Trump Musk’a karşı
Haberi geldiğinde şaşırdığımı söyleyemem. Varsayım etmiştim. Bir iki yerde lisana getirdiğimi; hattâ yazmış olduğumu hatırlıyorum.
İki megaloman şahsiyetin tıpkı ipte uzun vakit yürüyemeyeceğini
kestirim etmek çok da güç olmasa gerekir. Musk ve Trump ,iki yol arkadaşı birbirine düştü ve koptu. Tekrar biraraya gelirler mi; olmayacak bir şey değil, ancak epey sıkıntı. O denli olsa da,bunun artık eski can ciğer kuzu sarması bir yakınlık olmayacağını şimdiden söyleyebiliriz.
Bu kopuşun ehemmiyeti, iktidâr bağlarının karmaşık yapısına dikkat çekmesidir. Trump’ın telaffuzunu kuşatan popülizmin en başta gelen niteliklerinden birisi
anti elitizm
olduğunu biliyoruz. Daha seçim kampanyalarından başlayarak Trump, Neocon-Demokrat seçkinleri maksadına oturtmuştu. Esâsen neocon akımın mensuplarının bağrından çıktığı parti, Trump’ın da mensup olduğu Cumhûriyetçi Partiydi. Lakin ,zamân içinde durum aksine döndü. Neoconlar yüklü olarak Demokratların saflarına geçtiler. Cumhûriyetçiler ortasında ise Paleoconcu bir telaffuz ağırlaşmaya başladı.
Evvelen, Yeni Muhafazakârlık (Neoconservativism) ile Eski muhafazakârlık (Paleocon) farkını bir gözden geçirmek gerekiyor. Bu farkı anlatan kavramlaştırmaları Paul Gottfried’a borçluyuz.
Eski biçim muhafazakârlık,
Güneyli çiftçi eyâletlerin geleneklerinden beslenen, sıkı organik WASP Hristiyanlığına bağlı olmayı, ABD’nin bu bedeller etrâfında kenetlenip içe dönmesini
ve dışa kapanmasını tabir eder.
Buna karşılık
Neocon akım
, Kissenger ve ekolünün savunduğu
Yumuşama, Barış içinde birarada yaşama siyâsetlerine karşı çıkan ve ABD’nin askerî gücünü dünyâya dayatmayı müdafaa eden bir akım
olarak tezâhür etti. Özellikle Vietnam Savaşı’nda yeterliden güzele güçlendi ve iki akım ortasındaki fark keskin bir biçimde ortaya çıktı. Bu bölünmede Paleoconlar Neoconları emperyalist olmaklıkla ve Cumhûriyetçilikten sapmayla suçladılar. Sonuçta çabayı kazananların Neoconlar olduğu muhakkaktır. Neocon akım, özellikle Sovyetler’in çöküşünden sonra uygunca azmış, neoliberallerle kaynaşmış ve dünyâ hâkimiyeti konusunda en radikal talepleri lisana getirir olmuştur. Bu birebir vakitte
savaş sanâyii ve onun kurumsal uzantısı olan Pentagon seçkinlerinin, finansal sermâye ve onun uzantısı olan Wall Street ile uzlaşmasını
ve birlikte ABD siyâsetini gütmeye başlamasına işâret etmektedir. Bu uzlaşmaya elbette güç şirketleri de dâhil olmuştu. Vakit içinde ABD’nin Batı yakasında ağırlaşan teknoloji şirketleri ve ilaç sanâyii vb baskın bir formda bu iştirake dâhil oldular.
Bâzı otoriteler, meselâ George Hawley, Paleoconların ABD siyâsetinde arkaik kaldığını, söylemi yer yer Paleocon telaffuz ve ideoloji ile kesişse de Trump’ın bu siyâsetleri diriltecek olan bir şahsiyet olmadığını vurgularlar.
Yabancı düşmanlığı, göçmen aksisi duruş, kürtaj, eşcinsel evlilikler, LGBTQ zıtlığı
gibi moral konularda ,evet, Trump Paleoconları çağrıştırmaktadır. Lakin ekonomik olarak bakıldığında Trump’ın Paleoconların temel duruşlarının çok azını paylaştığı çabucak anlaşılabilir. Paleoconlar üzere Trump da gümrük târifeleri koymayı seviyor. En az onlar kadar müdafaacı. Lakin
tecritçilik konusunda Paleoconlardan ayrılıyor.
Tüccar tarafı baskın çıkıyor, Kanada ve Grönland’a göz koyuyor. Ukrayna’nın kıymetli mâdenlerine el koymaktan, Arapların paralarını gaspetmekten hiç çekinmiyor. Buna tecritçilik demek son derecede sıkıntı. Buralarda tam bir Neocon performans ortaya koyabiliyor. Ancak daha mühimi, Palecon akım içinde çok yaygın olan
antisemitizm, Yahudî varlığından şikâyet üzere ögelerin Trump için geçerli olmamasıdır.
Trump, tam tersine ağır bir İsrâil sempatisinden hareket etmekte, Netanyahu üzere kasap siyâsetçilerden haz etmemekle berâber
siyonizmin genel prensipleriyle son derecede uyumlu bir sınır
tâkip etmektedir. Hâsılı, Trump’ı Paleocon ideoloji ile ilişkilendirmek yer yer epey güç. Tahminen de onu, Paleocon ideolojiyi kendisine nazaran yorumlayan bir şahsiyet olarak kıymetlendirmek en doğrusu.
Pekâlâ, ideolojik olarak Neoconların ve Neoliberallerin temsil ettiği çok taraflı paydaşlık karşısında nasıl oldu da Trump zâfer kazanabildi? Aslında bu blok, tek blok olarak kalmayıp vakit içinde çatladı. Bunun merkezî sebebi,
finansal kapitalizmin ölçüsüz finansallaşmasıydı.
Bu ölçüsüzlük meselâ başta güç şirketleri olmak üzere kimi kesimlerin fiyatlama konusunda belirsizlik yaşamaya başlamasına yol açtı. Cemil Şinâsî Tıbbın son önemli çalışmasında bunu çok hoş ortaya koyuyor. Tıbbın, sembolik olarak,
Taşçılarla
(Enerji ve mâden şirketleri)
Kağıtçılar
(finansal çevreler) ortasındaki bölünmeye, tansiyon ve uğraşlara dikkât çekiyor. Birinci başlarda, finansal sermâye, güç şirketleri ve askerî sermâye ortasında kurulan sac ayağında, ortadaki düşüyor ve onun yerini daha çok öteki sermâye kümeleri, meselâ ilaç sanayii alıyor.
Diğer bir bölünme ise, Batı Kıyısı Amerika’sında konumlanan teknoloji şirketleri ortasında kimileri, finansal kapitalizmin sürüklediği
köpüklü finansal küreselciliğin, çok boğucu bir bürokrasi ürettiğini ve bunun da küreselciliğin gâye ve amaçlarıyla dengeli olmadığını
tez etmeye başlamasıyla ortaya çıktı. Teknoloji şirketlerinin sâhipleri, bu durumu görseler bile umûmiyetle epey pısırık kalıyorlardı. Asperger sendromlu, hiperaktif Elon Musk bir bakıma onların öncüsü ve sözcüsü idi. Risk aldı. Trump’ın kazanmasından sonra, Besoz, Zuckerberg ona mırın kırın eden çok sayıda isim Beyaz Saray’da tespih tâneleri üzere dizilip ona biat ettiler.
Trump’ın seçim muvaffakiyetinin gerisinde
enerji şirketleri ve bürokratik ilerleyen globalleşmeden şikâyet eden teknoloji şirketleri
vardı. Son hüneri Rusya-Ukrayna savaşını çıkartmak olan askerî ve finansal oligarşi ise kaybetti. Trump da Neocon bürokrasiden nefret ediyor ve onu tasfiye etmek istiyordu. Fakat her ikisin de bürokrasi algısı çok farklı. Trump, eski takımları yok edip kendi bürokrasisini yerleştirmek istiyor. Budama işi için testeresiyle Musk’ı vazifelendirdi. Musk da bunu hakkıyla yaptı ve yüzbinlerce insanı acımadan ,âileleri ile birlikte işsiz bıraktı.
Gelin görün ki Musk
bürokrasi düşmanlığında çok daha radikal ve anarşizan düşünüyor. O bir tekno küreselci. Finansal küreselleşmecilerde de kısmen gördüğümüz bürokrasi tersliğini tırmandırıyor ve her türlü bürokratik müdahâleye şiddetle karşı çıkıyor. Onun için bardağı taşıran kendi şirketlerine konulan vergiler oldu. Sonrası, kızılca kıyâmet koptu.. Kritik bir gelişme..Tâkip etmek lâzım..
