Soru bana ilişkin değil. BBC’nin Rus gazetecisi Grigor Atanesian’ın ne dediği pek de anlaşılmayan tıpkı başlıklı bir yazısında yer aldı iki gün evvel.

Yazarın “liberal dünya düzeni” tarifi pek beğenilen doğrusu: “Liberal dünya tertibi taahhütler, unsurlar ve normlar üzerine kurulu bir memleketler arası bağlar sistemini tabir ediyor. Temelinde memleketler arası hukuk ve Birleşmiş Milletler (BM), BM Genel Kurulu ve Güvenlik Kurulu üzere kurumlar yer alıyor. Ayrıyeten, liberal dünya sistemi hür ticaret üzere kıymetleri temsil ediyor ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Milletlerarası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası üzere kuruluşlar tarafından da destekleniyor. Bu sistemin ideolojik varsayımı, Batı üslubu liberal demokrasinin en uygun idare modeli olduğu inancına dayanıyor.”

Yanılıyorsam lütfen beni düzeltin fakat “temelinde memleketler arası hukuk”un olduğu bir dünya sistemi hiçbir vakit gerçek olmadı, hiçbir vakit hayata geçmedi. Hele son üç yüz yılda daima güçlülerin kuralları koyduğu, esnettiği, bozduğu, sonra yine kural koyup tekrar bozduğu bir sarmalın içerisinde debeleniyor dünya. Ama Atenasian üzere “Avrupacıların” bu soruyu sorarak aslında lisana getirmek istedikleri tam olarak şu: “Bu sarı manyak Trump, Putin’le falan anlaşıp Avrupa’yı mecalsiz bırakırsa ne halt edeceğiz?”

Ülkemizdeki Avrupa tesir casuslarının tutuşmuş paçaları da, savcı bir şirket CEO’sunu veyahut TÜSİAD’ın bilmem nesini söze çağırınca Avrupa’nın yeri göğü inletmiyor oluşu da bana diğer, apayrı bir dünyaya gerçek dörtnala gittiğimizi düşündürüyor.

Bu, burada bir dursun.

Aslına bakılırsa sarı manyağın “ABD’nin tüm eski dış siyaset angajmanlarını, muvaffakiyetlerini ve başarısızlıklarını inkâr ediyorum. Hiçbir nezaket göstermeden tam bir 17. yüzyıl sömürgeni olarak hareket edeceğim. Amerika’ya neresi, ne biçimde lazımsa oraya direkt çökeceğim” formunda atarlanması diğer, Trump Amerika’sının dünyanın her yerine dalmaya güç yetirebilmesi öteki bir şey. Bu olmayacak iş elbette. Trump her ne kadar “manyağın biri” üzere duruyorsa da başlatabileceği fiziki müdahalelerin sayısını da Amerika’nın mevcut gücünü de biliyor.

“Liberal dünyanın sonu” önermesi böylece denilebilir ki Avrupa’nın omuzlarına yük olmasına, kendilerine daima “modern dünyanın değerleri” falan üzere son derece boş şeylerle üstünlük taslamasına bir noktada “hadi lan oradan, dürrükler” diyen ABD ve Rusya’nın tutumu manasına geliyor.

Yani şu. O denli diplomasiymiş, nezaketmiş, iletişimmiş falan bunlara gerek yok liberal dünyanın sonunda. Dün Gazze’yi işgal etmek, orada soykırım yapmak için tekrar de kimi çekimser açıklamalar, kimi telaşlar falan zikretmek zorundaydınız. Artık bu Sarı Manyak, Gazze’yi turizm merkezi yapmak için rastgele bir memleketler arası müsaadeye, rastgele bir nezakete falan gerek duymadan, “bam bam bam giderim” diyor.

Tabii diyor demesine de, eşek değilse savaş teknolojisinin nasıl demokratikleştiğini de görüyordur herhalde. 150 dolarlık Yasin roketiyle 2 milyon dolarlık Markava tankını yok eden savaş teknolojisi, yalnızca Gazze’de değil, ABD’nin ya da rastgele öteki bir emperyalistin işgal edip çökmek istediği her coğrafyada bir “yok o denli yağma” tesiri yaratabilir.

Sarı Manyak’ın Rusya’yı arkalayıp Ukrayna’nın az toprak elementlerine el koymaya çabalaması, ben yazıyı yazdığım sıralarda hâlâ “bir ihtimal olarak” sıcaktı. Avrupa’nın kendisini af buyurun “cami avlusuna bırakır” üzere bıraktığı Zelenski, Beyaz Saray’da yaşadığı fecaate karşın İngiltere’de “ABD ile madenlerle ilgili muahedeyi imza edebiliriz” falan üzere şeyler geveliyordu.

Geldik problemin ek yerine. Sıkıntının ek yeri şurasıdır: Liberal dünya sisteminin (ya da bilmem ne zıkkımın) sonunun geldiği ve dünyanın bütün gücüyle yenileneceği bir evreye gelmiş bulunuyoruz. Burada bizimki üzere ülkelerin bu yeni eşiğe nasıl uyumlanacakları çok lakin çok kıymetli bir sorun olarak karşımızdadır.

“Türkiye Zelenski’sini arıyor” diyenlere mi kulak asacağız yoksa “Türkiye Türkiye’den büyüktür” diyenlere mi?

Bu yenilenmenin tarafını tam olarak bu tercih belirleyecek.

Zelenski dedim diye çabucak aklınıza Ekrem İmamoğlu gelmesin. Zelenski o denli ya da bu türlü saygınlığını az da olsa koruma etmek için bedel ödemeyi göze alan biri. O yüzden lütfen iki ismi karşılaştırmayalım. Zelenski’ye ayıp olur, çok ayıp olur.