Uzmanlar uyardı: İşte astım hastalığında doğru bilinen yanlışlar

Polen, sigara dumanı, hava kirliliği ve gerilim üzere faktörlerin tetikleyebildiği astım hastalığıyla dünyada 260 milyondan fazla insan çaba ediyor. Bilhassa gelişmemiş ve az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere yılda 450 bin kişinin hayatını kaybettiği hastalıkla ilgili uzmanlar, yanlışsız bilinen yanlışları Dünya Astım Günü kapsamında AA muhabirine anlattı.

Liv Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Özdemir, astım hastalarının büyük kısmının günlük ömürde teneffüs düşünceleri, gece uykusuzlukları, iş gücü kaybı ve toplumsal kısıtlılıklar üzere sıkıntılarla karşılaştığını anlattı.

Hastalığa bağlı ölümlerin büyük kısmının önlenebilir olmasına karşın bilhassa düşük ve orta gelirli ülkelerde uygun tedaviye erişimin sonlu kalmasının önemli sonuçlar doğurduğunu vurgulayan Özdemir, toplumda astıma ait birçok yanlış bilginin yaygın biçimde kabul gördüğünü kaydetti.

“Astım her yaşta başlayabilir ve ömür uzunluğu sürebilir. Bunun yanında hastalığın bulaşıcı olduğu tarafındaki inanış da kusurludur. Astım bulaşıcı bir hastalık değildir fakat kimi enfeksiyonlar semptomları tetikleyebilir. Fizikî aktivitenin astımı tetiklediği tarafındaki yanlış inanış, birçok hastayı hareketsiz yaşama yönlendirmektedir. Halbuki ki tedaviyle denetim altına alınmış astım hastaları inançla antrenman yapabilir, hatta birçok astımlı atlet, memleketler arası seviyede muvaffakiyetler elde etmektedir. Bir başka kıymetli yanlış inanış ise inhaler tedavilerin bağımlılık yaptığıdır. İnhaler kortikosteroidler bağımlılık yapmaz, bilakis teneffüs yollarındaki iltihabı denetim altına alarak atakları önler ve hayat kalitesini artırır.”

Astım tedavisinde temel amacın, semptomları azaltmak, ömür kalitesini artırmak ve mevt riskini en aza indirmek olduğunu belirten Özdemir, “Bunun için en tesirli araçlardan biri, iltihabı baskılayan inhale ilaçlardır fakat birçok ülkede bu ilaçlara erişim ya mümkün değildir ya da ekonomik nedenlerle sürdürülebilir değildir. 2025 yılı Dünya Astım Günü teması, bu meselelere tahlil üretmeyi hedefliyor. Küresel Astım Teşebbüsü (GINA), bu yılki bildirisinde, tesirli ve inançlı inhale tedavilerin herkes için ulaşılabilir olması gerektiğini vurguluyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Özdemir, Dünya Astım Günü’nün toplumsal seferberlik için de fırsat olduğunu, astımla yaşayan bireylerin eğitilmesi, semptomların tanınması, yanlışsız tedavi usullerinin yaygınlaştırılması ve toplumda hastalığa dair ön yargıların giderilmesinin bu çabanın temel taşlarını oluşturduğunu belirtti.

Prof. Dr. Cengiz Özdemir, astımın gerçek yönetildiğinde denetim altına alınabilecek bir hastalık olduğunun altını çizdi.

Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sinem İliaz da polen, toz, hayvan tüyü, cilt epiteli, sigara dumanı, hava kirliliği, keskin kokular, soğuk hava, ani hava değişimi, bilhassa soğuk havada yapılan antrenmanlar, enfeksiyonlar ve gerilim üzere faktörlerin astımı tetikleyebileceğini lisana getirdi.

Nefes darlığı, hırıltılı teneffüs, göğüste sıkışma hissi, gece yahut sabaha karşı öksürüğün astım belirtileri ortasında sayılabileceğini aktaran İliaz, astımla ilgili gerçek bilinen yanlışlara ait şu değerlendirmeyi yaptı:

“Astım çocuklukta daha sık başlasa da erişkinlikte de ortaya çıkabilir. Ayrıyeten, birtakım bireylerde çocuklukta başlayan astım erişkinlikte de devam eder. Çocukluk çağında başlayan ise erkek çocuklarda daha sıktır ve çoğunlukla erişkin yaşa gelindiğinde hafifler yahut kaybolabilir. Hastalık sırf alerjik tepkilere bağlı olarak ortaya çıkmaz. ‘Astım hastaları spor yapamaz.’ kanısı da yanlıştır. Uygun tedavi alan ve durumu denetim altında olan astım hastaları nizamlı antrenman yapabilir. Hatta nefesi güçlendiren yüzme, yürüyüş, yoga üzere idmanlar önerilir. Tüm astım hastaları idmanla tetiklenmez, şayet idman hastamız için tetikleyici bir faktör ise antrenman öncesinde astım ilacını kullanmak, hastanın antrenman yapmasına imkan tanıyabilir.”

İliaz, tedavide kullanılan ilaçlardan bilhassa kortikosteroid içeren spreylerin, düşük dozda ve direkt akciğere uygulandığı için sistemik yan tesirlerinin minimal olduğunu, kortizona bağlı yan tesirlerin bu küme ilaçlarda görülmediğini lisana getirerek, denetimsiz astımın, ilacın muhtemel yan tesirlerinden daha tehlikeli olduğunu, nizamlı ilaç kullanımında vakitle dozun azaltılıp kesilmeye çalışıldığını anlattı.

“Kişinin tertipli ilaç almasının gerekmediği periyotlar de olabilir lakin ilaçlar doktora istişareden kesilmemelidir. Aksi halde hastalık daha şiddetli olarak geri gelebilir. Astımlı şahısların her türlü hayvan tüyünden uzak durması gerektiği de büsbütün gerçek değildir. Şayet kişinin hayvan tüyüne alerjisi varsa, bu durumda uzak durması önerilir lakin herkes için geçerli değildir. Kimi astım hastaları hayvanlarla sorunsuz yaşayabilir. Alerji testiyle kıymetlendirme yapılması uygun olur.”

Mevsim geçişlerinde bilhassa ilkbahar ve sonbaharın astımı kötüleştirebildiğini, yeniden yalnızca soğuk hava değil, sıcak ve nemli havanın da kimi şahıslarda astım semptomlarını artırabildiğini vurgulayan İliaz, üst yahut alt teneffüs yolu enfeksiyonları astım krizlerini tetikleyebildiği için grip aşısı ve belirli aralıklarla zatürre aşısı yapılması teklifinde bulundu.

“Hastaların doktor önerisiyle düzenli ilaç kullanımına, tetikleyicilerden uzak durmasına, grip, zatürre aşısı olmaya, sistemli antrenman yapmaya ve sigara içmemeye ya da dumanına maruz kalmamaya dikkat etmesi gerekir. Gerilimi yönetmek, meskende toz, nem ve küfe dikkat etmek de kıymetlidir. Yanlışsız bilinen yanlışlardan uzak durmak için de bilgileri tabip ya da emniyetli kaynaklardan almak, her önümüze çıkan yahut kulaktan dolma bilgilere prestij etmemek ve belirtiler hafiflese bile ilaçları keyfi bırakmamak gerekir.”