Ruslar memorandum değil muhtıra vermiş
Kimsenin elinde sihirli değnek yok. Yeni dünya nizamının
ilk büyük konvansiyonel savaşı
bu. Bir milyondan fazla kişi öldü. Ateşkesi sağlamak, barış kurallarını oluşturmak ve bunu imza altına almak için çetin ve sabırlı bir gayret gerekiyor.
Tarafların talepleri ortasında uçurum var.
Bu makas konuşmadan kapanmaz.
Türk diplomasisinin İstanbul’da yapmaya çalıştığı şey tam da bu:
Tarafları konuşturarak barışı mümkün kılmak.
Bunun için geçilmesi gereken merhaleler var. İstanbul’da 16 Mayıs ve 2 Haziran’da yapılan müzakereler bunun kesimiydi. Lakin müzakereler, bu
yolun ne kadar çetrefilli olduğunu da gözler önüne serdi.
İlk cinste yaşanan tartışmalarla ilgili birtakım bilgileri paylaşmıştık. İkinci tıp müzakerelerle ilgili yeni yansımalar ortaya çıkıyor. Aktaralım…
TESPİT, TAHLİL VE BİLGİ…
Tespit
… 2 Haziran’da şu görüldü: Bisikletin tekeri dönüyor. Dönmeli. Yoksa düşer.
Tespit
… 1 Haziran’da Rus hava gücüne değerli ölçüde ziyan veren drone hücumlarına rağmen… İkinci çeşit toplantı, birinci tipe oranla daha uygar ve sonuç odaklı geçti (İstanbul’a gelen Rus ve Ukraynalı gazeteciler birbirlerine karşı birebir nezaketi göstermediler.)
Not
… 1 Haziran’da gerçekleşen büyük drone saldırısı müzakerelerde gündeme geldi mi? Rus tarafı, ismini anmadan kısaca değinmiş… “Dünkü üzere hadiseler bizi birbirimizden ayırıyor.
Her iki taraf da dikkatli olmalı”
demiş. Pekala, neden o atağa direkt atıf yok? Yorum: Müzakerelerde konuşmak istemeyecekleri büyüklükte bir darbeydi.
Analiz
… Birinci iki cinste çıkan sonuçlar daha çok insani mevzularla ilgiliydi (Biner kişilik esir takası, yaralı esirlerin değişimi, Asker naaşının iadesi vb…) Gaye ateşkes mi yoksa itimat artırıcı tedbirlerin ele alındığı müzakereler mi? Rota şaşmamalı.
Bilgi… Dışişleri Bakanı Fidan ve MİT Lideri Kalın
tarafların ortasındaki uçurumu kapatmak için büyük bir uğraş harcadı.
KİEV’İN NAAŞLARI ALACAK PARASI YOK
Çırağan’daki müzakerelerde kararlaştırılan iki bahis vardı. Bir, sayısı 1200’ü bulan esir takasını yapmak. Bu takas yaralı, hasta esirler ile 24 yaş altı tutsakları kapsıyor. İki, hayatını kaybeden Ukrayna askerlerinin Kiev’e iadesi. Ruslar, ellerinde 6 bin asker naaşının olduğunu söylüyor.
Teslimin haftasonu yapılması bekleniyordu. Ruslar naaşları teslim noktalarına getirdiğini, lakin Ukrayna’nın almadığını söylüyor. Neden? Kiev, naaşları teslim aldığında
her bir aileye 370 bin dolar tazminat ödeyecek.
Toplam kayıp sayısı 6 bin olunca
meblağ 2,2 milyar doları buluyor.
Ukrayna’nın mevcut kurallarda karşılayamayacağı bir maliyet bu. Çözmeye çalışıyorlar.
ÇOCUK KAÇIRAN YALNIZCA RUSLAR DEĞİLMİŞ
Daha evvel değinmiştik… Ukrayna, Rusya’yı, çocukları kaçırarak kimliklerini değiştirmekle suçluyor. Memleketler arası örgütler, kayıp çocuk sayısını 20 bin olarak açıklıyor. Öğrendiğim kadarıyla bu sıkıntıdan yalnızca Ukrayna muzdarip değil. Ruslar da Ukrayna’nın Rus çocuklarını kaçırdığını söylüyor. Lakin
taraflar müzakerelerde bu durumu kabullenmiyor.
Bu türlü bir ithamın sorumluluğunu üstlenmek istemiyorlar. “Kaçırmadık, çatışma bölgesinden o çocukları çıkardık” diyorlar. “Bu çocuklar esir değil ki takas edilsin” döngüsü içindeler. Lakin büyük bir takas olursa bu çocukların da geniş kapsamlı liste içerisine konabileceği belirtiliyor.
KİEV ESNEK, MOSKOVA’DAN GERİ ADIM YOK
Şimdi gelelim muhtıra konusuna… Birinci çeşit müzakerelerde varılan uzlaşmalardan biri, tarafların ateşkes kaidelerini birbirine yazılı olarak vermesiydi. Ukrayna, Çırağan Sarayı’na gelmeden bu kuralların kıymetli bir kısmını açıkladı. Birinci çeşide nazaran Ukrayna’nın durumunda bir noktada esneklik görülüyor.
Toprak müzakerelerinin mevcut cephe çizgisi dikkate alınarak yapılabileceğini
kabul ediyorlar.
Ruslar ise yazılı koşulları, müzakere günü karşı tarafa verdi.
Rusların, konumunda rastgele bir değişiklik yok.
Yazılı kaidelerde da birinci tıptaki keskin tavrın sürdüğü söyleniyor. Rusya’nın elindeki toprakların “
de facto” (fiili) değil “de jure” (resmen) olarak
Rus toprağı kabul edilmesi, ismi geçen beş bölgede Moskova’nın şimdi ele geçiremediği topraklardan Ukrayna askerlerinin çekilmesi, Ukrayna’nın -neredeyse- silahsızlanması, Kiev’in tarafsız kalması, yabancı askeri güçlerin Ukrayna’da konuşlanmaması üzere maddeler… Bu yüzden deniyor ki…
Bu bir memorandum değil bir muhtıraydı…
BU İŞİ PUTİN BİTİRİR
Edindiğim izlenime göre… Müzakerelerde üçüncü tıp olabilir. Bu da İstanbul’da gerçekleşir.
Hazırlıklar ona nazaran yapılıyor.
Kiev, “Haziran sonunda yeni bir buluşma olmalı” niyetinde. Fakat asıl vurguları şu: ”Beklentiler ortasında uçurum var. Bu uçurumun kapanması için önderler bir ortaya gelmeli.”
Haksız sayılmazlar.
Cumhurbaşkanı
Erdoğan
da birebir şeyi düşünüyor… Hakikaten “Arzum, Putin ve Zelenski’yi (hatta Trump’ı) İstanbul yahut Ankara’da bir ortaya getirmek” dedi. Pekala, Putin müzakerelere gelir mi?
Putin şöyle düşünüyor… “Barış ben istediğimde olacak. Şu an vakti değil.” Neden? Bir. Zira drone temelli birtakım sabotaj hareketleriyle imajı zedelense de alanda eli güçlü. Müzakere masasını
barışa giden yol değil alanda elini güçlendiren bir manivela
olarak görüyor. İki. Savaş yıpratıcı ancak mali ve insan kaynağı açısından sürdürebiliyor. Üç. Batının eli kolu bağlı, yaptırımlar Rusya’nın belini bükmüyor.
Dört. Eski Batı koalisyonu artık yok. Putin, Trump’ı karşı kampın dışında tutabiliyor. Trump, Rusya’nın katı tavrına karşın Putin’le görüşüyor (Son görüşme 4 Haziran). Avrupalılara “Bu benim savaşım değil” diyor. ABD,
Ukrayna’ya askeri yardımın organize edildiği toplantılara artık ilgi göstermiyor.
Ve en önemlisi… ABD medyası şunu yazıyor:
Amerika, güçlerini Avrupa’dan uzaklaştıracağının sinyalini verdi
. Yani? Suriye’deki üslerini 9’dan 1’e indirmeyi hedefleyen
ABD’nin yakın vakitte Avrupa için de tıpkı kararı açıklaması şaşırtan olmaz.
Böyle bir konjonktürde Türkiye’nin değeri artıyor. Biz bunu görebiliyoruz. Pekala, Avrupalılar da görüyor mu?
