Rapora nazaran, bilhassa 12 yıllık zarurî eğitim, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun bir yönlendirme yapılmasını engellerken öne çıkan konular şu biçimde sıralandı;

• Plansızlık: Üniversiteye giriş ve meslek seçiminde yönlendirme eksikliği, akademik başarısı düşük öğrenciler için imtihan sistemini travmatik hale getiriyor.

• Toplumsal ve Psikolojik Etkiler: Zorunlu eğitim, okulu öğrenciler için “yarı açık hapishane” algısına dönüştürürken, öğretmenleri “bakıcı” yahut “gardiyan” pozisyonuna itiyor.

• Kırsal Alanda Tesirler: Köylerin boşalmasıyla tarım ve hayvancılık faaliyetleri gerilerken, bu durum nitelikli meslek elemanlarının yetişmesini de engelliyor.

• Mahallileşme ve Esnek Müfredat: Eğitim müfredatı, bölgesel gereksinimlere ve öğrenci farklılıklarına nazaran çeşitlendirilmeli. Valiliklerin ve lokal idarelerin müfredat oluşturma yetkisi artırılmalı.

• Mesleksel Eğitimin Güçlendirilmesi: Meslek liseleri ve mesleksel eğitim merkezleri (MESEM) desteklenerek, eğitim süreçleri üretimle entegre edilmelidir.

• Portfolyo Sistemi: Diploma yerine bireylerin yeteneklerini ve muvaffakiyetlerini gösteren bir portfolyo sistemine geçilmesi önerildi.

• Zarurî Eğitim Mühletinin Kısaltılması: Zarurî eğitimin daha kısa bir mühlete indirilmesi ve öğrencilerin erken yaşta yönlendirilmesi gerektiği ifade edildi.

Raporda, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun uygulama biçiminin eğitimde çeşitliliği engellediği belirtilirken, tek tip müfredatın farklı görüşlere tahammülsüzlük ve kutuplaşmayı beslediği tabir edildi. Ayrıyeten eğitim sisteminin imtihan odaklı yapısı, bireylerde eleştirel düşünme yeteneğini körelttiği ve toplumsal kutuplaşmayı artırdığı tarafında değerlendirmeler yer aldı.

“Eğitim, sadece sınıflarda değil; sanayi, tarım ve ticaret alanlarına entegre edilerek hayatın her alanında gerçekleşmelidir” denilen raporda, eğitimin hayata entegre edilmesi gerektiği vurgulandı.

Türk eğitim sisteminin, ferdi farklılıkları gözeten ve toplumsal gereksinimlere hassas bir yapıya dönüştürülmesi gerektiğini belirten rapor, eğitimde esaslı ıslahatların altını çizdi. Merkeziyetçi yapıdan uzaklaşılması, mesleksel eğitimin desteklenmesi ve farklı öğrenme modellerinin uygulanabilir hale getirilmesi, önerilen tahlil yolları ortasında yer aldı. Ayrıyeten raporda yer alan teklifler, eğitim sisteminin bireylerin potansiyelini ortaya çıkaran ve toplumsal kalkınmaya katkı sunan bir yapıya kavuşması için atılacak adımlar olarak değerlendirildi.