Netanyahu için yolun sonu görünüyor
Kapalı devre diplomasi günlerinden geçiyoruz. Çok kıymetli gelişmeler gündemde hak ettiği yeri bulamıyor. Bunun iki sebebi var. Bir. Global ve bölgesel gelişmeler öylesine süratli ki yetişmek güç. İki. Ağır bilgi bombardımanında değerli bilgiyi cımbızlamak güçleşiyor.
Geçtiğimiz günlerde Ankara’ya yapılan bir ziyareti de bu paranteze alacağım. 19 Nisan’da Hamas heyeti Ankara’ya geldi.
Dışişleri Bakanı Fidan
ve
MİT Lideri Kalın
ile görüştü. Ankara’dan görüşmenin ayrıntılarına ait bir bilgilendirme yapılmadı. Lakin Arap medyasında kimi detaylar var.
ABD Başkanı Trump’ın
, Netanyahu’nun yanında
Cumhurbaşkanı Erdoğan’la
güçlü diyaloğunu vurgulaması, bunu tüm dünyaya ilan etmesi,
Ankara’nın diplomatik özgül ağırlığının
altını çizdi. Elbet bu Hamas’a da bir hareket alanı açıyor. Arap medyasına nazaran Hamas, ABD’ye iletmek istediği kapsamlı mutabakat teklifini Ankara’ya sundu.
Ankara’nın Washington nezdindeki tesirini kullanmasını istedi.
Çıkan haberlere nazaran Hamas’ın önerisi, bölgesel ve milletlerarası garantiler altında, beş yıllık bir ateşkes içeriyor. Hamas,
Gazze’yi yönetmek için bağımsız bir Filistin komitesinin kurulmasını
kabul ettiğini söylüyor. Bu değerlidir. Zira
O Forumun Konuşulmayan Gizli Gündemi
(15 Nisan) başlıklı yazımı okuyanlar hatırlayacaktır:
Antalya Diplomasi Forumu’nda
İslam İşbirliği Teşkilatı, Arap Ligi, Türkiye, Çin ve Rusya ortak bir bildiriye imza atmış, Trump’ın istekli sürgün planına karşı çıkarken, Gazze’nin Filistin Yönetimi’ne bağlanmasını istemişti.
Hamas’ın buna, Ankara’da, olumlu karşılık verdiği anlaşılıyor.
Hamas’ın Ankara ziyaretinin, olağan kaideler altında, İsrail’in sert yansısını çekmesi beklenirdi. Fakat o denli olmadı. Netanyahu sessiz kaldı. Zira, Trump açıkladı: Hamas’la yalnızca Türkiye değil ABD de görüşüyor.
TRUMP-NETANYAHU MAKASI AÇILIYOR
Soykırımcı Netanyahu’nun hareket alanı daralıyor. 7 Ekim, 2018’den bu yana etraf ülkelerde tampon bölge kurmak isteyen İsrail güvenlik bürokrasisi için fırsattı.
İsrail Genelkurmay Başkanı Halevi
“Yıllardır bu fırsatı bekliyorduk” demişti. Yolsuzluk soruşturması baskısı altındaki Netanyahu da bu süreçten faydalanmaya çalıştı. 7 Ekim öncesinde ABD’nin bölgesel dizaynına (ki o mimari şöyledir: S. Arabistan liderliğinde -Esad’lı Suriye dahil- bir Arap ittifakı kurmak, bu ittifakı İsrail ile konuşturmak, Türkiye ile alakaları onarmak, İran’ı enterne etmek ve bölgeden çekilerek Çin’e odaklanmak) ahenk gösteriyordu fakat 7 Ekim’den sonra Washington’a kendi siyasetlerini dayatmaya başladı.
İsrail, 7 Ekim sonrası bölgesel siyasetini şöyle tanımlıyor: Bölgede İsrail’e yönelik tehditleri bertaraf etmek, muhtemel tehditlerin ortaya çıkmasını da önleyici müdahale ile engellemek. Bu kaosu davet eden, yıkıcı bir perspektif daha çok kan ve çatışmayı çağırıyor. Bölgenin daha derin bir kaosa sürüklenmesi ise ABD’nin çıkış stratejisine uymuyor. Bu yüzden tüm mesleğini Trump’a endeksleyen
Netanyahu ile ABD Başkanı arasındaki makas her geçen gün açılıyor.
Geçtiğimiz günler bunun güçlü işaretleriyle dolu. Trump ve Netanyahu Gazze’de sürgün planından vazgeçmiş değil lakin art planda farklı gelişmeler yaşanıyor. Malum, Washington, Suudi Arabistan’ı İsrail’le olağanlaşma için ikna etmeye çalışıyor. Riyad ise bunun karşılığında ABD’den sivil nükleer sanayii konusunda işbirliği istiyor. Birebir vakitte “İki devletli tahlil konusunda irade beyanı duymalıyım” diyor. Geçtiğimiz hafta
ABD Enerji Bakanı Chris Wright
“Suudi Arabistan’la sivil nükleer sanayi için ön mutabakat imzalayacağız” dedi. Riyad’ın iki devletli tahlil koşulundan geri adım attığına ait bir işaret yok. O halde yakında ABD’den Filistin’de iki devletli tahlil konusunda da bir irade beyanı gelir mi? Takip etmek gerekiyor.
ASKER ÇEKME KARARI SDG’YE UYARIYMIŞ
Benzer durum Suriye için de geçerli. Siz İsrail Genelkurmay Başkanı’nın Golan zirvesi gösterisine bakmayın. Trump’ın “Makul ol” çıkışından sonra
İsrail Suriye’de hava saldırısı düzenlemedi
. Cumhurbaşkanı Erdoğan, o görüşmeden sonra yaptığı birinci açıklamada “Suriye’nin kalıcı huzura ve istikrara kavuşmasına kim mani olursa, açık söylüyorum, karşısında Suriye Hükümetiyle birlikte bizi de bulacaktır” dedi.
Zamanlamaya bakın… İsrail, Suriye’nin dörde bölünmesi, olmazsa dört tesir alanı altına girmesi (ABD, Türkiye, Rusya, İsrail) teklifiyle Washington ve Moskova’nın kapısını arşınlarken, ABD’nin Suriye’deki askerlerini çekmeye ve birtakım üslerini kapatmaya başladığı haberleri geldi. Batı basını yazıyor: Amerikalılar, İsrail’e ve SDG’ye “
Suriye’de askeri rolden siyasi role geçiyoruz
” diye açıkça söylemiş. Asker çekme kararıyla da SDG’ye
“Şam’la entegrasyonu hızlandır
” bildirisi verilmek istenmiş. Washington idaresi yaptırımların kaldırılması için Şam’a “kabulü mümkün olmayan” taleplerle gelse de Suriye’de İsrail’in (ve PKK’nın) bekçiliğini yapmayacağını da açıkça gösteriyor.
BÖLGEYİ ARMAGEDDON’A ZORLAMAK
ABD’nin İran’la yaptığı nükleer müzakereler, Netanyahu ile açılan makasın en uç noktasıdır. İki ülke muhtemel bir nükleer mutabakat için çerçeve hazırlamaya başlama konusunda anlaştı.
ABD Dışişleri Bakanı Rubio
, “İran sivil bir nükleer program istiyorsa, dünyadaki başka birçok ülkenin sahip olduğu üzere bir programa sahip olabilir” dedi. İsrail’in İran’ı vurmak istediği sır değil. ABD, İran’la müzakere yaparken
Netanyahu fiili durum yaratarak Trump’ı Armageddon’a zorlayabilir
. ABD medyası “Donald Trump, İran’a saldırıyı desteklemeyeceğini İsrail’e iletti” diye yazsa da bu tehlike geçmiş değil. Hasebiyle bu hususlar daha çok su kaldırır. Gel-gitler olur. Fakat Trump’ın Netanyahu’ya “Hiçbir şey yapma ve bunu berbat etme” dediği bir süreçteyiz.
Ve asıl soru şudur: Netanyahu’nun saldırganlığının bir sebebi de
kana susamış kabinesini bir ortada tutmak ve iktidarda kalmak uğraşıydı.
Netanyahu, dışarıda durdurulduğunda içeride ayakta kalabilir mi? Ben yolun sonu göründü diye düşünüyorum.
