Kısır döngüyü aşmak: Yeni bir paradigmaya doğru

Trump’ın yeni periyodunda daha besbelli biçimde hissedilen sistem krizleri, dünya siyasetinde bir kısır döngüyü beraberinde getirdiği üzere yeni arayışları da gündeme getirmektedir. Her krizin tıpkı vakitte yeni bir fırsata karşılık geldiği gerçeğini dikkate aldığımızda, dünya siyasetinin de yeni değişim ve dönüşümlere hamile olduğunu söylemek mümkün. Lakin bu çeşit paradigmal dönüşümler, Thomas Kuhn’un Bilimsel İhtilallerin Yapısı’nda da anlattığı üzere makul bir vakte gereksinim duyarlar. Hakim paradigmaya karşı var olan meydan okumaların güçlenmesi ve birikimsel bir formda ilerlemesi, yeni bir paradigmanın ortaya çıkmasını temin etmektedir.

Mevcut dünya sistemini üreten hakim paradigmanın ürettiği kriz ve tehditler dikkate alındığında, yeni bir paradigmanın doğuş sancılarının var olduğunu söylemek mümkün. Bugün içerisinde bulunduğumuz kurallarda, Türkiye’nin de kısmen bir kısır döngüye maruz kaldığı ve kabuğunu kırmak için uzun bir süreç yaşayacağı açık.

Paradigmal dönüşümün güçlü bir siyasal liderliğe gereksinim duyması kadar kuvvetli bir toplumsal dayanağa de muhtaçlığı vardır. Son devirde siyasal liderliğin kararlılığının kamusal takviyeye koşut biçimde ilerlemesi, mevcut paradigmanın dayattığı sonların aşılmasına imkan tanımakta ve Türkiye, yeni bir geçişin mümkün olabileceğini göstermektedir. Terörsüz Türkiye’nin yanı sıra mevcut politik çatışmaların asgariye indirilmesi noktasında, yeni bir demokratik tabanın ihdası da bir mecburilik olarak karşımızda durmaktadır.

Kuhn’un bilimsel ihtilaller üzerinden inşa ettiği paradigma anlayışını, toplumsal alana uyarladığımızda, hakim paradigmanın değişiminin çok çetin şartlarda gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Yani mevcut paradigmaya karşı oluşan direnç ve direnç uzun müddetli çatışmaları da beraberinde getirebilir. Bu nedenle farklı paradigmalar tıpkı anda bir gayret içerisinde olabilir ve hakim paradigmaya meydan okuyabilir. Bu meydan okuma sonrasında çatışan paradigmalar ortasında kuvvetli bir ihtimal ortaya çıkar ve hakim paradigmanın yerini alabilir.

Türkiye’nin 2000’li yılları, hakim paradigmaya karşı meydan okumalarla dolu. 2000’li yıllar, sistemin yarattığı politik ve sosyolojik sıkıntıların tahlilinin arandığı ve hakim paradigmanın sorgulandığı yıllar olmuştur. Demokratikleşme istikametinde önemli ivmelerin kazanıldığı bu devirde, yalnızca siyaset alanı üzerinden değil farklı açılardan da meydan okumalar kelam konusu olmuştur. Hakim paradigmanın eşik bekçileri olan bürokratik vesayet ögeleri ve onlara eklemlenen siyasal aktörler, sistemin kendileri lehine devam etmeleri için çok büyük efor sarf etmişlerdir.

Cumhur ittifakının hükümet sistemi sonrasında inşa etmeye çalıştığı yeni paradigmanın dış ayağı ise, Türkiye’yi otonomisinde ısrar eden bağımsız bir ülke yapabilmek. Hiç kuşkusuz bu misyon, içeride güçlü ve kırılganlıklarını aşabilen bir Türkiye ile mümkün. Bu hususta, son periyotta terörsüz Türkiye projeksiyonu ve içerideki politik tartışmalar üzerinden, mevcut tertibin değişimine yönelik bir direnç olduğu açık. Bu direnç, geçmiş periyotlarda tekrarlanan bürokratik bir direnç değil. Bilakis siyaset alanın dışarıdan enfekte etmeye çalışan ve siyaset dışı yollarla politik çizginin direncini kırmaya dönük bir atılım.

Bahçeli önderliğindeki MHP’nin 2011 itibarıyla parti içinde karşılaştığı siyaset dışı müdahaleler de dikkate alındığında, değişim konusunun ne kadar sancılı olduğu görülmektedir. İçerisinde bulunduğumuz periyotta Bahçeli’nin geçmiş deneyimleri de dikkate alarak, demirin tavında dövülmesi gerektiğine yönelik ısrarlı vurguları bu noktada değerli. Hem dünya sisteminin yaratığı krizler hem de mevcut jeopolitik risklerin dayattığı belirsizliklerin aşılması noktasında gösterilen kuvvetli siyasi irade, paradigma değişiminin güç, sancılı fakat imkan dahilinde olduğunu göstermektedir.