Sertaç Abi: Camiye ilk defa çocuklarıyla gelenler var

Bizler atari salonlarında jetonla ve haliyle kısıtlı imkanlarla oyun oynarken internet çağı başlamıştı. Şimdinin kırklı yaşları yeterli hatırlar o günleri. İnternet kafe ve internet ile tanışmamızın sebebi de FIFA oyunuydu. Sanırım 1997 yılıydı. Sonra Need For Speed’i keşfettik. Sokaklarda, sürat yaparken altın arayıp polisten kaçıyorduk. Hiç unutmuyorum bir navigasyon teknolojisini o oyunu oynarken düşünmüş ve arkadaşlarla üzerine konuşmuştuk. FIFA’yı 2002 serisinde bırakmıştım. Oyun hilesi olarak uzaylıların alandaki futbolcuyu kaçırması bendeki futbol tutkusuna takılmıştı. Klavyedeki A, S, D ve W tuşlarının yıprandığı, gerçek vakitli kıyasıya maçları bırakmıştım. Oyun dalı ise dünyanın internete erişen çocuklarını kuşatan devasa bir ahtapota dönüştü. Kültürlerin tabanına dinamit koydu. Çocukları anne-babalarından, arkadaşlarından kopardı. Sokaklar boşaldı. Şimdiki çocuklar Alman kalesi, dokuz taş, birdirbir oyunlarını bilmiyorlar. Lakin stratejiler geliştirip, sanal medeniyetler, ülkeler inşa ediyorlar. Bu ortada milyonlarca ebeveyn de oyun bağımlısı oldu fakat onlar şeker patlatıyorlar. Yani sanal oyunda bile jenerasyon farkı var.

Çocuklara erişmek için ise oyunları bilmek, dünyalarına, sohbet odalarına girmek gerekiyor. Haliyle tehlikenin sonu yok. Türkiye’de ise bu devasa kesimin, dünyanın geleceğini belirleyecek çocukları nasıl kuşattığı ve “yetiştirdiğinin” farkında olan ve bir başına büyük savaşlar veren biri var. YouTuber Sertaç Güngör. Çocukların “Sertaç Abisi”. Kızıl sakallı, heyecanlı, elinde oyun konsolu ile çocuklar ile saatlerce oyun oynuyor. Sonra bir bakmışsınız Sertaç Abi, oyunlar oynadığı çocuklar bir mescitte toplaşmış. Beş bin çocuk ile caminin içinde YouTube ve oyunları konuşuyorlar. O sahneleri toplumsal medyada kesinlikle görmüşsünüzdür. Mescitlerde görülmemiş bir görünüm yaşanıyor. Bu hafta ‘Bir Diğer Mesele’de “Sertaç Abi” ile çocukların dijital dünyasını, oyun bağımlılığı ve eğitim üzerine sohbet ettik. Sertaç Güngör, çocuklarla kurduğu bağlantıda oyunların ve cami buluşmalarının değerine değinerek, çocukların dünyasına girmenin ve onlara gerçek rehberlik etmenin gerekliliğini vurguluyor. Ailelerin çocuklarıyla oyun oynamasının, onlara alternatif etkinlikler sunmasının ve dijital tehlikelere karşı bilinçlendirmesinin ne kadar hayati olduğunu müşahedelerine dayanarak anlattı.

Lafı daha fazla uzatmadan, satırları Sertaç Abi’ye bırakıyorum. Bu röportajın kaydını saat 10.00’da YouTube’da izleyebileceksiniz…

YouTuber’lara bakıldığı vakit onları motive eden şey, oradaki para. Yani kazandıkları para olduğu için ona istikrarlı bir biçimde devam ediyorlar. E artık, YouTube’da düzgün, pak bir içerik yapmak istediğin vakit, esasen seni mahvediyor. Mesela artık Tung Tung Sahur diye bir karakter var. Herkes onun görüntüsünü çekiyor ve bu karakter Müslüman aykırısı. Ancak sen o görüntüyü çekmediğin için hiçbir vakit ‘keşfet’e düşemiyorsun. Hâl bu türlü olunca da parayı istesen de önceleyemezsin. Faydayı sağlayabilmen için de işte burada “niyet” devreye giriyor. Yani niyetin nitekim hâlis mi? Ben aylık YouTube’dan ortalama 3 milyon çocuğa ulaşıyorum, tekil bazda. Lakin bu noktaya son birkaç yıldır ulaşabiliyorum. Birinci beş sene yanlışsız dürüst izlenmedim. O Youtuber’ların arkadaş etrafından birisi YouTube’a giriyor. Sıfırdan kanal açıyor. Bir senede, benim yedi senede geldiğim noktayı aşarak ilerliyor. Neden? Zira esasen o ilerlemiş olanlar onu yanına alıyor, tanıtıyor, birlikte görüntü çekiyor.

“Bak, kankama da abone olun,” diyor, derken pat diye yürüyor. Aslında alan kapatıyorlar. Sonra oraya yeni birisi girmek istediği vakit, “Burası aslında kapanmış,” diyor. “Bak, Minecraft çeken 20 tane YouTuber var, ben girmeyeyim, yer yok,” diyor ve girmiyor. Aslında dalı kapatıyorlar. Tekelleşiyorlar. Birinci başlarda bunu arkadaş hissiyle yapıyorlardı. Artık ajanslaştılar.

Din anlatmıyorum cami buluşmalarında. Daima YouTube, oyunlar, YouTuber’lar, dijital bağımlılık… Pandemi, doğal benim kanalın yükseldiği periyot. Pek çok YouTuber’ın da aslında yükseldiği periyot. Pandemide kaldık konutta, çocuklarla canlı yayın yapıyorum. Çocuklar diyor ki: “Abi, bir yerde buluşalım, bir yerde buluşalım…” Ben de “bir yerde buluşacaksak, bize yakışan bir yer olması lazım” sıkıntısındayım. Ancak başımda bir cami buluşması örneği yok. Düşünürken dedim ki: “Yani mescitte nasıl olur? Hani olur mu sanki?” falan derken, Ayasofya’da birinci buluşmayı yaptık. Sağ olsun, o vakit İhsan Açık Hocamız vardı, Diyanet Vakfı Lideri. Bize orada fil ayağı üzere küçük bir yer verdi, bu türlü köşede, kuytuda. “Kimse gelmez,” dedik. Pandemi devam ediyor aslında lakin yasakların biraz kalktığı periyot, 2021 yılıydı. Ben de alışılmış “Kim gelecek ki?” diyorum. Hani ne kadar kişi gelir? Küçük bir alan çevirdiler bize orada toplanmaya başladık. O alan yetmedi, şeritleri açtılar. Bir de pazar günü turistler geliyor Ayasofya’nın içine. Ondan sonra biz ortalara kadar yayılmaya başladık. Sonra bizi aldılar, mihrabın oraya koydular. Oraya sığmadık, öteki tarafa geçtik. Derken, en son camiyi bir orta kapattılar. Zira ortalara kadar bin çocuk gelmişti o birinci buluşmaya. Ve ben orada şunu fark ettim: Mescitte de ben istediğim üzere her şeyi konuşabiliyorum çocuklarla. Yani YouTube konuşuyorum, oyun konuşuyorum. Natürel onun paylaşımını da yapınca büyük bir linç yedik. Ben iki taraflı linç yedim. Çok değişik değil mi?

Bazı anne-bablar mescide gelmiyor, dışarıda bekliyorlar. Kimi çocuklar annelerini babalarını zorla mescide sokuyorlar. Fakat çokça şahit olmuşumdur, yani dışarıda daima bir küme bekler, girmez, çocuğu yollar içeriye. O bir buçuk saat, iki saat, üç saat süren fotoğraf çekimleri boyunca bekliyorlar dışarıda mesela. Bu da çok hoş bir şey. Cami, toplumun her bölümünü hala toplayıcı bir sembol. Bu milletin ruhundan çıkmamış. Orası bozulmamış. Oranın algısını değiştirememişler. Yani bu, çok hoş bir şey. Birtakım buluşmalarda çocuklara şunu soruyorum: “İlk kez mescide gelen var mı?” Bu türlü saçma bir soru aslında, baktığın vakit. Yani, bu toplumda bu türlü bir soru soracaksın ve sorduğum her vakit bayağı bir çocuk el kaldırıyor. “Baban hiç mi bayram namazına götürmedi?” diyorum, “Yok abi, babam da gitmiyor ki zaten” diyor. İsteğim aslında şu art planda: Bu çocuk gelsin, sevdiği bir ağabeyiyle orada bir vakit namaz kılsın. En kıymetlisi de cami, onun için çok eğlenceli, hoş, her şeyi konuşabildiği bir yer olsun. Amcaların çocuklara kızdığı bir yer değilmiş cami; bunu da anlasın diyorum. “Sertaç Bey, artık kıyafetime falan bakmayın,” dedi bir anne. “Biz de Müslümanız. Biz de çocuğumuzun mescide gelmesini, namaz öğrenmesini isteriz” dedi. Tamam işte, hâlâ ortak maya burası. Biz, Twitter’daki, toplumsal medyadaki algıyı görmemeliyiz. O gerçek değil. O, küçük bir kümenin boş teneke misali fazla gürültü çıkartması. Lakin ben Türkiye’nin her yerini geziyorum, Avrupa’nın her yerini geziyorum. Yani hâlâ aslında maya sağlam.

Çocuklara şunu söylüyorum, diyorum ki: “Ekrandan futbol maçı yapmak, yani bir FIFA oynamak mı daha eğlenceli; yoksa sokağa çıkıp arkadaşlarınızla maç yapmak mı?” Bütün çocuklar sokağa çıkıp maç yapmayı seçiyor, istiyorlar. Lakin bu alan olmadığı vakit ekrana yöneliyorlar. Yani aslında çocuk orada çaresiz. Seçeneği yok. Hele şu klâsik oyunlarımızı, sokak oyunlarını bir öğretebilsek… Eminim ekrana karşı bizim en büyük gücümüz o. Çok eğleniyorlar zira. Lakin istop oynamasını bile bilmiyorlar ki. Hiç öğretilmemiş. Anne-baba, madem ekrandaki oyuna ahenk sağlayamıyor ya da oturup 5 dakika bile oynayamıyor, o vakit en azından birkaç şeyi biliriz biz. Mesela Squid Game yayınlandı: Beş taş ya! Beş taş! Bugün dışarıdaki bir çocuğa beş taş oynatabilir misin? Ne kadar farklı gelir değil mi? Squid Game’de adamlar bir beş taş sahnesi koydular, mecnun üzere okullarda beş taş oynuyor çocuklar. Bu kadar kolay aslında. Yalnızca çocuğa onu sunma mecrası kıymetli.

Anne baba anlatıyor: “Çocuğumuza biz ilkokula kadar hiç ekran vermedik.” Ki bu büyük bir savaştır. En başta dedeler, nineler burada rakip oluyor; onlar torunlarına çaktırmadan telefonlarını veriyorlar. “Ama okula bir başladı, güya biz ona hiç ekran vermemişiz üzere çocuk gitmiş. Bağımlı oldu bir anda” diyor. Niçin? Sınıfa bir giriyor çocuk, Bismillah, o Robloxçu, o Minecraftçı, o Brawl Starsçı. Kimle muhatap olacak bu çocuk? Bir de onlar dışlıyorlar. Brawl Stars oynamayanlarla konuşmuyorlar mesela. Ortalarında daima Brawl Stars konuşuyorlar. Senin çocuk o muhabbete katılamadığı vakit da bir de dışlanıyor, bir de zorbalanıyor kimileri tarafından. Sonra diyor ki: “Benim entegre olabilmem için oynamam lazım.” Bir de sonradan görme de oluştuğu için, intikam alırcasına bu sefer bağımlı oluyor. Yani sonradan görme çok tehlikeli bir şey. Ömür uzunluğu doymuyor. O yüzden kararınca tatması gerekiyor çocukların.