The Godfather
Trump’ın resmen görevine başladığı bölüm teslim merasiminde rakipleri olan sâbık Lider Biden ve yardımcısı Kamala Harris de vardı. Trump bu toplantının resmi ve anenevî kod ve hudutlarını zorlayan bir konuşma yaptı. Taraftarları ve grubu kendisini ayağa kalkarak coşkulu bir biçimde alkışladı. Biden ve Harris, bir iki yerde Biden’ın yüz çizgilerinde ufak tefek oynamaları ihmâl edecek olursak, bu anlarda hiçbir reaksiyon vermediler. Elbette beklenen de buydu. İstisnâsı, bu ikilinin Trump’ın katıksız İsrâil taraftarı vurgularında reaksiyonsuz duruşlarını bırakıp, ayağa kalkarak harâretli bir şekilde yeni Başkanı alkışlamalarıydı. O lâhza vaziyetin Ortadoğu, özellikle da Filistin halkı için ne kadar önemli olduğunu anlamıştım.
Amerikan seçkinleri, Cumhûriyetçilerden Demokratlara, Barnie Sanders üzere namuslu düşünebilen az sayıda bir kısmın hâricinde, neredeyse mutlak bir ekseriyetle Filistin soykırımına takviye veriyorlardı.
Bu görünümün Amerikan kamuoyundaki gerçek durumu tam mmânasıyla aksettirmediğini düşünebiliriz. Lakin orada da, İsrâil’in Nazi siyaset ve hareketlerine hatırı sayılır bir dayanağın olduğunu düşünebiliriz. Emsal bir görüntü, İsrâil kamuoyunda da tâkip ediliyor. İsrâillilerin %80’inin, hepsi Netanyahu’yu sevmesese de, onun Gazze’de yaptıklarına dayanak veriyor. Bu sahiden de çok düşündürücü bir durum.
Daha bir ayını doldurmadan Trump dünyânın-ne kadar kaldıysa- ayarlarıyla oynayan bir performans ortaya koydu.
Performans
diyorum; zira şimdi fazlaca bir hareket yok.
NAFTA’yı ve NATO’yu fiilen ortadan kaldıracağı
âşikâr olan Kanada ve Grönland tehditlerinin kuvveden fiile geçirildiğini gösteren bir işâret yok. Trump tarafından Kanada ve Meksika’ya karşı uygulamaya geçirileceği beyân edilen gümrük tanımları ise tehir edildi. Trump Panama’yı tehditleriyle yola getirdi. Başka taraftan Çin’e karşı gümrük tanımlarını yükseltti. Meksika’dan gelen insan göçünü epey baskılamış görünüyor.
Trump’ın söylemi tipik olarak
racon yüklü mafyoz bir söylem
. Bu telaffuzun muhatap olanda caydırıcı bir tarafı var. Mafya bu raconları keserek, direkt aksiyon yapmaksızın, yâni zahmete fazlaca girmeden elde edeceğini elde eder. Trump tam da bunu yapıyor. Racon kesiyor, tehdit ediyor, imâ ediyor ve yalnızca bu kadarıyla en zayıfları yola getiriyor. Başkalarına ise, düşünmek için bir ölçü mühlet veriyor. Panama birinci, Danimarka ise ikinci kümeye giriyor. Kanada ise şimdilik oldukça dişli çıktı.
Mafya, mâlûm, varlıklara kânun dışında çökmeyi tabir eder.
Çökme iki halde olur. Birincisinde, sâhiplerini öldürürek yahut sürerek direkt mülkiyete el koyar. Grönland ve Kanada için Trump’ın ,şimdilik fiile geçmemiş olsa da kestiği racon tam da bunu gösteriyor. Burada hedeflenen saf bir vatandaş yahut âile şirketi olabileceği kadar daha küçük bir mafya da olabilir. Aslında Trump İsrâil’e de ,şuurlu yahut şuursuz suratını alamayıp gâsip bir muamelede bulundu. Netanyahu ile görüşmesinde iştaha gelerek Gazze’nin turistik potansiyelinden dem vurdu ve ABD’ye verilmesinin; turistik bir cennete dönüştürülerek ABD tarafından işletilmesinin en doğrusu olacağını söyledi. Trump’ın İsrâil dayanağı ile gevşeyen, ağzı kulaklarına erişen Netanyahu’nun, bunu duyduğunda hızının aldığı tabir meskenlere şenlikti. O, ABD’ye, Gazze ve Batı Şeria’ya çökmek için en büyük babanın (The Godfather) elini öpüp dayanağını almaya gelmişti. Lâkin, hiç beklemediği bir şekiilde The Godfather’ın Batı Şeria ile ilgilenmediği lakin Gazze’ye ağzının sulandığını gördü. Evet,işte bâzen bu türlü komik şeyler de olabiliyor.
İkinci çökme adabı ,varlıkların işletmesini onlarda bırakarak
haraç almakla
alâkalıdır.Trump’ın Ukrayna’ya revâ gördüğü muamele de benzeri bir durumu düşündürüyor. Biraz açalım. Mafyalar ortasındaki rekâbetler ve kanlı çatışmalar meşhurdur. Talana şimdi açılan bâkir yerlerde hâkimiyetin kime ilişkin olacağı sıkıntısı çeşitli mafyaları çatıştırabilir. Bunlar
bekâret savaşlarıdır.
Talan edilen yerlerde hâkimiyeti yerleşik mafyadan almak isteyen öbür mafyaların devreye girmesi savaşları başlatabilir. Bunlar ise
evli yahut dul bayan kaldırma savaşlarıdır
. Her vakit savaş doğurmayan bir durum daha vardır. Mafyanın tehditlerine mâruz kalan işletmeler öteki bir mafyadan muhafaza yahut takviye isteyerek bu tehlikeyi savuşturmak yolunu seçebilirler. Trump, sıkışan Ukrayna’ya râicini açık açık iletti; “Seni, sana çöken Rusya’ya karşı desteklerim ,ama bana 500 Milyar Dolarlık ender element verirsen” dedi. Müdafaa süreci başlarsa, çok sefer tehditkâr mafya geri çekilir. Zira bu birebir vakitte kendi geçim yoludur. Diğerleri da kendisinden müdafaa isteyebilecektir. (Mafya centilmenliği). Şimdilik Zelenski de buna sıcak bakıyor görünüyor.
Devlet ile mafya münasebetleri epey heyecan uyandıran bir sâhadır. Kimileri devletin en büyük mafya olduğu; hattâ
mafyanın maddeleşmiş ve meşrûlaşmış
yüzü olduğunu argüman eder.Ben bu değerlendirmelere birtakım benzerliklerin abartılı yorumu olarak bakarım. Bu, tahminen diğer bir yazının mevzuu olabilir. Ancak bana,
devlet-mafya ilişkileri
çok daha ilgi cazibeli gelmiştir. Doğrusu Biden ile Trump ortasında nasıl bir fark vardır sorusu tam da burada tartışılmayı hak ediyor. Biden,
ABD devletinin kurucu bedellerini mazeret ederek dünyâya meydan okudu ve bu bedelleri korumak ismine onu ateşe atmaktan çekinmeyeceğini
ortaya koydu. Trump ise bu
kurucu müesses kıymetlerle alay ederek, onları çiğneyerek bu süreci derinleştireceğini
apaçık söylüyor. Biden ortaya racon sokmadan direkt fitili yaktı. Trump ise fitili elinde tutuyor ve racon ile elde edeceğini elde ettikten sonra onu yakacağını imâ ediyor. Buyurun ikisinden birisini seçin, şayet seçilecek bir şey nitekim varsa..
Alain Minc mafya hakkında çok düşündürücü şeylerden bahsetmiş; mafyanın üç tipi olduğunu yazmıştı. Birincisi
devletin yanında
, ikincisi
devletin arkasında
, üçüncü ise
devletin içinde
. Bu ayırımlar artık oldukça kifâyetsiz kalıyor. Latin Amerika kartelleri yeni bir mafya çeşidi olarak tezâhür ediyor. Onlar
devletin üzerindeki
mafyanın misâlleri. Trump ise beşinci çeşit mafyayı düşündürüyor. Bu patern, devlet ile mafyanın birebir örtüşmesini ve özdeşleşmesini tabir ediyor. Buna mafyanın devletleşmesi demek onu hafifletmek ve çarpıtmaktır. Doğrusu
devletin mafyalaşmasından
başka bir şey değildir.
