en başarılı örneklerden biri ise Misyonumuz Tehlike serisi oldu. Tom Cruise’un Ethan Hunt’ı canlandırdığı sinemanın sekizincisi ve sonuncusu vizyona girdi. “Görevimiz Tehlike: Son Hesaplaşma”, serinin başlamasının 30. yılında görkemli bir veda sahnesine dönüşmüş.

Filmin en dikkat çeken yanı kıssası. Tekrar dünyayı kurtarmak için yola çıkan kahramanlar, yeniden vicdanın merkezi ABD ve tekrar insanlığın umudu “Rüyalar Ülkesi”nin bir ferdi. Buralar alışık olduğumuz noktalar. Yeni sinemadaki yeni ve en temel vurgu ise “Tanrı”yı tekrar tanımlama ve “Tanrı yok”, “Tanrı biziz” söylemi…

“Entity” (Varlık) olarak tabir edilen en güçlü yapay zekaya karşı bir çaba vardır. Savaşın mühimmatı ise ‘eski olan’dır. Çünkü yeni, yani dijital olan her şey Varlık’ın denetimindedir. Analog gereçler ve tekniklerle hayat bulan uğraşta Varlık’ın çizdiği senaryoya (kader diyebiliriz) karşı bir uğraş vardır. Genel kanaat, bu senaryonun dışında öteki seçenek olmadığıdır. Çünkü “kâdir-i mutlak” artık Varlık’tır. Kelamının üstüne kelam, planının üstüne plan yapılamazdır.

Fekat bir gün, bir kahraman çıkar ve “planın üstünde olan plan”ın üstüne de plan yapar! Varlık’ı aslında, kendinden olmayanla vurur. Beşere ilişkin olanla… Daha gerçek olanla…

Filme nazaran “Dijital Tanrı” diyebileceğimiz Varlık’ın temel problemi yazılı olan kodlar olduğundan, sinemanın sonunda da buna vurgu yapılır. 2 buçuk saat süren sinemada kıssanın düğümünün çözüldüğü noktada “Hiçbir şey yazılı değil, yazan biziz” bildirisi ana karakterlerden birinin ağzından verilir. Ve bu “dış ses”, post çağdaş insanın ‘yeni tanrısı’nın (esasında eskisinde de olduğu gibi) yegane rakibinin, kurtuluş kaynağının insan olduğunu dillendirir.

Elbette bir sinema yalnızca bir sinema değildir. Sinema var olduğu vakitten beri sinemaların “gerçeklik oluşturmak” (modern insanın tabiriyle ‘yaratmak’) fonksiyonu vardır. Bir sinema bunu kendine misyon edinmese de vakıa budur. Haliyle, Vazifemiz Tehlike: Son Hesaplaşma’da ortaya konan “yeni gerçeklik” bir okuma ve vaktimizin yorumlaması olsa da öykünün meramı, bir asırdan fazla vakittir kurgulanan “Tanrı İnsan”ın yeni formundan öteki bir şey değil. Eşyanın zıddıyla kaim olduğunu düşünecek olursak, insanı İlah ilan etmek için öteki İlahları yok saymak gerekecektir. Yani Vazifemiz Tehlike: Son Hesaplaşma’nın bir nevi “Tanrı İnsan’ın şeytan taşlama ibadetlerinden biri” olduğunu söyleyebiliriz.

Hikayesindeki bu konunun dışında görkemli sahneleri, aksiyonu ve dünyanın dört bir yanını set olarak kullanması ile meşhur olan sinemanın vedası da şaşaalı olmuş. Başrol oyuncusu Tom Cruise tekrar dublör kullanmadan, masada bilgisayar marifetiyle halledilecek sahnelerde tehlikeye atılarak gerçek halini devam ettirmiş.

Yapay zekanın hayatımıza bu kadar girdiği ve yakın gelecekte sinemacıları işsiz bırakacağının argüman edildiği bir devirde büyük oranda gerçek yerler ve mizansenlerle beyaz perdeye çıkmanın manası büyük. Elbette dijitalleşmeye karşı bir meydan okuma ve sinema sanatının gerçek telaffuzuna vurgu yapan bir tutum.

Hollywood’daki grevler devrinde çekimleri yapıldığı için çok aksayan ve masrafları artan sinemanın toplam maliyetinin 400 milyon dolar olduğu belirtiliyor. Bu da sineması sinema tarihinin en değerli üretimleri ortasına alıyor. Hasılat beklentisi ise çok yüksek. 1 milyar doları bulabilir. Bilhassa serinin son sineması olması, bir daha sinema perdesinde Ethan Hunt’ı görememe niyeti, en az 2 jenerasyonun duygusal davranmasına ve sinema salonuna koşmasına yol açabilir.

Önceki sinemaların hasılat performansına bakınca önemli bir görüntü oluşacağını düşünebiliriz. Çünkü Misyonumuz Tehlike (1996): 457 milyon dolar, Misyonumuz Tehlike 2 (2000): 546 milyon dolar, Vazifemiz Tehlike (2006): 398 milyon dolar, Vazifemiz Tehlike: Ghost Protocol (2011): 694 milyon dolar, Vazifemiz Tehlike: Rogue Nation (2015): 710 milyon dolar, Misyonumuz Tehlike: Fallout (2018): 824 milyon dolar, Vazifemiz Tehlike: Dead Reckoning Part One (2023): 571 milyon dolar olmak üzere serinin yedi sineması toplamda 4 milyar 200 milyon dolar hasılat elde etti.