Ajda Pekkan, Ebru Gündeş, Kenan Doğulu. Tarkan’ı dışarıda tutarak söyleyecek olursam Türkiye’nin “sahnesi en pahalı” üç sanatkarı bu türlü. Bu üç sanatçı, rastgele bir konser için kendileri ve müzik grupları için 150 bin dolar bandında konser fiyatları alıyorlar. Alışılmış, bu üç star, Türkiye’nin en güzel sahne, ses ve ışık takımlarıyla çalıştıkları için, işin o kısmı da epey para tutuyor. Bunlara ilaveten yoldur, barınmadır, kulis masraflarıdır falan derken şayet bu üçlüden biriyle konser yapmak isterseniz 250 bin dolar civarında bir bedeli gözden çıkarmanız gerekiyor.

Bu, burada bir dursun.

69 milyon Türk lirası nasıl bir para? Kültür üzerinden örnekleyeyim bunu da. 69 milyon lira, 1 milyon kişinin yaşadığı bir büyükşehir belediyesinin kültür daire başkanlığının yaklaşık bir yıllık “tüm etkinlikler” bütçesi.

69 milyon lira 10 gün sürecek, 200 yayınevinin katılacağı, iştirakçi muharrir sayısı 100 civarında, ziyaretçi sayısı da 1 milyon sayısını zorlayacak bir kitap fuarından 4 adet yapabilmek demek. 8-10 bin öğrenciye, 8-10 ders üzerinden planlanıp, 9 ay sürecek bir akademi yapabilmek demek. 100 bin öğrenciye 700 liralık kitap-kırtasiye paketi armağan edebilmek demek. Ortalarında Kıraç, İsmail Altunsaray, Cengiz Özkan, Mustafa Ceceli, Merve Özbey ve gibisi sanatkarların olduğu 20’ye yakın konser düzenleyebilmek demek. Kentinizde 200’ü aşkın tiyatro sahneleyebilmek demek. 50’yi aşkın sanat standı gerçekleştirebilmek demek. Kentinizle ilgili 120 adet yazımı, basımı dâhil kitap yayınlayabilmek demek. Kentinizi tanıtmak için 25 kadar memleketler arası turizm fuarına iştirak sağlayabilmek demek.

Bu da burada bir dursun.

Veryansın grubunun yayınladığı evraka nazaran Ankara Büyükşehir Belediyesi, Cumhuriyet bayramı kutlamaları için Ebru Gündeş konserine 69 milyon TL harcamış. Örneğini verdiğim 69 milyon lira o 69 milyon lira yani. Ve sizi her şeyimle temin ederim ki Ebru Gündeş konserinin maliyeti taşı çatlatıp suyunu sıksan 15 milyon lira.

Henüz Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden rastgele bir açıklama gelmedi bu konser ve Veryansın grubunun yayımladığı o dokümanla ilgili. Bu 69 milyon liranın içinde hangi harcama kalemleri olduğunu çok ancak çok merak ediyorum. Konsere gelen herkese ayrıyeten 500 TL mi dağıtıldı zarf içinde? Birer buçuk Ankara döneri mi ikram edildi? Birer adet büyük uzunluk Dubai çikolatası mı verildi?

İyisi mi makûs latife yapmayı bırakayım da Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden gelecek yanıtı bekleyeyim ben. Tahminen gerçekten kestiremediğimiz, hesaplayamadığımız harcamaları olmuştur. Bu türlü bir şey varsa, o izaha ikna olursam müellifim onu da. O yüzden sıkıntıyı genel bir çerçeveye çıkartayım.

“Telif hakları, entelektüel haklar” sorununda devletimiz bir türlü “nesnel bir ölçülendirme yapma” yolunu tutmuyor nedense. Bu objektif ölçülendirme bir türlü gelmeyince de her türlü kontrolden sıyırmak hedefiyle “telif hakları ve entelektüel haklar” problemi bir “para artırma, aklama, çalma, kaçırma yöntemi” olarak kullanılıyor.

Kabasını söyleyeyim: Bir lokal idarenin, mümkün bir Sayıştay kontrolünde “konser vermesi için Ebru Gündeş’e 69 milyon lira harcadım zira Ebru Gündeş’ten Türkiye’de bir tane olduğu için fiyatı o belirledi” savunması yapması mevzuyu kilitliyor. Yandaki kentin Ebru Gündeş konserine 15 milyon lira harcamış olması da emsal kabul edilmiyor. Zira “yandaki kente kaç para fiyat verdiği bizi alakadar etmez, bize bu fiyatı verdi, aha da belgesi” deniliyor ve iş kapanıp gidiyor. Dikkat isterim: Ebru Gündeş daima birebir konser bedelini alıyor. Evet, dolar üzerinden olduğu için yıllardır.

Kitap yazımı, tanıtım ve belgesel çekimi, tiyatro sahnelemesi, stant düzenlenmesi, heykel üretimi, konferans fiyatı falan üzere telif ve entelektüel hakka mevzu tüm işlerde bu açık ortadan kaldırılmadıkça biz daha çok konuşuruz belediyelerin konser, heykel, stant bütçelerini.

“Entelektüel hak nesnelleştirilir mi?” diye sorabilirsiniz. Evet, hiç elbet nesnelleştirilebilir. Örneğin “şehirdeki bir kültürel aktifliğe konuşmacı olarak katılan rastgele bir isme 100 bin liradan fazla telif fiyatı verilemez” dersiniz. Bu türlü olunca hem CHP’li, hem AK Partili belediyeler “yeter ki İlber Ortaylı gelsin, kaç paraysa veririz” deme aptallığından kurtulur da Ortaylı’ya her program için 300 bin lira bayılamazlar. 300 bini almadan adım atmayan Ortaylı da “fiyat”ını düşürmek zorunda kalır. Mesela her yılın başında Müyap’tan sanatkarların o yıl için geçerli konser bedelleri “şeffaf şekilde” alınabilir. Mesela tanıtım sinemaları, belgeseller, stantlar, heykeller, kitap yazımları vd. için “kalite tespit bilirkişileri” ihdas edilebilir. Yani diyeceğim o ki istenirse yapılır, yapılabilir.

Böylelikle ne olur biliyor musunuz? Hem “belediye kültür işi yapmasın” demeyi bu işin tahlili zannedenlerle bir uzlaşı gerçekleşir, hem kültür işini hayati ehemmiyette gören ve düzgünce kültür üreten mahallî idareler çok rahatlar, hem de konserdi, sergiydi, heykeldi ismi altında para cukkalamanın önüne geçilir.

Yetkililere bir iletiyle bitireyim madem. Bu nesnelleştirmeyi gerçekleştirecek nitelikte birilerini bulamazsanız arayın beni. Size, kesimin tam kalbinden birinci sınıf beşerler getiririm. İki, bilemediniz üç günde çözerler bu sıkıntıyı. Siz kâfi ki çözmek isteyin. Siz kâfi ki “bilmem ne kardeşimizin sanatkarı ya, o bakımdan” zevzekliğine gönül indirmeyi bir kenara bırakın. Anladınız beni değil mi? Anlamadıysanız daha da açık yazabileceğimi biliyorsunuz. O yüzden anladıysanız lütfen gereğini yapın.