Türkiye Uluslararası Adalet Divanı’na Filistin’le ilgili beyan sundu

Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre, BM Genel Şurasının 19 Aralık 2024 tarihli ve “İsrail Devleti’nin, Birleşmiş Milletler, öbür milletlerarası örgütler ve üçüncü devletlerin mevcudiyeti ve faaliyetlerine ait yükümlülükleri” hakkında UAD istişari görüş talebine Türkiye tarafından yazılı beyanda bulunulmasının öngörüldüğü aktarıldı.

Türkiye’nin, Norveç’in teşebbüsüyle başlatılan bu süreçte kelam konusu BM Genel Heyet kararına eş-sunucu olduğunu belirten kaynaklar, yazılı beyanların UAD’ye tevdi edilmesi için son tarihin 28 Şubat olduğunu aktardı.

Kaynaklar, Türkiye’nin yazılı beyanında temel olarak üç konunun vurgulandığını aktararak, bunların BM’ye üye devletlerin sorumlulukları, BM’nin ayrıcalıkları ve dokunulmazlıkları ile İsrail’in işgal altında bulunan Filistin topraklarındaki yükümlülükleri olarak sıralandı.

BM’ye üye devletlerin sorumluluklarının BM Kuralı’nda ana çizgileriyle belirtildiğine işaret edilerek, buna nazaran, üye devletlerin milletlerarası uyuşmazlıkları barışçıl yollarla çözmesi ve öbür devletlere karşı güç kullanma tehdidinden yahut kullanımından kaçınması gerektiği hatırlatıldı. Ayrıyeten üye devletlerin, milletlerarası hukuk kapsamında bağlayıcı olan Güvenlik Kurulu kararlarını uygulamakla, ayrıyeten memleketler arası barışın ve güvenliğin korunmasında BM ile işbirliği yapmakla yükümlü olduğu belirtildi.

BM kuruluşlarının dokunulmazlığının, BM kuruluşlarına, tesislerine, varlıklarına ve çalışanına milletlerarası hukuk kapsamında tanınan yasal muhafazaları ve dokunulmazlıkları söz ettiği aktarılırken, bu müdafaaların, BM kuruluşlarının konut sahibi devletlerin ve başka dış kuruluşların müdahalesi olmaksızın bağımsız, tarafsız ve tesirli formda faaliyet gösterebilmelerini sağlamak için gerekli olduğu vurgulandı.

BM kuruluşlarının dokunulmazlığının temel olarak İsrail’in de taraf olduğu 1946 tarihli Birleşmiş Milletlerin Ayrıcalıkları ve Dokunulmazlıkları Sözleşmesi’nden ve öteki ilgili mutabakatlardan kaynaklanmakta olduğuna işaret edildi.

İsrail’in işgal altında bulunan Filistin topraklarındaki yükümlülüklerine ait ise kelam konusu yükümlülüklerin, BM’nin, milletlerarası örgütlerin, insani ve kalkınma yardımı sağlayan üçüncü devletlerin varlığına ve faaliyetlerine hürmet göstermeyi de içerdiği belirtildi.

Kaynaklar, yazılı beyanda ayrıyeten işgal altındaki Filistin topraklarında da çalışma yürüten BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansının (UNRWA) faaliyetlerinin tüzel temeline değinildiğini, İsrail Parlamentosunun UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklama kararının tüzel olmadığı görüşünün savunulduğunu lisana getirdi.

Türkiye’nin, İsrail’in memleketler arası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerini ısrarla yerine getirmemesinin ihlal teşkil ettiğini, insani yardımların engellenmesinin, BM tesislerinin gaye alınmasının ve milletlerarası çalışanın taciz edilmesinin memleketler arası hukuk nizamının dayandığı temelleri de zedelediğini vurguladığını aktaran kaynaklar, şunları kaydetti:

“Türkiye, yazılı beyanda bulunmak suretiyle UAD’nin İsrail’in memleketler arası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini teyit eden ve BM, öbür milletlerarası örgütler ve üçüncü devletlerin işgal altındaki Filistin topraklarındaki mevcudiyetine ve faaliyetlerine hürmet gösterilmesinin kıymetini vurgulayan bir tavsiye kararı yayınlanması talebini kayda geçirmektedir.”