Riyad’da kritik görüşme: Trump Şara’yla buluştu
Suriye’de Esed rejiminin 8 Aralık 2024’te yıkılmasının akabinde başlayan geçiş sürecinin önündeki en büyük pürüz olan ABD yaptırımlarının evvelki gün kaldırılmasının akabinde dün Riyad tarihi bir görüşmeye sahne oldu. ABD Başkanı Donald Trump, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman’ın konut sahipliğinde görüştü. Görüşmeye Cumhurbaşkanı Erdoğan da telekonferans sistemiyle katıldı. Dörtlü formatta gerçekleşen Trump ve Şara buluşması, bir ABD Başkanı ile Suriye Cumhurbaşkanı’nın 25 yıl sonra yaptığı birinci görüşme olarak tarihe geçti. 33 dakika süren görüşmeyi Trump “Oldukça hoş geçti” biçiminde yorumladı.
Trump, Katar’a seyahati sırasında Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile görüşmesine ait “Harika, genç, alımlı, sert biri, güçlü bir geçmişi var. Savaşçı. Düzgün bir bahtı var üzere görünüyor. Uygun dostum (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan ile konuştum, (Şara’nın) başarılı olacağını düşünüyor. Burası (Suriye) yıkılmış bir ülke” sözlerini kullandı. ABD Lideri ayrıca, ABD Dışişleri Bakanı Mark Rubio’nun önümüzdeki günlerde Suriyeli mevkidaşı Es’ad Hasan el-Şeybani ile Türkiye’de bir ortaya gelerek yaptırımların kaldırılması konusundaki ayrıntıları ele alacağını kelamlarına ekledi.
Beyaz Saray’dan görüşmeye ait yapılan açıklamada ise Trump’ın, Suriye hükümetinden DEAŞ terör örgütüne karşı mücadelede etkin iş birliği, iç savaş devrinde Suriye’ye gelen “yabancı savaşçıların” ülkeden çıkarılması, İsrail ile kimi bölge ülkeleri ortasında yapılan İbrahim Mutabakatlarına katılması, Filistinli “teröristlerin” hudut dışı edilmesi ve Suriye’nin kuzeyinde DEAŞ militanları tutulduğu cezaevlerinin sorumluluğun Şam idaresi tarafından üstlenilmesi olmak üzere beş talepte bulunduğu kaydedildi. Şara’nın ise görüşme sırasında ABD’den Suriye’deki petrol ve doğal gaz kaynaklarının işletilmesi için teknik dayanak ve yatırım isteyerek, ABD şirketlerinin bu husustaki yatırımlarına hazır olduğunun altını çizdi.
Görüşme sonrası bir basın toplantısı yapan Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan Âl-i Suud da ABD’nin akabinde Avrupa Birliği’nden (AB) de Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırmasını istedi. Ülkesinin yaptırımların kaldırılması konusundaki icraatlarda ABD ile koordineli olacağını belirten Âl-i Suud, “Bu karar, Suriye’nin istikrarı için zaruriydi” diye konuştu. Trump-Şara görüşmesinde “Suriye’nin istikrarını destekleme fırsatları ve zorlukların üstesinden gelmenin ve Suriye halkının acılarını hafifletmenin” yollarının ele alındığını lisana getiren Âl-i Suud, “Suriye’nin önünde çok büyük kalkınma fırsatları var” dedi.
ABD’nin yaptırımları kaldırması Suriye açısından kritik ehemmiyete sahip. Esed rejiminin devrilmesinden geçen 6 aylık süreçte 1.7 milyon Suriyelinin asli yerlerine döndüğü bildiriliyor. Dönen Suriyeliler, yaptırımlar nedeniyle yine imar materyallerine ulaşamamaları ve yaşanan ekonomik kriz nedeniyle yıkılan meskenlerini tamir edemiyor. Ülkenin imar edilememesi, çatışma ortamı ve istikrarsızlığın sürmesine sebep oluyor. İktisat, savunma ve ulaşım üzere pek çok alanda uygulanan bir çok yaptırımın kaldırılması için ABD Başkanı’nın kararnamesi kâfi olsa da 2020’de alınan sert nitelikteki Sezar Kanunu’nun kaldırılması için ABD Kongresi’nin onayı gerekiyor.
Dün Riyad’da yapılan Trump-Selman-Şara doruğuna Cumhurbaşkanı Erdoğan da telekonferansla katıldı. Erdoğan tepede Trump’ın Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması kararının tarihi ehemmiyette olduğunu belirtti. Erdoğan, Trump’ın bu adımının başka yaptırım uygulayan ülkelere de örnek olması gerektiğini söz etti. Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump’ın tarihi kararının öbür ülkelere örnek olmasıyla birlikte Suriye’de çeşitli alanlarda yatırım fırsatları doğacağını lisana getirdi. Türkiye’nin, Suriye’nin bölge ülkeleri ile birlikte çalışan, komşularına tehdit oluşturmayan, istikrarlı, refah üreten bir ülke olmasını arzuladığını ve bunun için çaba gösterdiğini belirten Erdoğan, Suriye’ye DEAŞ başta olmak üzere terör örgütleriyle uğraşında Türkiye’nin takviye vermeye devam edeceğini kaydetti.
Türkiye, Suriye, Ürdün ve Irak DEAŞ’a karşı 4’lü sistem kurmuştu. Erdoğan, DEAŞ’lı teröristlerin tutulduğu tutukevlerinin idaresi ve güvenliği konusunda da Suriye idaresine dayanağa hazır olduğunu söyledi. Türkiye’nin, Suriye’nin bölge ülkeleri ile birlikte çalışan, komşularına tehdit oluşturmayan, istikrarlı, refah üreten bir ülke olmasını arzuladığını ve bunun için çaba gösterdiğini belirten Erdoğan, Suriye’ye DEAŞ başta olmak üzere terör örgütleriyle çabasında Türkiye’nin takviye vermeye devam edeceğini kaydetti. Türkiye, Suriye, Ürdün ve Irak DEAŞ’a karşı 4’lü düzenek kurmuştu. Erdoğan, DEAŞ’lı teröristlerin tutulduğu tutukevlerinin idaresi ve güvenliği konusunda da Suriye idaresine dayanağa hazır olduğunu söyledi. Doruğun kıymetli gündem hususlarından biri de Gazze oldu. Gazze’deki insani durumun kötüleştiğini, şiddet sarmalını durdurmak için Türkiye’nin uğraşlarının devam ettiğini aktaran Erdoğan, Gazze’deki insani trajediye son verme vaktinin geldiğini belirtti. Rusya ile Ukrayna ortasındaki barış müzakerelerine değinen Erdoğan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda önderler ve teknik seviyede ateşkes ve barış görüşmelerinin derhal başlamasının yararlı olacağını, Türkiye’nin barış için elinden geleni yapmayı sürdüreceğini söz etti.
