Orta sınıf savaşları

Târihi

efendiler-köleler, zenginler – yoksullar, ezenler-ezilenler

ve gibisi dramatik uçlar (maksimler) üzerinden değerlendirmenin bir basitleme olduğunu düşünürüm. Târih,

aralarda seyreden çok daha karmaşık bağlantıları

ihtiva ediyor. Meselâ antik târihte belirleyici olan çelişkinin, efendi-köle çelişkisi değil, daha çok, efendi olan

patricilerle

, köle olmayan, hür, fakat doyurulmazsa çok tehlikeli olabilecek olan

plebler

arasında cereyan ettiğini düşündüren çok sayıda alâmet vardır. Buna kabaca

üsttekilerle ortadakilerin

çelişkisi diyebiliriz. Buna eklenecek öbür bir şey daha var:

Aradakilerin yahut ortadakilerin kendi ortasındaki hengameleri..

Modern târih de böyledir. Çağdaş toplumsal şekillenmelerde târihe mânâ ve istikâmet kazandıranlar, ortada yahut ortada kalan

burjuvalardır

. Çağdaş pleplerdir onlar. Antik zamanlardaki atalarından farkları, kapitalizme has işbölümlerinde mesleksel , sınâî, fennî, fikrî ve artistik marifetlerini geliştirecek vasatlar bulmaları ve

aktiflik hislerini, en yüksek düzeyde özgüven patlamasına varacak derecede

geliştirmeleridir. Burjuvalar , saray toplumlarının, gentry üzere uyanık, müteşebbis kent soylularının elinde başlayan kapitalist birikim süreçlerinde yer almışlardır. Çağdaş Avrupa târihleri sınıfsal mânâda oldukça karışımlıdır(amalgam). 19.Asır bu karışımın ögeleri ortasında bir hesaplaşmaya sahne olacak, o mâhut

aristokrasi-burjuva

arbedesi yaşanacaktır. Çağdaş Avrupa târihi, 16-19.Asır ortasında kuvvetle aristokratik bir mâhiyettedir. 19.Asır ve özellikle 20.Asır ise çağdaşlaşma süreçlerinin kesin olarak burjuva karakterini ortaya koyar.

Evet, 19 ve 20.Asır târihleri burjuva târihlerdir. Lakin bu iki asır hâkim kültür açısından farklılaşacaktır. Ayrıyeten birebir vakit diliminde

farklı jeokültürlerde

farklı seyirler ortaya çıkacaktır. 19.Asır, üstte burjuvalara mahsus saydığım;

meslekî, sınâî, fennî, fikrî ve artistik dinamiklerin tam kapasite çalıştığı

bir asırdır. II.Umûmî Harp sonrasında başlayan 20.Asırda ise bu dinamiklerin bir kısmı sönümlenecektir. Sönümlenen dinamikler

fikrî ve sanatsal

dinamiklerdir. 20.Asırda , bir önceki asrın, yüklü bir kısmı sistem zıddı olan ve aşağıdakileri kışkırtan o muazzam felsefî ve artistik birikim ve patlamalarının yerinde pek az şey kalmıştır. Burjuvalar süratle kapitalist işbölümünde

teskin edilen , etkinsizleştiren bir sınıfsal/kültürel

dönüşüm geçirmişlerdir.Orta sınıflaşma tam da budur.

Orta sınıf demek, zihnen ve rûhen hadım edilmiş burjuvalar demektir.

Kapitalizm , ruhen ve zihnen huzursuz olan, kompleksli ve o nispette de yaratıcı olan burjuvaları , gelirlerini arttırarak, toplumsal devlet pratikleri üzerinden geleceklerini garanti ederek rahatlattı. Dahası, aşağıdakilerin, yâni emekçi sınıfının hatırı sayılır bir kısmını da orta sınıflaştırdı. Az gelişmişlere

ideal toplum olarak yutturulan bu ruhsuzlaşma ve fikirsizleşmedir

. Ülkü toplum ince belirli olmaz. Orta tarafların, yâni göbek nâhiyesinin tombişleştiği , şiştiği bir grafiği vardır ülkü toplum pazarlamasının.

Avrupa’da orta sınıflaşma bürokratik bir disiplinde yaşandı.

Avrupa’da on yıllar uzunluğu rutinleşmiş , âdetâ

uyurgezer üzere yaşayan orta sınıflar

türedi. Farklı bir jeokültürde, ABD’de ise orta sınıflaşma çok diğer hallerde tezâhür etti. Bir kez ABD, aristokratik geleneklerden epey kopuktu. En baskın kurucu öge olan Anglosakson püritanlar zati burjuvaydı. Ancak

püritanlar, burjuva târihlerindeki işbölümü prestijiyle fikrî(entelektüel) ve artistik(sanatsal) tarafları en kör; buna karşılık fennî ,sınâî marifetleri en keskin olan çevreleri

söz ediyordu. ABD’yi en dindar, en toplulukçu ( komüniteryen) ve en maharetli burjuvalar kurdu. Bu stil bir burjuva târihin kısa bir vakit zarfında küt bir orta sınıflaşmaya

evrilmesi

zâten mukadderdi. Dünyâlıklarını ,Avrupa’daki sınıfsal muadillerinden çok daha kolay elde ettiler. Yâni ABD’deki orta sınıflaşma, asla Avrupa’daki orta sınıflaşma kadar trajik olmadı. ABD orta sınıfları hiçbir vakit Avrupa’daki burjuvalar üzere kompleksli değillerdi.. Bu sebeple onlardan daha az kültürlü , zihinsel donanımı çok daha az; lâkin daha fazla mahir ve başarılı oldular. Bu farklılıkların med cezirleri , biraz da karikatürleştirirsek şöyledir: Şayet bir orta sınıf ABD’li, lakin entelektüel tezler geliştirirse bu farkı idrâk eder. (W. Allen’ın sinemaları bu tipleri hicveder). Bir Avrupalı orta sınıf mensubu ise ABD’nin dev boyutlu mühendislik “harikaları” karşısında yaşadığı ve ezildiği şokla anlar farkı.

Avrupa’daki somurtkan bürokrat başlı sınıfdaşlarının hilâfına kompleksiz ,rahat, hiçbir iç ve dış pürüze çarpmayan ,serbest , mütemâdiyen gülümseyen ABD’nin orta sınıfları 1950-1980 ortasında altın günlerini yaşadı. Hollywood sinemalarında taçlanan , bahçe içinde bağımsız, garajlı bir konut, süspansiyonlu iri kıyım bir otomobil, hemcinsleriyle sık sık buluşan tatlı tatlı dedikodu yapan ve partileyen ve alışverişe çıkan tatlı, mazbut lâkin içi fıkır fkır, daima gülen kocaman ağızlı, bembeyaz dişli cilveli anneler; başarılı birer iş adamı olan, dişlerinin ortasına sıkıştırdığı piposunu tüttürürken biteviye espri patlatan güzel babalar, çilli, cıvıl cıvıl “golden” çocuklar ve nihâyet meskenin neş’esine neş’e katan köpekler… Pazar günleri kilise , hayır işleri vb..Sonra eşli dostlu barbekü partilemeleri…Doğrusu bu orta sınıf masallarını tekmil dünyâya pazarladılar ve zihinleri bu orta sınıf imge ve simgeleriyle doldurdular.

ABD, ABD’li orta sınıf olmak isteyen herkese bunun fırsatlarını sunan “eşsiz” bir coğrafyadır. Burada özgürlük tek bir mânâya sâhiptir: Fırsatçılık. Bahtını dene..Kaybedersen bu senin sorunundur… Marx’ın kelamının burada bir karşılığı olamaz. Kaybedenler, meselâ milyonlarca evsiz , çöp karıştırarak yaşayan insanın şikâyet etmek hakkı yoktur.(Zâten etmezler de). Oyuna girmişler, ya yanılgı yapmışlar, ya fırsatları değerlendirememişler yahut bahtsız olmuşlar ve kaybetmişlerdir. (Nothing to do)…

Bugün orta sınıflar çöküyor. “Allah kimseyi açlıkla imtihan etmesin” dileğini pek de mânâlı bulmuyorum. Doğrusu bence şöyle olmalı:”

Allah kimseyi tüketim açlığı ile imtihan etmesin”.

En berbatı işte budur. (Adama Sarı Gömlek giydirir vallahi). Hiçbir şey görmemiş olanların rastgele bir şeyinin olmaması ne beis? Tehlikeli olan, “gördüğü günden geri kalmaktır”. Kaybedecek bir şeyi olmayanlardan korkmak için çok sayıda sebep olabilir. Lakin bu bize kaybedecek şeyleri olanların kaybettikleri durumların vahâmetini unutturmamlıdır. Orta sınıf çöküşlerin doğurduğu radikalizmledir bugün şâhit olduğumuz radikalizmler. Bu radikalizmler kendi içinde çatışıyor.

Her ikisini de nefret yönetiyor.

Birincisini dolaylı, oburunu direkt.. Nefretini acıma objeleri (dezavantajlılar) üzerinden kusan ,alıngan, kırılgan ve bir o kadar da kırıcı olabilen orta sınıf tortuları ile nefretini direkt yabancıya ve yabancılaştığını düşündüklerine kusan kırıcı ve yıkıcı orta sınıf kalabalıklar savaşıyor. ABD seçimlerine biraz da buradan bakın isterseniz…

Orta sınıf savaşları

Bunlarda İlginizi Çekebilir