Siyonizm’in kıskacında Dürziler
Şiiliğin bir kolu olan İsmaililik’ten doğan Dürzilik, kapalı yapısı ve güçlü kimlik korumasıyla dikkat çeken bir inanç topluluğu olarak Ortadoğu’da varlığını sürdürüyor. Dürzilerin ağır olarak yaşadığı ülkeler ortasında Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün öne çıkıyor. Dünya genelinde sayıları 1 ila 2 milyon ortasında değişen Dürzilerin büyük kısmı Suriye’de yaşıyor. 700 bin ila 800 bin civarındaki sayılarıyla Suriye nüfusunun yüzde 3’ünü oluşturuyor. Suriye’deki Dürzi toplumu da azınlık olmalarına karşın ülke siyasetinde tarihî olarak tesirli bir rol üstleniyor. Dürziler, ağır olarak Suriye’nin güneyinde bulunan Suveyde kentinde yaşıyor. Bunun dışında, İdlib ile Kuneytra ortasındaki Hermon Dağı (Cebel el-Şeyh) bölgesinde, Golan Tepeleri’nin Suriye tarafında, Şam’a yakın birtakım köylerde ve Şam’ın güneydoğusunda bulunan Ceramana bölgesinde daha küçük Dürzi toplulukları bulunuyor. Bilhassa Golan Tepeleri’nde İsrail, Dürziler üzerinde tesirini artırmak için onları bir tampon bölge ögesi olarak kullanarak, iş imkanları ve cazip maaşlar sunarak bir kesiti kendine bağımlı hale getirmeyi hedefliyor.
Dürzi toplumunda dini başkanların tesiri, günlük ömürden siyasi bağlara kadar çabucak her alanda hissediliyor. Çok katmanlı bir dini otorite yapısına sahip olan Dürzilikte, topluluğun merkezinde “Şeyhul-Akl” unvanını taşıyan manevî başkanlar yer alıyor. Suriye’deki Dürziler klasik olarak üç farklı Şeyhul-Akl tarafından temsil ediliyor. Bunlar; Pir Hikmet el-Hicri, Pir Hamud el-Hanavi ve Pir Yusuf Carbu. Her biri farklı siyasi eğilimleri ve yaklaşımlarıyla topluluk içindeki fikir çeşitliliğini yansıtmakta, vakit zaman ise bu durum iç bölünmelere taban hazırlıyor.
Suriye iç savaşı sırasında ve sonrasında, Dürzilerin ağır olarak yaşadığı Suveyde vilayetinde çeşitli silahlı kümeler ortaya çıktı. Bu kümeler genel olarak, siyasi çatışmalarda tarafsız kalmayı tercih eden, lokal halkı muhafazaya odaklananlar ve direkt Esed rejimiyle iş birliği içinde hareket eden kümeler olmak üzere ikiye ayrılıyor. Bu kümeler bölgede yedi başka silahlı örgüt kurdukları belirtildi. Bu silahlı kümelerden Süveyda’daki en büyüğü Rical el-Kerame (Onurlu Adamlar) Hareketi. Sayılarının en az 3 bin 500 lokal savaşçılardan oluştuğu varsayım ediliyor. Liva el-Cebel kümesi ise Süveyda vilayetindeki en büyük ikinci silahlı yapı olarak biliniyor. Bölgede faaliyet gösteren bir öbür silahlı küme da Pir Süleyman Abdulbaki liderliğindeki Ahrar el-Cebel. Süveyda’nın kuzey kırsalında tesirli olan Cebel Evlatları isimli küme ise hafif ve orta seviyede silah kapasitesine sahip olup bu yapının liderliğini Pir Hikmet el-Hicri üstleniyor. İhtilal sürecinin başlarında Esed rejimine yakınlığıyla bilinen Hicri, o devirde halkı muhaliflere karşı silahlanmaya çağırmıştı. Hicri son devirde Şam idaresiyle yürütülen görüşmeleri reddetmesi ve İsrail’e yakın durmasıyla dikkat çekiyor. Bölgede faaliyet gösteren daha küçük çaplı silahlı oluşumlar ortasında Pir el-Kerame Güçleri, Kahharlar ve Terörle Uğraş Gücü üzere kümeler yer alıyor. Bu kümelerin birçok Şam idaresiyle diyalog ve mutabakat sürecinde.
Öte yandan Suveyde’de yaşayan Dürzi Faris Abdulhalik, “Biz Dürzi toplumu olarak bölünmeyi istemiyoruz, kabul etmiyoruz. İsrail’in bizim ismimize söylediklerini kabul etmiyoruz. İsrail’in Suriye’ye girme tehditlerinin de tam karşısındayız. Bizler Suriye’de birlik ve beraberliğimizi sağlayacağız” tabirlerini kullandı.
