Sağlıklı ilişki için beş küçük adım

İnsanlar en derin bağları ilgilerle kurar, fakat bu bağlar birçok vakit yanlış bağlantıyla sarsılıyor. Birden fazla defa sevgiyle başlayan bağlantılar, fark edilmeden yapılan tenkit, savunmacı haller, küçümseyici kelamların yanı sıra duvar örülen sessizliklerle kopma noktasına geliyor. Kadıköy Florence Nightingale Tıp Merkezi’nden Uzman Klinik Psikolog Tilbe Sönmezler, “Dr. John Gottman’ın mahşerin dört atlısı modeli, alakaların neden çatırdadığını anlamamıza yardımcı olan çarpıcı bir çerçeve sunuyor. 40 yılı aşkın bilimsel müşahedelere dayanan bu model, uzun vadede ilgileri sarsan 4 temel irtibat biçimini tanımlıyor. Bunlar tenkit, savunma, duvar örme ve aşağılamalar” dedi.

Bu 4 dört sabotajcının ilgileri içten içe çürüttüğünü anlatan Sönmezler, “Tıpkı bir savaşın habercileri üzere, bu dört irtibat biçimi de bir münasebette duygusal uzaklaşmanın, güvensizliğin ve kopuşun habercisi olabilir. Bu işaretleri fark etmek ise bağlantıyı kurtarmak için atılacak birinci adım” diye konuştu. Yıkımın karşısında tamirat yolu olduğunu tabir eden Sönmezler, sağlıklı münasebet için 5 küçük adıma dikkat çekti.

Davranışı değil, kişiliği gaye aldığınızda partneriniz savunmaya geçer. Kendi hissinizi söz ederek konuşmaya başlamak, çatışmayı azaltır.

Savunmaya geçmek yerine, “Evet, bunu fark etmemişim. Senin için kıymetli olduğunu anlıyorum” üzere tabirler münasebetin itimat yerini korur.

Partnerinizi küçümsemek yerine, olumlu taraflarını görün, vakit zaman bunu söz edin. Takdir, duygusal bağları güçlendirir.

Tartışma esnasında çok ağır hisler hissediyorsanız mola verin. Fakat kesinlikle konuşmayı sonrasında sürdürün. İrtibattan kaçmak değil, yapan biçimde devam etmek değerli.

Sorunları kişisel savaşlar üzere değil, ortak bir problem olarak değerlendirin. “Sorunu birlikte nasıl aşarız?” sorusu alakayı besler. Yanlış bir davranışı lisana getirmek tenkit olarak tanımlanırken, bu durum partnerin kişiliğine, karakterine yönelik suçlayıcı olduğunda ziyan verebiliyor. Dozu kaçan tenkidin bağları kopma noktasına getirdiğini hatırlatan Sönmezler, “Örneğin ‘Her vakit düşüncesizsin’ ya da ‘Sen aslında beni hiç önemsemezsin’ üzere tabirler, davranışa değil kişiliğe yöneliktir. Bu tabirler, karşı tarafın bağda kendini yetersiz hissetmesine neden olabiliyor” biçiminde konuştu.

Eleştiri sonrası savunmanın da bağa ziyan verebildiğini söz eden Sözmezler, “Kişiler kendi suçsuzluğunu kanıtlamaya, hatta karşı tarafı suçlamaya çalışıyor. Bu tavırlar, bağlantı kanallarını tıkıyor” vurgusu yaptı. Bağlardaki en yıkıcı tesirin aşağılama ile oluştuğunu vurgulayan Sönmezler, “Partnerin değersizleştirilmesi duygusal inancı sarsarak, özsaygıyı zedeliyor. Duvar örme ise duygusal kopuşu hızlandırarak yalnızlaşmayı derinleştiriyor” vurgusu yaptı.

Her ziyanlı bağlantı biçiminin karşısına sağlıklı alternatifler konulabileceğini vurgulayan Sönmezler, “Eleştiri yerine duyguyu paylaşmak, savunma yerine sorumluluk almak, aşağılama yerine takdir ve saygıyı koymak, duvar örme davranışı başladığında ise mola verip sakinleştikten sonra konuşmaya dönmek son derece tesirli. Bu marifetler terapiyle ve farkındalık çalışmalarıyla geliştirilebilir. İlgi bir takım işidir ve bu grupta empati, açık irtibat ve karşılıklı duygusal inanç varsa, en sıkıntı süreçler bile birlikte aşılabilir. Münasebetler bir anda yıkılmaz; lakin yanlışsız bağlantıyla vakitle yine inşa edilebilir” değerlendirmesi yaptı.