Trump’ın şaşkınlığı
ABD Başkanı
Donald Trump Fox News
’e verdiği röportajda Gazze halkının tehciri planına Ürdün ve Mısır’ın karşı çıkmış olmasına “şaşırdığını” söyledi. Trump’ın şaşkınlığı kendisine çok makul, rasyonel hatta epey kârlı gözüken planı gereğince takdir edememiş olmalarına mı yoksa tekrar konuşmasında lisana getirdiği
“bu iki ülkeye her yıl verilen milyarlarca dolarlık yardımın”
karşılığında bir
bedel ödemeye yanaşmamalarına
mı?
Konuşmasında asıl vurgunun bu ikincisine yapıldığı görünüyor.
ABD’nin yaptığı dış yardımlarda aslan hissesini İsrail alıyorsa da
Ürdün ve Mısır
da başka başı çekiyor. Tabi bu iki ülkeye yapılan yardımlar da onları İsrail’e karşı tarafsız hale getirme emelini taşıdığı için aslanda
bu yardımlar da dolaylı olarak yeniden İsrail’e yapılmış sayılabilir.
Aslında ABD’nin yaptığı yardımlar bu iki ülkeye sadece yardım olsun diye, kalkınsınlar, azıcık cepleri para görsün diye yapılmıyor.
Karşılığını zati ziyadesiyle alıyor ABD ve İsrail.
Şimdi ise Trump’ın İsrail’in de baskısıyla Ürdün ve Mısır’dan istediği şeyler bu iki ülkeyle şimdiye kadar yapılan al gülüm ver gülüm alışverişin hudutlarını ziyadesiyle aşıyor. Gazzelileri bu iki ülkenin kabul etmesi aslında İsrail’in güvenliği kapsamında bile kendilerine biçilmiş rolü oynamalarını zorlaştıran bir şey.
Her iki ülkenin Gazze halkını kendi ülkelerinde kabul etmekten yana en büyük tereddütleri bunların Gazzelilerin kendi rejimleri için tehlike olarak görülmesi. Bunu ne Ürdün ne Mısır göze alamıyor.
Buna karşın onların üzerine bu mevzuda gitmek bütün istikrarlarla oynamak manasına geliyor. Bu iki ülkenin çekindiği yalnızca Gazzelilerin barındırdığı potansiyel tehdit değil, tıpkı vakitte onların tehcir edilmesini kabul etmeleri halinde kendi halklarına bunu izah etmekte zorlanacakları.
Yoksa aslında ikisi de Trump’a “olsa dükkân senin” diyecek bir mesafedeler.
Ama Ürdün Kralı’nın Trump’la basın toplantısında çektiği zorluğa bütün dünya şahit oldu.
Hayır diyemeyeceği Trump ondan asla evet diyemeyeceği, imkânsız bir şey istemiş oluyordu
. Mısır devlet başkanı
Abdülfettah Sisi
aynı duruma düşmemek için planlanmış ABD gezisini ertelemek zorunda bile kaldı.
Trump’ın Fox TV’ye yaptığı açıklama her iki önderin üzerine fazla gitmiş olduğunu kendisine hissettirmiş olmalı.
Bu yüzden şaşkınlığını tabir etse de aslında bir yandan da bu kadar hoş, eksiksiz, makul, bol yararlı, herkesin şad olacağı bir planın nasıl kabul edilmediğine şaşırıyor. Mısır ve Ürdün’ün bu planı takdir edememesine şaşkınlığının birebirini Gazzelilere daha evvel sergilemişti zati.
Yaşamak için en temel şartların bile harap olduğu bu bölgede yaşamak için nasıl bir nedenleri olabilirdi ki Gazzelilerin?
Aksine onlara çok daha yeterli kaidelerde yaşayacakları alternatifler sunulduğunda kesinlikle bunu tercih etmeleri gerekiyordu.
Trump aşikâr ki Gazzeliler için vatan, Kudüs, tarih, kimlik kavramlarının hiç kıymeti olmaması gerektiğini düşünüyor.
Onlar için değerli olmaması gereken şeyler İsrailliler için neden değerli olmalı ki bu ortada? Trump’ın yahut öteki hiçbir batılının bu oryantalist ve Siyonist soruyla hiç yüzleşmedikleri çok açık.
Bu topraklar İsrail için çok kıymetli, zira onlar insan, hem de seçilmiş insan hem de bu topraklar onlar için İlahları tarafından kutsanmış ve verilmiş. Halbuki Filistinlileri bu topraklara bağlayacak hiçbir neden olmamalı.
Onlar için rastgele bir toprak kesiminin hiçbir farkının olmaması gerekiyor.
Ama işte 1948 yılından beri Filistin halkının sergilediği direniş, toprağın Filistinliler için İsrailliler için olduğundan da daha kutsal olduğunu gösterdi.
Hele en son Gazze halkının 471 gün soykırım ve tehcir zorlamasına karşı ateşkesin ilan edildiği gün nasıl kendi konutlarının enkazına nasıl bir hasretle geri döndüklerini gördü herkes. Bu sahne de elbette şaşırtan fakat kesinlikle Trump’a şimdiye kadar ezberlediğinden çok farklı şeyler öğretiyor olmalı.
Trump’ın şaşkınlığı Gazze için önerdiği tehcir planından bir dönüşün de habercisidir.
Aslında Trump’ın epeyce yüksek hatta radikal bir düzeyden açtığı bahis sanılanın tersine vakit geçtikçe imkansızlığı görülerek gerilemeye başladı. Trump bile planının olağanüstü olduğunu lakin bunu dayatmayacağını, tersine tavsiye edeceğini söylerken, İsrail tarafında da plana dair telaffuzun yoğunluğu ve ciddiyetinde bir düşüş gözlemleniyor.
Buna rağmen
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio
da dahil olmak üzere Amerikalı yetkililerin, Araplar buna bir alternatif önermediği sürece Trump’ın teklifinin masada olduğunu belirtmesi ise sadece
ABD idaresinin öneriyi bir gaye olmaktan çıkarıp bölgesel aktörlere baskı yapma aracı haline getirdiğini gösteriyor.
Onlardan talep edilen ve yapılmadığı için onları kahra sokan teklifler bazen hiç akılda olmayan kimi ödünler koparılarak imkansızın siyaseti epey kârlı hale getirilebilir.
Diğer yandan daha evvel de söylediğimiz üzere aslında Trump’ın bu maksimalist talepkarlığı İslam dünyasında hatta onun bu çılgın çıkışlarına maruz kalan ülkeler ortasında bir yakınlaşma ve yeni dengelerin oluşmasına yol açabilir de.
Nitekim geçtiğimiz Cuma günü beklenmedik bir biçimde Arap önderler Riyad’da gayr-ı resmi-rahat kıyafetlerle bir ortaya gelerek Trump’ın ABD’nin Filistinliler olmadan bölgeyi devralması teklifine karşı, Gazze’nin savaş sonrası tekrar inşası için bir ortaya geldi.
Bahreyn, Ürdün, Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan
ve
BAE
liderlerinin bu fevkalâde toplantısı sonuç ne olursa olsun ve her bir ülkenin ABD yahut İsrail’le alakalar geçmişi ne olursa olsun Trump’ın ortaya koyduğu vizyonun içerdiği tehdidi algılamaktan geri durmayacaklardır.
