Netanyahu Ankara’nın sabrını test ediyor
Suriye alanında değerli gelişmeler yaşanıyor, diplomatik düzlemde de önemli bir hareketlilik var. Gelişmelerin birçok olumlu. Öte yandan
İsrail kaynaklı kimi provokasyon teşebbüslerinden kelam ediliyor.
Netanyahu, Ankara’nın sabrını test ediyor da denebilir. Birebir vakitte, Gazze’de soykırımı sürdürmeye, orada tek bir günahsız insan kalmayıncaya kadar kan dökmeye yemin etmiş üzere görünüyor. Bunların karşılıksız kalacağını sanmayın. Zira Netanyahu’nun suyu ısınıyor. Nedenini, nasılını anlatayım…
8 ARALIK’TAN SONRA EN KRİTİK AŞAMADAYIZ
Yeni Suriye idaresinin önünde üç kıymetli imtihan vardı. Bir. Memleketler arası meşruiyet. İki. Ülke iktisadı ve milletlerarası yaptırımlar. Üç. Toprak bütünlüğü ve devletin egemenliği… Birinci iki unsur, kısa vadede, yeni Suriye idaresinin ayakta kalıp kalmayacağını gösterecekti. Birinci birkaç ay bu hususta önemli belirsizlik yaşandı. Lakin Türkiye’nin takviyesini gerisine alan Şara idaresi, evvel Körfez, daha sonra Fransa, son olarak da ABD’den kabul gördü (Riyad’da düzenlenen
Erdoğan, Trump ve Muhammed bin Selman, Şara
dörtlü zirvesiyle.)
ABD Başkanı Trump’ın
(Erdoğan ve Selman’la konuştuktan sonra) Suriye’ye yönelik
yaptırımları kaldıracağını ilan etmesi, bir dönüm noktasıdır
. Ülkenin dünya finans sistemine entegrasyonunun önünü açılmıştır. Daha sonra
benzer bir karar AB’den de geldi
. Bu ortada Trump, Suriye Özel Temsilciliğine yakın dostu,
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack’ı
atamaya hazırlanıyor. Bu atamanın
Suriye özelinde Türkiye-ABD eşgüdümünü artıracağı
muhakkak.
SİLAH BIRAKMAYANLA GAYRET DEVRİ BAŞLIYOR
Ülkenin egemenliği ve toprak bütünlüğü de değerli bir sınamaydı. Yeni idare bunun üstesinden tedrici/sancılı da olsa geliyor. Ankara’nın bu bahiste dayanağı tam. Washington’da
Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz
’ın başkanlık yaptığı Türk heyetiyle ABD’li muhatapları Suriye’yi konuştu. İki ülke ortak açıklamada “
Suriye’nin istikrarı
” ve “
toprak bütünlüğü
” vurgusu yaptı.
MİT Başkanı İbrahim Kalın
, Şam’ı ziyaret etti. Bir gün sonra Ankara’dan Şam’a bu kere askeri bir heyet gitti.
Bu toplantılarda ne konuşulduğunu varsayım edebiliyorsunuz. Suriye’nin istikrar kazanması için uğraş harcanıyor. Tam da bu sırada
Suriye Savunma Bakanlığı
’nın açıklaması kıymetlidir. Bakanlık
büyük kümelerin Suriye ordusuna entegre olduğunu, geriye kalan küçük kümelere 10 gün müddet verildiğini
duyurdu. Bunun ne manaya geldiğini sordum. Şöyle bir yorum yapılıyor: “Silah bırakanlar bıraksın, bırakmayanların üzerine gideceğiz’ bildirisi veriliyor.” Pekala, “Üzerine gidilecek gruplar” ortasında SDG de var mı?
DEAŞ KARTI SDG’NİN ELİNDEN ALINIYOR
Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden iki aktör var. Biri SDG, başkası İsrail. Terörsüz Türkiye süreci kapsamında SDG’nin de silah bırakması gerekiyor. Lakin
SDG, Şam’la yaptığı sekiz unsurluk muahedenin gereğini yerine getirmiyor.
SDG’den beklenen silah bırakıp, Suriye ordusuna entegre olması. Gümrük kapılarını ve hudut denetimini acilen Şam’a devretmesi. Arapların ağır olduğu bölgelerden çekilmesi.
SDG bunları yapmıyor. Pekala, ne olacak?
Zaman SDG’nin aleyhine işliyor.
Bu mevzuda üç değerli gelişme yaşanacak. Bir. Bunu yazmıştık: ABD, SDG’ye “Yıl sonunda Suriye’den büsbütün çıkıyorum, Şam ile anlaş” dedi. İki.
DEAŞ kamplarının önümüzdeki günlerde Şam idaresine devredileceği söyleniyor.
DEAŞ kampları SDG’nin uluslararsı aktörler nezdinde meşruiyetini sağlayan en kıymetli bahislerin başında geliyordu. Bu kart elinden alınmış olacak. Üç. Bu da kıymetli: Beş bölge ülkesinin (Türkiye, Irak, Ürdün, Suriye, Lübnan) DEAŞ’a karşı kurduğu bölgesel koalisyon
Harekat Merkezi’nin açılmasıyla önümüzdeki günlerde faaliyete geçiyor.
SDG, DEAŞ’la çaba ekseninin dışına çıkarılıyor. Gelişmeleri yakından takip edenler diyor ki… “Batının SDG’yi desteklemesini gerektirecek hiçbir mazeret kalmayacak.”
İSRAİL’LE DE FACTO MEKANİZMA
Trump, Netanyahu’ya Oval Ofis’te “Makul ol” demesine karşın, İsrail Başbakanı o noktada değil.
İsrail’in Suriye’de hava ihlalleri sürüyor.
Birtakım provokasyon teşebbüsleri olduğu da söyleniyor. Emeli bir tansiyon yaratarak azalan ABD takviyesini yine ardında toplamak,
Türk-Amerikan münasebetlerinin kimyasını bozmak
. Buna karşın, Bakü’de İsrail’le çatışmasızlık düzeneği görüşmeleri yapıldı. Şimdi bir karara varılmış değil
ancak de facto (fiili) düzeneğin çalışmaya başladığı da söyleniyor.
Bu sırada çok kıymetli gelişme Gazze’de yaşanıyor.
Netanyahu saldırganlığı
, Trump baskısıyla İran ve Suriye’den -şimdilik- uzak dururken, ölçek küçülttü.
Gazze ve Batı Şeria’yı gaye almaya başladı.
Gazze’yi açlığa ve vefata mahkum ediyor. Yeni bir hücum dalgası başlatıyor. İnsani yardıma müsaade vermiyor.
NETANYAHU’NUN SUYU ISINDI
Netanyahu-Trump ortasında artan bir tansiyon var. Görünür gerçekleri yazalım: Trump bölgeye geldi. Lakin İsrail’e uğramadı. S. Arabistan’la anlaştı ancak İsrail’le olağanlaşma koşulunu kaldırdı.
ABD Lider Yardımcısı J.D. Vance
ve
Savunma Bakanı Hegseth
İsrail’e ziyaretlerini iptal etti. ABD Hamas’la görüştü. Husilerle masaya oturdu. İran’la da konuşuyor. Art plan bilgisi de var: ABD İsrail’i askeri yardımları kesmekle tehdit etti.
ABD’nin bu tavrı,
korku duvarını yıktı
. İsrail’e dokunmaktan korkan ülkeler de harekete geçti. AB, İsrail’e imtiyaz sağlayan İştirak Anlaşması’nı tartışmaya açtı. İngiltere hür ticaret muahedesi müzakerelerini askıya aldı. Birçok Batı ülkesinden İsrail idaresine sert yansılar geliyor.
İsrail’in izolasyon süreci başlamıştır.
Netanyahu’nun suyunun ısındığı, iktidarının sonuna yaklaştığı bir sürece giriyoruz. Geceleri
Uluslararası Ceza Mahkemesi
kâbusuyla uyanıyorsa şaşırmam.
