Talasemi tehlikesi: Taşıyıcılık oranı yüzde 2,1 ‘e ulaştı

Türkiye’de ve dünyada kıymetli bir halk sıhhati sorunu olan talasemi taşıyıcılarının büyük kısmı, taşıyıcı olduklarını bilmiyor. Lakin özel bir kan testi yaptırdıklarında ya da talesemi hastası bir çocuk sahibi olduklarında bu durumu öğreniyorlar. Türkiye’de talaseminin sık görüldüğü kimi vilayetlerde 1994 yılında taşıyıcılık taramalarına başlandı. 2003 yılında hastalığın yaygınlığı dikkate alınarak, ‘Hemoglobinopati Denetim Programı’ başlatıldı ve tarama yapılan vilayet sayısı artırıldı. Program, 2018 yılında ‘Evlilik Öncesi Hemoglobinopati Tarama Programı’ ismiyle 81 vilayette yaygınlaştırıldı.

Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdür Yardımcısı Hamit Harun Bağcı, ‘Talasemi Farkındalık Ayı’ kapsamında açıklama yaptı. Bağcı, talasemiyi kırmızı kan hücrelerinin bozukluğu sonucunda bir tıp kansızlık, bir çeşit anemi olarak tanımlayabileceklerini belirterek, “Anemi semptomları bu hastalarımızda da görülür. Yorgunluk, zayıflık, soluk cilt üzere belirtiler olabilir. Birtakım hastalarda kemik deformiteleri görülebilir. Bu hastalarımızın tedavileri uzun yıllar sürmektedir. Hastalığın çeşidine, şiddetine nazaran birtakım hastalarda kan nakli bile gerekebilmektedir” dedi.

Akraba evliliklerin yaygın olduğu yerlerde talaseminin görünme sıklığının arttığını kaydeden Bağcı, “Her yıl yüzlerce talasemili çocuk dünyaya gelmekte ve hem aileleri hem doğan çocuklar olumsuz etkilenmektedir. Maddi, manevi sıkıntılara neden olmaktadır. Talesemi taşıyıcılarının birçoğu taşıyıcı olduklarını bilmiyor doğal olarak. Hasta olarak doğmamayla alakalı 1994 yılında taşıyıcılık taramaları başlatıldı. Program kapsamında, evlenmeden evvel evlilik raporu almaya gelen şahıslar yahut çocuk sahibi olmak isteyen çiftler, kan vererek çeşitli testler sonucunda bu taşıyıcılık durumlarını tespit ediyorlar. Şayet bir kuşkulu durum varsa şahıslar hematoloji ve genetik uzmanlarına yönlendirilmektedir. Burada tekrar testler sonucunda şayet çocuk sahibi olmak istiyorlarsa çiftlere tüp bebek tekniğiyle, sağlam embriyo transferi metoduyla, çocuğun hasta doğumunun önüne geçilmesi kelam konusu olabilmektedir” diye konuştu.

1993 yılından bu yana 8 Mayıs’ın ‘Dünya Talesemi Günü’ olarak anıldığını söyleyen Bağcı, şöyle devam etti: “Toplumun bahis hakkında bilgilendirilmesi ve hassaslığının arttırılması emelimizi söylemek istiyorum. Türkiye’de talesemi taşıyıcılık oranımız yüzde 2,1 ancak bölgelerde değişiyor. Birtakım bölgelerde daha ağır yüzde 0,6 ile yüzde 13 ortasında bu oran değişiyor. Akdeniz’e komşu olan ülkelerde, taşıyıcılık ve hastalık daha sık görülebiliyor. Evlilik öncesi rapor almak için evlenmeye başvuran çiftler, bir sıhhat raporu almak durumunda. Bunun için aile sıhhati merkezlerimize başvuran çiftlerden kan alınıyor. Bu kan alınma sonucunda test uygulanıyor. Testte şayet kuşkulu bir durum çıkarsa öteki eşten alınıyor. Eş adaylarının ikisinin de kuşkulu çıkması durumunda o vakit hematoloji uzmanı ve hastaneye, ilgili merkeze yönlendiriliyor. Orada tekrar testler yapılıyor. Bu testler sonucunda şayet çocuk sahibi olma istekleri de varsa, buna yönelik tedaviler planlanmaktadır. Bu taramalarla aslında sağlıklı çocuk sahibi olmayı planlayan çiftlere dayanak oluyoruz. Böylelikle sağlıklı kuşaklar hedefliyoruz. Hasta çocukların dünyaya gelmesinin bir nevi önüne geçmiş oluyoruz. Bu program kapsamında eş durumu, eşlerin kuşkulu olmaları ve testler sonucunda bu şahısların şüphelilikleri; hasta çocuk doğurabileceği kanaati oluştuğu vakit çiftlere danışmanlık hizmeti veriliyor. Bu danışmanlık hizmeti çerçevesi sonrasında da preimplantasyon, tüp bebek usulüyle sağlam embriyo transferi ediliyor.”