Türkiye neden bütün ‘enerji yollarını’ istiyor?
Suriye ve Ukrayna’da gelişen yeni jeopolitik bağlamın, başta çetrefilli gelen lakin gerçek tasnif edildiğinde insanı şaşırtan, hatta ‘konudan bağımsız’ görünen, finalde tekrar garip biçimde buluşan o kadar çıktısı
Yeni yılın birinci günü, Rusya’dan çıkıp Ukrayna üzerinden Avrupa Birliği ülkelerine yapılan gaz sevkiyatı, Kiev’in muahedeyi yenilememe kararıyla durdu…
Fiyatlar üzerinde kısa vadeli tesirleri olacak lakin Avrupa’nın bu kış donması beklenmiyor. Depoları dolu artı başta ABD destek ediliyor…
Asıl iş, güç yolunun kesilmesinin
Türkiye yolunu açmış olması.
Tartışmalı ve üzerinde çalışılması gereken bir konu…
Türkiye için doğan fırsat, Rusya’dan önemli ölçüde güç satın alan bir ülke olarak farklı denklem oluşturuyor. Rusya’nın Türkiye’nin doğalgaz ithalatındaki hissesi Ekim’de yüzde 43,5’ti. Petrol ithalatında da yüzde 50’yi aşan oranlar mevcut…
Ukrayna’dan başlayarak gelen güç zinciri bir yandan Türkiye’ye sıra dışı fırsat sunarken, Ankara’nın Suriye’de Moskova’yı iteklemesi her iki ülkenin müzakere masasındaki haritaya şaşkın şaşkın bakmasını getiriyor…
Irak/Kuzey Irak, Suriye ve Azerbaycan
enerji yollarının/projelerinin de Ukrayna’dan gelen zincirde başka farklı baklalar olması, Rusya-Ukrayna-Türkiye-Kafkas-Körfez-Irak/Suriye-Akdeniz haritasını bu bağlamda da tek miğfer altına sokuyor…
Rusya’dan Avrupa’ya giden gaz sevkiyatı birden çok kol üzerinden ilerliyor(du). Bunların birçok sıfırlanmış ‘görünüyor’. Örneğin
çizgisi esasen meyyit.
çizgisi da çok düşük.
kulvarı da sıfır. Lakin
zirvede! Bu yoldan oluk üzere Rus gazı akıyor. (‘European natural gas imports’, 02/01, Bruegel.)
Sonuç olarak Türkiye’nin Avrupa’nın güç arz güvenliğindeki rolünde yeni bir katman/konjonktür daha var ve Ankara, yalnızca Rusya-Avrupa çizgisinde görmüyor yeni durumu. Bölgeyi harmanlayan bir potadan çektiği enerjiyi iletmek istiyor…
İkinci tesir alanı siyasi;
iç politik istikrarını yitirdi ve ülke yeni bir seçime yanlışsız ilerliyor. Avrupa genelinde olduğu üzere Alman kamuoyunda da, Rusya ile münasebetlerin bozulmasından duyulan rahatsızlık, yaklaşan seçimlerde ‘
Almanya için Alternatif-AfD
’nin iktidara yükselmesi, en azından ortak olması ihtimalini besliyor…
Bu rahatsızlık, yeniden Avrupa ve Almanya’da hakim olan, “ABD ve güç şirketlerinin bu işten yüksek menfaat elde ettiği” inancıyla birleştiğinde, çok sağcı/popülist, AB’ye aralıklı AfD’nin oy potansiyeli daha çok göz korkutuyor…
Yetmezmiş üzere, Elon Musk’ın AfD’yi destekleyen makalesi de hâlâ akıllarda. Trump’ın Lider Yardımcısı JD Vence’in, “başka ülkenin işine karışmak istemem lakin makale ilgi çekici” demiş olması da öyle…
Ankara’ya dönersek; Türkiye-Avrupa-Trump-Rusya-Suriye ajandasının güç sayfası, epey baş patlatılması, sayısız değişkenin hesaba vurulması gereken bir öbür gündem yarattı…
Bir önce (01/01) savunma sanayii bağlamında Türkiye’nin tüm çalışmalarının,
“yeni global nizamda önüne gelecek fırsatları kıymetlendirme, riskleri bertaraf etmeye hazırlık olduğu anlaşılmalıdır”
yazmıştık ve bu da işte ‘enerji” başlığı…
Türkiye için bir tür
‘izahlı yeni dünya takvimi’
çalışıyoruz ve bir yandan Suriye’nin iç gelişimine refakat edip halel gelmemesine uğraş ediyor, başka yandan da bölgesel ve global bağlama oturtmaya uğraşıyoruz…
Bunun nedeni, Suriye’de mümkün risklerin mevcudiyetini korumasıdır. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, “(Suriye’de) kendini dertte ve kaygıda hisseden rastgele bir çoğunluk yahut azınlık var ise Türkiye bunların da hamisidir” kelamı odur. Cümlede ‘azınlıklar’ öne çıkıyor fakat ‘mevcut
Şam iktidarı da Türkiye’nin korumasında’
demektir. Muhatapları var, anlamışlardır…
Suriye/bölge risklerini ‘yönetmeye’ çaba ederken, Türkiye’nin
de siyasetlerini itinayla tetkik/takip etmesi gerekiyor…
Bunu da örnekleyelim; ABD ve Avrupa ile savunma alış-verişleri yürütürken, ikili ilgilerin değişkenleriyle sonlu kalamayız. Büyük değişkenleri de yakalamalıyız…
Dün, Çin, Amerikan
Raytheon, Boeing, Lockheed Martin
gibi büyük savunma şirketlerine yaptırım uygulamaya başladı. İnsanın aklına, “ne yapabilir ki” sorusu geliyor. Fakat mevzuyu bilenler bu küçümsemeye dudak bükebilirler. Zira yaptırım,
nadir metaller ve yarı iletken çiplerle ilgili.
Karar o derece yaralayıcı olabilir ki, mevzuyu haberleştiren The New York Times yorumcuları, “Amerikan askeri kompleksinin sonu mu” cümlesini kurmuşlar. (‘China hits dozens of U.S. companies with trade controls’, 02/01, NYT.)
Bu firmalar ve haberde listelenen başkalarından Türkiye-sivil yahut askerî-neler alıyor?
Bunlar uzun vadeli, külfetli, bağlayıcı alımlar. Güç kaleminde de o denli; “
” oyuncuları/ortaklarının cüretleri kollanmadan ilerlenebilir mi?
Ahmet el Şara’nın kravatı yahut sakal uzunluğu tartışmalarıyla bu sıkıntılar tartışılamaz…
Bu satırlar yazılırken,
Almanya ve Fransa Dışişleri Bakanları
’nın uçakları Şam’a inmişti. Avrupa Birliği sayın. Neden? Her iki ülke de, Suriye’de temel oyuncu gücüne sahip değiller. Ancak Suriye’nin,
Türkiye-Suriye stratejik iştirakinin, Ortadoğu, Akdeniz, güç, Afrika jeopolitiği ve güç oyunlarındaki potansiyelini kestiriyorlar…
Fransa Dışişleri Bakanı ayağının tozuyla, “umut var lakin kırılgan” açıklaması yaptı. Alman Dışişleri Bakanı kısa süre önce Türkiye’deydi. Açıklamalarına bakarsanız Şam’daki değişimi destekliyorlar. Lakin hangi tarafa? Yontmaya çalıştıkları kesindir…
Tek tek her diplomatik hareketliliğe bakarsak ayrıntıda şeytan çok. Öncelik ise diğer; bugün Ortadoğu’da Türkiye’nin yüzleşmesi gereken, İsrail ve İran’dır. Avantajlı durumumuz her iki ülkeyle çatışmalı olduğumuz gerçeğini ıskalayamaz. Düzeltmemiz mi gerekiyor, seçmemiz mi?
