Son sağlık siyasetinin komplikasyonu: Tıp eğitiminin yaşadığı kriz
Siyasette meseleleri çözmek için ortaya koyduğunuz tahlillerin öbür meselelere yol açabileceğini öngörmek başka bir siyasi meziyettir. Sorun üretmek toplumun tabiatındandır ve siyaset bu sıkıntıların tahlilinin her şeyden evvel teşhisi sonra sağlıklı bir tedavisi için vardır. Bazen uyguladığınız tahlil yahut tedavi yolunun komplikasyonları oluyor ve bu komplikasyonlara karşı da birinci uyguladığınız tedavi ile birlikte önleyici önlemler de almak gerekiyor.
Siyaset için burada kullandığımız terminolojinin tıp alanından olması siyaseti birebir tıbbi operasyonlar seviyesinde gördüğümüzden değil elbette. Hatta siyaseti tıbba indirgemenin de başka bir tehlikesi vardır, mühendisliğe indirgemede olduğu üzere.
Sonuçta karşınızda tek taraflı olarak bilimsel mutlaklıkta operasyonlar uyguladığınız bir hasta yok, uyguladığınız siyasete itiraz da edebilen, bu siyasetten çıkarları yahut ziyanları olabilen, bütün çeşitliliğiyle bir toplum vardır. Buradaki terminolojinin tıp alanından olması, tam da konuştuğumuz alanın tıp olmasıyla farklı bir mana kazanıyor.
Çok değil, daha 3 sene öncesine kadar Türkiye’de sıhhat bölümünde çalışanların,
bilhassa hekimlerin, özellikle de Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışan doktorların mesleklerinin meşakkatiyle, ehemmiyeti ve özellikleriyle mütenasip olmayan bir fiyat ve özlük hakları hasebiyle önemli bir haksızlığa maruz olduklarından bahsediyorduk. Hakikaten de o denli bir sorun vardı o vakit. Tabipler aslında aldıkları eğitimden başlayan bir formda mesleklerine meşakkat ve kıymet katan birçok özelliğe karşın hem fiyat bakımından hem de özlük hakları bakımından hak ettiklerinden uzak bir durumda olduklarını “
Tabipler için adalet çağrısı
” yaparak söylemiştik.
Bu adalet daveti biraz da AK Parti’nin kuruluş temelinde mevcut olan “adalet” prensibine gönderme yapıyordu.
Yalnızca meslekler ortasındaki adaleti sağlamak açasından değil, birebir vakitte AK Parti’yi çok yıl iktidarda tutmuş olan en güçlü siyasetinin sıhhat alanında olmasından, bu yükü özellikle sıhhat çalışanlarının çekmiş olması hasebiyle. Bir açıdan AK Parti halka hizmet tezlerinde kendini en fazla sıhhat alanında ispatlama fırsatı bulabilmiştir. Doğal başka alanları yok sayarak öteki türlü bir adaletsizliğe yol açmadan.
Ancak sıhhat alanında rahatlıkla “devrim” olarak nitelenebilecek siyasetlerin büyük ölçüde sıhhat çalışanlarının omuzlarına yüklenmiş olduğu da herkesin gördüğü bir gerçekti.
Sağlık çalışanlarına hak ettikleri paha verilmeli, hürmet gösterilmeli ve her şeyden evvel buna maaş ve özlük hakları seviyesindeki güzelleştirmelerle başlanmalıydı.
O vakitten sonra bunlar yapıldı. Fakat bu sefer de ne yazık ki yapılan iyileştirmeler sıhhat kesimi içindeki bazı
özlük şartları, sektörel farklar, özel sektör ve Sağlık Bakanlığı arasındaki ilişkilerde yol açabileceği sonuçlar ve özellikle üniversite ve Sağlık Bakanlığı arasında döner sermaye avantajları ortasında oluşan farklar gözetilmeden yapıldı
ğı için bugün sıhhat dalımız farklı bir krizin eşiğine varmış dayanmıştır.
Özel hastanelerde oluşan sektörel büyümenin nelere yol açabildiği konusunda geçtiğimiz aylarda yaşanan “
yeni-doğan ve ağır bakım skandalı” bir alarm zili çalmış olmalı
. Bu husus sıhhat alanında hiçbir etik tabanımızın olmadığına dair çok önemli bir ihtardı. Bunun tartışmasını uzun uzun yapmak zorundayız. İnsanın hayatını korumak, sıhhat hizmeti öbür bütün mesleklerden başka olarak etikle, ahlakla, maneviyatla çok daha yakın ilgili olması gereken bir alan.
Mevzunun büsbütün gelip yırtıcı bir kar alanına indirgenmiş olduğu bir toplum öteki felaket beklemesin.
Bu çok değerli, değinmeden geçemedim
, fakat bugün değinmek istediğim asıl sorun, yani sıhhat alanında evvelden tespit edilip tedavisine girişilen bir sorunun tedavisinin yol açtığı bir komplikasyon. Doğrudan tıp fakültesi eğitimini etkileyen bir problemden bahsediyorum.
Sağlık Bakanlığına bağlı uzman hekimlerin durumunun iyileştirilmesinin yol açabileceği bir komplikasyon bunun tıp fakültelerindeki öğretim üyesi hekimlere yansıması. Bu iki kesim ortasında oluşan fark bugün tıp fakültelerinden hocaların Sıhhat Bakanlığına göçüne yol açmakta, birçok tıp fakültesinde ders verecek hoca bile bulunamamaktadır.
Fakültesine öğretim üyesi bulmakta zorlanan birkaç tıp fakültesi dekanının söylediklerini özetle aktarıyorum:
“Uzman hekimlerin maaşı, şu an prestijiyle Dr. Öğretim Üyesi maaşından daha fazla…
Aradaki maaş farkı fazla olduğu için Uzman tabipler, Dr. Öğretim Üyesi olarak çalışmaktansa devlet hastanelerinde Uzman Dr. olarak çalışmayı tercih ediyor.
Ayrıca rastgele bir üniversitede öğretim üyesi olarak çalışan uzman doktorlar, istedikleri yere uzman doktor olarak tayin olabiliyorlar. Yani Dr. Öğretim Üyesi olarak çalışmaları bunlara istediği yere tayin çıkarabilme hakkı veriyor. Böylelikle müspet ayrımcılığa tabi kalıyorlar.
Uzman tabiplerin fiyatının Dr. Öğretim Üyesi maaşından fazla olması, ayrıyeten Dr. Öğretim üyesi olan uzman tabiplerin istediği yere tayin çıkarabilmeleri, uzmanların Öğretim Üyeliğine geçse bile 1-2 ay içerisinde istedikleri yere tayin çıkararak Uzman Dr. olarak çalışmayı tercih ettikleri görülüyor. Bu da üniversitelerin öğretim üyesi meşakkati çekmesine neden oluyor.
Sağlık Bakanlığı’nda (SB) çalışan öğretim üyeleri
, çoklukla daha
yüksek döner sermaye ve ek ödeme
alırlar. Performans sistemi daha avantajlı, hasta yoğunluğu fazla olduğundan gelir daha yüksek olabiliyor. Bilhassa Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde misyon yapan öğretim üyeleri hem klinik hizmet hem de eğitim verdiklerinden önemli ek gelir elde edebiliyor. Buna mukabil
Üniversite Hastanelerinde (Tıp Fakültesi)
çalışanların sabit maaşları dışında döner sermaye gelirleri çoklukla
. Döner sermaye dağıtımı kimi üniversitelerde çok sonludur ya da hiç yapılmayabiliyor. Lakin özel hasta muayene (muayenehane hakkı varsa) üzere kimi üniversitelerde uygulanan sistemler ek gelir imkânı sunabiliyor.”
Sağlık Bakanlığındaki tabipler için bütün bu avantajlar durumlarını düzeltme yolunda uygulanan siyasetle oluştu. Y
a kantarın topuzu fazla kaçırıldı yahut bu bahiste tıp fakülteleri üzerindeki tesirleri hesaplanmadı, hesaplanamadı.
Bu hesaplayamamanın maliyeti bugün tıp eğitimimizin bir krize dayanmış olmasıdır. Tıp fakülteleri birçok alanda ders verecek hoca bulamıyor. Mevcut hocaları Sıhhat Bakanlığına yahut özel dala göç ediyor.
Türkiye’nin bilhassa tıp alanında da milletlerarası bir hizmet sunma noktasında bu kadar savlı olduğu bir eşikte bu yan tesirleri de giderecek yeni tedavilere muhtaçlık var.
