Sanayideki daralma para politikası kaynaklı mı?
Yaklaşık bir yıl kadarlık süreç içerisinde uygulamaya konan, sıkı para siyaseti diye isimlendirebileceğimiz periyodun çıktıları her gün tartışılıyor.
Bu tartışmanın en önde gelen problemi sanayi üretimindeki daralmadır.
Evet, Türkiye’de sanayi üretiminde daralma mevcut.
En son alınan datalar Ağustos ayının bilgileri buna nazaran; endüstrinin alt dalları incelendiğinde, 2024 yılı Ağustos ayında madencilik ve taş ocakçılığı bölümü endeksi bir evvelki yılın birebir ayına nazaran %5,4 azaldı, imalat sanayii kesimi endeksi %5,4 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı dalı endeksi %1,6 arttı. Buna karşılık sanayi üretimi yıllık %5,3 azaldı.
Ancak bu dataları tek başına ele alıp finansal sıkılığın sonucu olarak göstermek makul bir duruş değildir.
Öncelikle şunu sormak gerekir ki; şayet finansal sıkılaşma devrine girmemiş olsaydık bu daralma gerçekleşmeyecek miydi?
Ekonomik faaliyetlere nazaran ihracatta, 2024 Nisan ayında imalat sanayiinin hissesi %94,6, tarım, ormancılık ve balıkçılık dalının hissesi %3,3, madencilik ve taşocakçılığı bölümünün hissesi %1,7 oldu.
Verilerden anlaşılacağı üzere endüstrimizin büyüme ve daralmasında ihracatın kıymeti birinci derecededir.
Buradan yola çıkarsak mademki ihracatın tesiri büyük o halde ihraç pazarlarımız ve durumları nelerdir?
Genel Ticaret Sistemi (GTS) bilgilerine nazaran, bu yılın ocak-eylül döneminde
Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yüzde 3,1 artışla 80,4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Böylelikle AB’nin 9 aylık periyotta ihracatımızdaki hissesi yüzde 41,7 oldu.
Bu nedenle ihracatımızın neredeyse yarısına yakınını yaptığımız Avrupa Birliğindeki ekonomik görünüm Türkiye’yi direkt etkiliyor.
Avrupa Birliğinde ekonomik görünüm nasıl?
Almanya AB’nin lokomotifi. Ayrıyeten Türkiye’nin birincisi sıradaki ihracat pazarı.
Alman hükümeti 2023 yılındaki %0,3’lük düşüşün akabinde 2024 yılı için GSYH’de %0,2’lik bir daralma öngörerek ülkenin 2000’li yılların başından bu yana birinci iki yıllık resesyonuna işaret ediyor.
Ekonomi, yüksek güç maliyetleri, zayıf dış talep ve otomotiv dalında rekabet gücü kaybı üzere değerli pürüzlerle karşı karşıya.
Ancak hükümet 2025 yılında bir toparlanma beklemekte ve özel tüketimdeki toparlanma, sanayi ihracatına yönelik talebin yenilenmesi ve yatırım faaliyetlerindeki geri dönüşün tesiriyle %1,1’lik bir GSYH büyümesi öngörmektedir.
Aşağıdaki tablo ile kısaca AB ülkelerinin genel durumuna bakacak olursak;
Tablodan görüleceği üzere
Türkiye’nin ana ihracat pazarında resesyon kelam konusu.
Tüketici satın alma talebini direkt etkileyen bu durum Türkiye’nin ihracat performansını ve münasebetiyle imalat endüstrimizdeki meseleleri izah etmektedir.
Dolayısıyla
imalat endüstrimizdeki zorlanmayı, kayıpları, yalnızca para siyasetine bağlamak kolaycı ve zorlama bir davranıştır.
Para siyasetinde bir değişiklik olmasa bile ihracat pazarlarımızda yaşanılan sıkıntılar nedeniyle kayıp yaşanması işten değildi.
Sorunu yanlış yerde arayan, tahlili gerçek yerde bulamaz…