Her yıl ocak ayının sonu gündemimize giren Oscar mükafatları, mart başındaki merasim ile konuşuluyor. Şenliklerin, ödül tertiplerinin tartışıldığı bir periyotta aklımıza gelen soru şu: Türkiye’nin neden Oscar gibisi bir ödül tertibi yok?

Sorunun yanıtını aramaya başlarken, Oscar’ın şenliklerden farkını anlatmak gerekiyor. Sinema şenliklerinde heyetler vardır ve mükafatları bu konsey belirler. Her yıl değişir. 5-10 şahıstan oluşur. Oscar ise bölüm mükafatları temelinde. Ve bölümde olan, Akademi’ye üye herkesin oy hakkı vardır. Binlerce kişinin oyu mükafatları belirler.

İyi ya da makus denecek bir durum yok. Her iki tertip da kendi üretim biçimleri ve tekniklerinin taltif düzenekleri. Ticari sinemalar şenliklerde yer almaz, şenlik sinemaları de -genel olarak- kesim ödüllerinde çok yer almaz. Haliyle iki farklı kategoriden bahsettiğimizi bilmemiz gerekiyor (son devirde Oscar’da bağımsız sinemaların ve şenliklerde de uzunluk gösteren üretimlerin yer alması farklı bir tartışma konusu).

Türkiye’de bölüm mükafatları dizi, reklam, televizyon alanlarında veriliyor. Gösterişli merasimler yapılıyor. Fakat sinema kesim mükafatları bu üslup tertiplerde alt kısım olarak yer alıyor. Halbuki prosedürüne münhasır alan olan sinemanın ödül tertibi da o denli olmalı. Bağımsız sinema kesim mükafatları verilmeli.

Daha evvel birkaç denendi lakin devamı gelmedi. Bölüm bileşenlerinin bir ortaya gelememesi temel problem sanırım. Ve elbette en değerli münasebet, Oscar mükafatlarını belirleyen Kaliforniya merkezli Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) gibisi bir oluşumun olmaması. Çünkü bütün kesimi temsil edecek çatı bir kuruluş lazım. Meslek birlikleri, sendikalar, dernekler, vs bunun altında yer alır. Bir çeşit konfederasyon…

Bu kurumsal yapı “kuruldu” halinde olacak değil. Gelenek gerekli. Dalın buna hazır olması lazım. Devlet dayanaklı fakat özerk bir yapıya gereksinim var. Bu türlü olduğu takdirde kesime yeni bir heyecan geleceğine emin olabilir.

Her problemde olduğu üzere burada da önemli niyetin yanında orta ve uzun vadede planlamalar ile sabır gerekiyor. Kurumların dayanağı her ne olursa olsun aksamamalı. İstikrar çok değerli. Gelenek haline geldikten sonra aslında kimsenin vazgeçemeyeceği bir ortam oluşacak.

Oscar tertibini oluşturan üyeler oyuncular, direktörler, imaj direktörleri, sanat direktörleri, kurgucular, müzisyenler, üretimciler ve daha birçok başlıktaki birlik temsilcilerinden oluşur. Akademi’ye üye olmak için davet alma kuralı vardır. Yıldan yıla büyüyen yapı, bir yerden sonra zaten var olur. Oscar Akademi’sinin 10 bini aşkın üyeye ulaşması bunun göstergesi. Başlangıçta yalnızca ABD’deki sinemacılar kabul alırken, artık dünyanın dört bir tarafından üyelik mümkün.

Ödül düzeneği kurulduğunda dijital mecraların varlığı da ihmal edilmemeli… Ödüllendirmeler dijital ve dijital olmayan biçiminde yapılmalı. Hatta amatör imaller da taltif edilmeli.

Böyle bir tertibin kısa vadede dalı hareketlendireceğini iddia etmek sıkıntı değil. Orta ve uzun vadede ise Türk sinema ve dizi bölümünün bölgesel ve global tesirini perçinleyecektir. Aslında mevcut olan dizi ihraç gücüne bir de böylesi bir tertip eklenirse, dünyada Oscar nasıl bir heyecanla bekleniyorsa Türkiye’nin Oscarları da o denli beklenecektir.