Şevval orucu farz mı, vacip mi, sünnet midir? Diyanet’e göre Şevval orucunun dini hükmü
Ramazan’dan sonra Şevval ayında altı gün oruç tutmak müstehaptır. Hz. Peygamber (s.a.s.), “Kim Ramazan orucunu meblağ ve ona Şevval ayından altı gün ek ederse, güya yılın bütününde oruç tutmuş üzere olur.” (Müslim, Sıyâm, 204 [1164]) buyurmuştur.
Bu oruç peş peşe tutulabileceği üzere orta verilerek de tutulabilir (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/435).
Şevval ayında beyhude olarak tutulan oruç, Ramazan’da tutulmayan oruçların yerine geçmez; yani Ramazan’da tutulmayan oruçların ayrıyeten kaza edilmesi farzdır. Bir oruçta hem kaza hem de beyhude yerine niyet edilmesi geçerli olmadığından Şevval ayında tutulan oruçta da bunlardan yalnız birine niyet etmek gerekir. Şevval ayında oruç tutulurken, Ramazan’da tutulamayan oruçların kazasına niyet edilirse bu oruçlar kaza orucu olarak tutulmuş olur.
Sözlükte “yukarı kalkmak, yükselmek; kaldırmak” anlamlarındaki şevl kökünden türeyen şevvâl sözü kamerî yılın ramazandan sonra ve zilkadeden evvel gelen onuncu ayının ismidir. Bu ayın İslâm’dan evvel Arab-ı bâide (Âd ve Semûd) periyodunda dâbir, Arab-ı âribe periyodunda vâğıl (vağl) diye isimlendirildiği nakledilmektedir. Şevval ismi Arab-ı müsta‘ribe evresinde kullanılmaya başlanmış ve İslâmiyet’ten sonra da kullanımı devam etmiştir. Şevval sözünün onuncu aya isim olması değişik biçimlerde açıklanmıştır. Araplar kamerî ayların eski isimlerini değiştirirken bu ay yaz mevsiminde havanın sıcak olduğu bir periyoda rastladığı için bu ismin verildiği rivayet edilmektedir. Develerin çiftleşme mevsiminde kuyruklarını kaldırmalarından ötürü bu biçimde isimlendirildiği ya da havanın çok sıcak olması sebebiyle develerin sütünün azalması yüzünden bu isimle anıldığı halinde açıklamalar da mevcuttur.
Araplar şevval ayını uğursuz kabul ettiklerinden bu ayda nikâh kıymazlardı. Resûl-i Ekrem, Hz. Âişe ile şevval ayında evlenerek bu inancın yanlış olduğunu göstermiştir. Ramazan bayramının birinci günü olan şevval ayının birinci gününde oruç tutmak haramdır. Hz. Peygamber’in, “Ramazanı oruçla geçirip buna şevvalden altı gün ek eden kimse bütün yılı oruçlu geçirmiş üzere olur” meâlindeki hadisi (Müslim, “Ṣıyâm”, 204) dikkate alınarak bu ayda altı gün oruç tutmanın müstehap olduğu kabul edilmiştir. Bu orucun bayramın çabucak akabinde orta verilmeden tutulması daha faziletli sayılmakla birlikte aralıklarla tutulması da mümkündür.
