Küresel kuraklık ve vahşi sulama tatlı su kaplumbağalarının yaşam alanlarını yok ediyor
Yağmur ve kar sularıyla beslenen tatlı su kaynakları insanlardan göçmen kuşlara, balık çeşitlerinden kaplumbağalara kadar canlılara hayat kaynağı oluşturuyor.
Türkiye hudutları içerisindeki bu kaynaklarda çizgili kaplumbağa (Mauremys caspica) ve benekli kaplumbağa (Emys orbicularis) ile Fırat ve Dicle ırmaklarının kenarında yaşayan Fırat kaplumbağası (rafetus euphraticus) tipleri varlık gösteriyor.
Dicle Üniversitesi (DÜ) Veteriner Fakültesi Temel Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi ve birebir vakitte Dicle Yaban Hayvanı Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Alaeddin Kaya, AA muhabirine, tatlı su kaplumbağalarının göl, gölet ve ırmak sistemlerinde yaşadığını, Türkiye’de tatlı su kaplumbağası olarak 3 cins bulunduğunu söyledi.
Kaya, benekli su kaplumbağasının cins olarak daha fazla tehlikede olduğunu söz ederek, zira bu tıbbın çok daha pak sularda yaşama imkanı bulabildiğini, habitatlarının çok daha hassas olduğunu belirtti.
Çizgili kaplumbağaların ise cins olarak biraz daha dirençli olduğu bilgisini veren Kaya, bir de ülkede Fırat kaplumbağalarının olduğunu söyledi.
“Maalesef ömür alanlarının tahribatından ötürü bunlar tehlikede. Benekli kaplumbağa için tehlike çanları çoktan çalıyor. Kaplumbağaların yaşadığı suların, göllerin çekilmesi, atık suların yaşadıkları göllere, gölcüklere gelmesi maalesef habitatı bozar. Göllerdeki hayat alanları da kayboluyor.” diyen Kaya, çizgili su kaplumbağalarının biraz daha dirençli olduğunu lakin onların da bir su kaynağına, habitata gereksinim duyduğunu söz etti.
Bu tiplerin “sucul” ekosistemde bulunduğuna işaret eden Kaya, buralara gelen suların kesilmesi yahut tarımda salma sulamada kullanılmasından ötürü çizgili su kaplumbağalarının da tıpkı tehlikeyi yaşadığını kaydetti.
Kaya, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Özellikle yaz aylarında sıcaklar çok fazla ve çok buharlaşmayla göl ya da göletlerin kaybolduğunu görüyoruz. Fırat kaplumbağaları mevcut şartların yanı sıra kum ocaklarının yuvalarını tahrip etmesiyle de ikinci bir tehlike yaşıyor. Tatlı su ekosistemlerine gelen ziyanlardan ötürü benekli su kaplumbağası, çizgili su kaplumbağası ve Fırat kaplumbağası tehlike altında. Maalesef hocalarımızın kaynaklarında belirttiği lokasyonlarda artık bulunmuyorlar. Hatta o lokasyonlara gittiğinizde birtakım yerlerde o su kaynakları bile artık yok. Fırat kaplumbağası üst seviye bir müdafaa altında ancak yalnızca hayvanı korumak yetmiyor. Bizim kaplumbağaları yaşadığı yerle birlikte müdafaamız gerekiyor.”
DÜ Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Zooloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ali Satar da sulak alanlarda birçok çeşitten milyonlarca eklem bacaklının yaşadığını ve eklem bacaklıların üst tiplere besin kaynağı olduğunu belirtti.
Satar, şunları söyledi:
“Küresel ısınma sonucu zati tükenmekte olan tatlı su kaynaklarının bilinçsizce ziraî sulamada kullanılması burada yaşayan küçük canlılardan tutun da kaplumbağalara kadar çok sayıda canlı çeşidine ziyan vermekte. Bilinçsizce yapılan sulamaların takip edilmesi, damlama sulama ve farklı formüllere geçilerek yapılması gerekir. Zira biz buradaki çeşitleri kaybetmeye başladık.”
Sulak alanların yok olmasıyla burada yaşayan birçok çeşidin ve bunlarla beslenen birçok omurgalı canlının ziyan gördüğünü lisana getiren Satar, “Göletlerdeki su kaynaklarının tükenmesiyle burada yaşayan canlıların göç etmesi muhtemel değil. Örneğin tatlı su kaplumbağalarının diğer alana ulaşma durumu kelam konusu olmuyor. Göç yolu bulamayan ve sıcaktan telef olan birçok su kaplumbağasını görüyoruz. Münasebetiyle bu su kaynaklarının bilinçsizce tüketilmemesi, bunların denetlenmesi lazım.” sözlerini kullandı.
