Türk askeri Ukrayna’ya gider mi?
Önce Münih Güvenlik Zirvesi’nde
ABD Lider Yardımcısı Vance’in
verdiği iletiler, akabinde Beyaz Saray’da
Trump-Zelenski görüşmesinde
yaşananlar… Avrupa, ABD güvenlik şemsiyesine daha fazla sığınamayacağını görüyor. Bu yüzden yeni bir arayışa girdiklerini biliyorsunuz.
Önce Paris’te, daha sonra Londra’da başkanlar doruğu yapıldı. Ankara Paris’teki doruğa davet edilmemişti. Fakat Londra toplantısına davet edildi. Dün Brüksel’de yapılan Ukrayna bahisli AB başkanlar doruğunun ardından
bugün dört başkentle video-konferans yolu ile görüşüleceği
medyaya yansıdı (Güven Özalp/Hürriyet).
Bu dört
ülkenin
içinde Türkiye de var
. AB’nin üst seviye isimleri, -duyduğuma göre-
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a
, yapılan görüşmeler ve alınan kararlarla ilgili bilgi verecek. Pekala, bu toplantılarda ne konuşuluyor? Londra doruğunun perde ardı genel çerçeveye ışık tutacak. Edindiğim bilgileri aktarayım:
ANKARA’YA ÖZEL DAVET
İngiltere’den doruğa katılması içn
Türkiye’ye
özel
davet geldi
. Toplantı başkanlar doruğuydu,
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın
iştirakini istediler. Lakin Erdoğan’ın programı uymadı. “O halde dışişleri bakanı düzeyinde katılım gösterin” dediler. Doruğa “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı temsilen”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan
katıldı.
Diğer
ülkelere
ise başkan seviyesinde iştirak zarurî tutuldu.
ERDOĞAN NEDEN KATILMADI?
Ankara’nın tepeye bakan düzeyinde katılması
“Türkiye’nin istikrar politikası” olarak yorumlandı.
Türkiye’nin Ukrayna konusunda
nevi
şahsına
münhasır
,
müstakil bir politika
izlediği malum. Savaşın birinci günlerinden bu yana ABD ve AB’nin yaptırım baskısına karşın, konumunu sabit tuttu. Ukrayna ve Rusya ile münasebetlerini sürdürdü. Trump ABD Başkanı olduktan sonra her şeyin tersyüz olduğu bir süreç yaşıyoruz. Lakin Ankara konumunu koruma ediyor.
Tüm taraflarla diyaloğunu sürdürerek barışı destekleyen tavrını sürdürüyor.
Bunu da bâtın gizli yapmıyor.
Toplantıdan sonra
Bakan Fidan’ın
açıklamasına iki öge yansıdı. Birincisi acil ateşkes. Bu vurgu Trump’ın yaklaşımıyla örtüşür, savaşı devam ettirmek isteyen Avrupa ile ayrışır. İkincisi Ukrayna’nın toprak bütünlüğü. Burada da Türkiye’nin yaklaşımı Trump’tan ayrışır, Avrupa ile yakınlaşır.
Türkiye bu durumunu her platformda savunuyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan
kelamını sakınan bir önder değil. O toplantıya katılmak isteseydi katılırdı, Ankara’nın tavrını orada net bir biçimde ortaya koyardı. “Acaba o kareye girersek güç durumda kalır mıyız?” diye de düşünmezdi. Daha iki hafta önce
Ukrayna lideri Zelenski’yi Ankara’da ağırladı
. Bunu, Zelenski, Trump tarafından topun ağzına konduğunda yaptı. Bu yüzden “denge siyaseti nedeniyle bakan düzeyinde katılım sağlandı” yorumunu gerçek bulmuyorum. Öteki bir sebebi vardır, ileride öğreniriz.
NASIL BİR GÜVENLİK GARANTİSİ?
Liderler toplantılarında
“Ukrayna’ya güvenlik garantisi”
konusu ana gündem unsurlarından biri. Gündeme gelebilecek iki cins güvenlik garantisi var.
Bir
. Ateşkesin sağlanması ve bunun müşahedesi ile ilgili asker konuşlandırılması (Kısa vadeli). İki. Barış sağlandıktan sonra, muhtemel Rus saldırısına karşı, barışın korunması için verilecek güvenlik garantisi (Orta ve uzun vadeli).
Liderler doruğunda daha
çok
kısa vadeli, ateşkesin müşahedesini içerecek güvenlik garantileri tartışılıyor.
LONDRA’DAN ÇIKAN KARAR: GÖNÜLLÜLER KOALİSYONU
Katılımcıların başı karışık. Bir yanda ”Ukrayna’yı desteklemeye ve asker vermeye hazırız” diyen ülkeler var. Kimileri ise bu bahiste tereddüt yaşıyor. Lakin asker göndermeye hazır olduğunu söyleyen ülkeler de ”ABD takviyesi olmazsa olmaz” diyor.
Londra toplantısında bir karar alındı. İngiltere
, Fransa ve Ukrayna’nın bir barış planı
üzerinde çalışması
konusunda uzlaşıldı
. Sonra bu plan, Londra toplantısına katılan ülkelere sunulacak. Bugün de muhtemelen planın ayrıntıları Türkiye, İngiltere, İzlanda ve Norveç başkanlarına aktarılacak.
Bu planı makul bulanların, ateşkesin gözlemlenmesi için bir gönüllüler koalisyonu oluşturması istenecek.
ABD’nin dayanağına gereksinim duyulduğu için plan Trump’a da anlatılacak.
FİDAN O TOPLANTIDA NE DEDİ?
Bu toplantılar, en azından bu basamakta, müzakerelerin yapıldığı toplantılar değil. Her ülke kendi konumunu ortaya koyuyor.
Dışişleri Bakanı Fidan
da o toplantıda Ankara’nın durumunu anlattı. Şunları söyledi: “Ukrayna’ya takviyemizi sürdüreceğiz. Barışın müzakereler yoluyla tesis edilmesini savunuyoruz. Barış görüşmeleri için konut sahipliğine hazırız. Gördüğünüz üzere Türkiye olmadan Avrupa’nın güvenlik mimarisi tamamlanamaz. Avrupa’nın güvenliğinde Türkiye masada olmalı.”
Peki, Türkiye ateşkes ve barışın müşahedesi ve korunması için Ukrayna’ya asker gönderecek mi? Asker gönderme sıkıntısı şimdi konuşulmuyor. Fransızlar ateşkesin karada değil (Çünkü bu kadar geniş bir alanda bunu gözlemleyebilecek bir askeri kapasite Avrupa’da yok) havada ve denizde olmasını savunuyor.
Ama bir biçimde husus, ileride,
karada ateşkes
meselesine gelecek. Türkiye’nin, Kosova’dan Afganistan’a barış gücü deneyimi engin. Herkes üzerinde mutabık kalır, ABD ve Rusya, Ukrayna’ya yabancı asker konuşlanması konusunda anlaşır, Kiev-Moskova ateşkes muahedesi imzalarsa
Türkiye, barışa katkı vermekten
çekinmez. Lakin kanaatimce cephe sınırına girmez, geri hizmet bölgesinde güvenliği sağlar.
Bu kapsamda Ankara’da tüm senaryoların
çalışıldığını
tahmin ediyorum.
BAYKAR O DUVARI YIKTI
Avrupa güvenlik mimarisi demişken… Türkiye şimdi bunun bir modülü olmadı. AB, Ukrayna için silah ve mühimmat alımı konusunda Türk savunma sanayii şirketlerini kapsam dışında tutuyor.
Kısa ve orta vadede yüz milyarlarca dolarlık bir pazardan bahsediyoruz.
Bu sorunun orta vadede çözüleceğini düşünüyordum. Lakin dün değerli bir gelişme oldu.
Baykar, dünyanın en büyük savunma
şirketlerinden
Leonardo ile mutabakat imzaladı.
Anlaşma kapsamında iki dev şirket güçlerini birleştirecek ve İtalya’da
ortak
SİHA üretimi
yapacak
. Bunun ne manaya geldiğini Yunan medyasından (
Proto Thema
) okuyalım:
“Bu yalnızca çok güzel bir ticari mutabakat değil. Avrupa’nın önde gelen savunma sanayi şirketlerinden biri olan
Leonardo
, AB’nin önümüzdeki birkaç yıl içinde kaçınılmaz olarak girişeceği
milyar dolarlık silah paketinde
önemli
bir hisseye sahip olacak
. Böylelikle
Avrupa fonları, artık direkt Türkiye’nin en büyük savunma sanayii şirketini finanse edecek.
Ve bu durum Türk savunma şirkterlerinin Avrupa pazarına girmesine mahzur olan duvarları yıkacak.”