Suriye’de Beşşâr Esed devrinin müftüsü Pir Ahmed Bedruddîn Hassûn, 25 Mart Salı günü ailesiyle birlikte Ürdün’e gitmek üzereyken Şam Havaalanı’nda tutuklandı. 2005-2021 yılları ortasında müftülük görevini deruhte eden Hassûn, 2024’ün sonunda Baas rejiminin düşmesinin akabinde sessizliğe gömülmüştü. Bir müddet Şam’da gizlendikten sonra memleketi Halep’e geçen Hassûn, son olarak 17 Şubat günü Suriyeli gençlerin meskenine yaptığı baskınla gündeme gelmişti. Hassûn’un yargılanmasını isteyen gençler, ikametgâhının önünde protesto gösterisi düzenlemişti.

Sosyal medyaya yansıyan ayrıntılara nazaran, tedavi olmak amacıyla Ürdün’ün başşehri Amman’a gitmek için Suriye resmî makamlarından müsaade alan Pir Hassûn, Şam Havaalanı VIP salonunda uçağının kalkmasını beklerken, birdenbire içeri giren silahlı vazifeliler tarafından tutuklandı. Başsavcılığın tutuklama kararını bildirim eden vazifeliler, Hassûn’un eşine ve çocuklarına ise rastgele bir süreç uygulamadı.

Hassûn’un trajik ve ibretlerle dolu öyküsüne, bilhassa ilim sahipleri ciddiyetle kulak kabartmalı:

1949’da Halep’te dünyaya gelen Ahmed Bedruddîn Hassûn, kentin önde gelen âlim ve mutasavvıflarından Muhammed Edîb Hassûn’un oğlu. Nakşibendî piri olan Muhammed Edîb Hassûn (1913-2008), Halep’in en esaslı klasik eğitim kurumlarından Kiltâviyye Medresesi’nin kurucusu Pir Muhammed Nebhân’la (1900-1974) çok yakın olduğundan, Ahmed Bedruddîn de ilmî bir atmosferde yetişti. Baas Partisi 1963’te askerî darbe yoluyla iktidara geldiğinde şimdi genç bir delikanlı olan Hassûn, yeni rejimin bariz karakteri olan jurnalciliği çok süratli benimsedi. Hassûn’un birlikte okuduğu kaç arkadaşını ve hatta kentin âlimlerini Baas’ın Halep şubesine ispiyonladığı ve çeşitli cezalara çarptırılmalarını sağladığı, bilahare ortaya çıkacaktı.

Çabalarının karşılığını, Hâfız Esed periyodunda 1990-1998 ortasında milletvekilliği yaparak alan Ahmed Bedruddîn Hassûn, Beşşâr Esed’in 2000’de babasının yerini almasının çabucak akabinde Halep müftülüğüne atandı. 2004’te -40 yıldır koltuğunda oturmakta olan- Suriye Müftüsü Ahmed Keftârû ölünce, bu kritik makama en uygun aday da elbette Hassûn’du. 2005’te ataması resmen yapılan Ahmed Bedruddîn Hassûn, 2021’de müftülük makamı ilga edilinceye kadar Suriye’de dinî hiyerarşinin zirve ismi olarak kaldı. Bu müddet zarfında, babasından miras aldığı Nakşibendî şeyhliği görevini de icra ediyordu.

2011’den sonra Baas rejiminin kendi halkına kurşun ve bomba yağdırmaya başladığı süreçte, Pir Hassûn, bombardıman ve katliamları en ön safta savunan bir isim olarak dikkat çekti. Çıktığı canlı yayınlarda ve verdiği röportajlarda rejim muhaliflerini şeytanlaştıran sözler kullandı, özellikle sivil yerleşim yerlerine savaş uçakları tarafından varil bombaları atılmasını hararetle ve heyecanla savundu. (“Varil müftüsü” lakabı, buradan geliyor). Suriyeli sivillere katliam uygulayan İran ve Hizbullah milislerine övgüler yağdıran Hassûn, Sünnî Müslümanların kentten tehcirini ve katledilmesini şahsen organize ettiği için “Halep kasabı” unvanıyla anılan İranlı kumandan Kâsım Süleymanî’ye derin hayranlık duyuyor ve bunu kamuoyu huzurunda sıklıkla belirtiyordu.

Şeyh Ahmed Bedruddîn Hassûn’un işlediği hatalardan biri, Şam’da müthiş azaplarıyla maruf Saydnâya Hapishanesi’ne atılan sivil mahkûmların idamına 2017’de verdiği yazılı fetva ve onaydı. Baas rejiminin düşmesiyle kanıtları ve imgeleri ortalığa saçılan kaç mezalimde, Pir Hassûn’un birinci derecede dahli ve sorumluluğu vardı.

Ancak hiç elbet, Ahmed Bedruddîn Hassûn’un yüklendiği en büyük vebal, ilim ve tasavvuf kurumlarını gerçek bir formda temsil etmesi gerekirken, sergilediği sefil ve zelil imgeydi. Vakarlı, izzetli ve onurlu bir duruşu benimsemek varken, Baas üzere insanlığa karşı her türlü cürmü gözünü kırpmadan işleyebilen bir rejimin elindeki kanı sildiği buruşuk bir peşkir olmayı kabullenmek, herhalde bir âlimin kendisine yapabileceği en büyük berbatlıktı.

Bilinçli biçimde zalimlerin yanında saf tutan ve kendi halkının nefretini kazanarak tarihe geçen Pir Ahmed Bedruddîn Hassûn’un bu acıklı kıssasında, akıl sahipleri için kaç dersler ve ibretler var.