Uzmanından ailelere ‘deprem’ uyarısı: Travma çocukların bedenine yansıyor
İstanbul’da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki zelzele kentte büyük paniğe neden oldu. Klinik Psikolog Hilal Savaş, bu çeşit büyük zelzelelerin sırf fizikî yapıları değil, bireylerin ruhsal dünyasını da derinden etkilediğini belirtti.
Savaş, bilhassa birinci günlerde ortaya çıkan ruhsal reaksiyonların değerine dikkat çekerek,
“Depremler, denetim kaybı hissini, inanç hissinde zedelenmeyi ve hayatta kalmaya ait temel endişeleri tetikleyebilir. Sarsıntının akabinde birçok bireyde şok ve inkâr, ağır endişe, uyku bozuklukları, ani irkilmeler, öfke patlamaları, içe kapanma ve suçluluk duygusu üzere çeşitli ruhsal yansıların gözlemlenebilir. Bu çeşit reaksiyonlar, travmatik bir olay sonrasında beklenen ve anlaşılabilir bir süreçtir. Belirtilerin iki haftadan uzun sürmesi yahut günlük ömrü önemli halde etkilemesi durumunda profesyonel takviye alınması büyük değer taşımaktadır”
diye konuştu.
Çocukların dünyasında sarsıcı etkiler
Depremlerin sadece yetişkinleri değil, çocukları da derinden etkilediğini hatırlatan Klinik Psikolog Hilal Savaş, şunları söyledi:
“Depremler çocukların sadece fizikî değil, birebir vakitte duygusal, bilişsel ve toplumsal dünyalarında da derin izler bırakır. Bilhassa küçük yaş kümelerindeki çocuklar için dünya inançlı bir yerken, bu türlü yıkıcı olaylar bu temel algıyı sarsar. Çocuklar yaş ve gelişim seviyelerine nazaran farklı reaksiyonlar verebilir. Okul öncesi çocuklarda alt ıslatma, parmak emme, çok yapışkanlık üzere davranışlar; ilkokul çağındaki çocuklarda baş ve karın ağrısı üzere somatik şikayetlerin, dikkat dağınıklığı ve suçluluk hisleri; ergenlerde ise toplumsal çekilme, varoluşsal sorgulamalar, duygusal dalgalanmalar ve geleceğe dair korkuların sıkça görülebilir. Çocukların bu süreci nasıl atlatacağı konusunda ebeveyn tavrı belirleyicidir. Çocukların hislerini bastırmasına değil, söz etmesine alan açılması gerekmektedir. Çocuğu susturmayın ona eşlik edin. ‘Korkmana gerek yok’ üzere bastırıcı sözler yerine ‘Evet, çok korkmuştuk lakin birlikteyiz’ üzere itimat veren cümlelerin tercih edilmelidir. Daima haberleri takip etmek tasayı artırır. Çocukların oyunlar yoluyla yaşadıklarını söz edebilir. Rutinlerin tekrar kurulması çocuklara inanç hissi kazandıracaktır. Yemek, uyku, oyun ve okul üzere temel alanlarda varsayım edilebilirliğin yine sağlanması kıymetlidir. Ayrıyeten bedensel temasın da çocuklar için güçlü bir güvenlik hissi oluşturacaktır”
Deprem sonrasında çocuklarda ağır öfke, içe kapanma, okula gitmeyi reddetme, çok tetikte olma hali, kalıcı kabuslar ve bedensel yakınmalar üzere belirtilerin iki haftadan uzun sürmesi durumunda kesinlikle uzman dayanağı alınması gerektiğini belirten Savaş,
“Unutulmamalı, çocuklar yaşadıkları olaylardan çok, o olaylar sırasında etraflarından aldıkları duygusal tonu içselleştirir. Ebeveynin sakinliği, dürüstlüğü ve tutarlılığı çocuğun içsel itimadını tekrar inşa etmesinde en büyük rehberdir”
dedi.
