On bir ayın sultanı Ramazan-ı Şerif’in manevi iklimine girmek girdik. Bu sene Ramazan ayı 1 Mart Cumartesi günü idrak edilmeye başlanacak. Birinci teravih 28 Şubat akşamı yatsı namazıyla birlikte kılınacak. O gece de birinci sahura kalkılacak. Diyanet İşleri Başkanlığı 2025 Ramazan imsakiyesini yayımladı.

Oruç açma, oruçluya orucunu açtırma, oruç bozma, oruç tutmama, oruca ters bir davranışta bulunma” manalarına gelen iftar sözü, yaygın olarak, oruçlu kimsenin vakti gelince yordamına uygun biçimde orucunu açması için kullanılmaktadır.

İftar vakti, müminler için sevinç ve huzur vaktidir. Bu vaktin girmesiyle Allah’ın isteği için açlığa, susuzluğa, orucun sıhhatine ziyan verecek tavır ve davranışlara karşı sabreden, oruca özel yasaklardan uzak durmayı başaran ihlâslı gönüller için bütün bu yasaklar kalkar. Bu vakit, Resûlullah’ın (sas), “Şüphesiz her iftar vaktinde Allah tarafından (cehennem ateşinden) azat edilenler vardır. Bu (azat etme süreci Ramazan”da) her gece olur.” (İbn Mâce, Sıyâm, 2) kelamlarıyla söz ettiği üzere, bağışlanma vaktidir. Yeniden Hz. Peygamber, “…Müminin iki sevinci vardır: Birisi iftar vaktinde orucunu açtığı andaki sevinci, oburu Rabbine kavuştuğu vakit orucunun (mükâfatından kaynaklanan) sevincidir.” (Müslim, Sıyâm, 163) buyurmuştur.

Ramazan ayının müstehap olan uygulamalarından bir tanesi de iftarlarımızı tez yapmak, akşam namazını kılmadan evvel oruçlarımızı açmaktır.

Allah Resûlü (sas) akşam namazını kılmadan evvel orucunu birkaç yaş hurmayla, yaş hurma bulamadığı vakit kuru hurmayla , o da yoksa birkaç yudum suyla açardı. Orucu hurma üzere tatlı bir şeyle açmak ise mendup , öteki bir deyişle güzel bir davranıştır. Resûlullah’ın (sas) kış günlerinde kuru hurma ile yaz günlerinde ise su ile orucunu açtığına dair rivayetler de vardır.

Peygamberimizi (sas) sahura kalkmayı teşvik edip iftar yapmaksızın iki orucu ((visâl orucu)) birbirine eklemeyi de yasaklamıştır.

Bununla bir arada, orucunu açacak kimselere bilhassa yoksullara iftar yemeği verilmesini teşvik etmiştir Zeyd b. Hâlid el-Cühenî’den rivayet edildiğine nazaran, Resûlullah (sas) şöyle buyurmuştur: “Bir oruçluya iftar veren, o kişinin sevabı kadar sevap elde eder. Oruçlunun sevabından da hiçbir şey eksilmez.” (Tirmizî, Savm, 82)

Sahur nedir kısaca anlatalım: Söz açısından incelendiğinde sahur manası, oruç tutmak için imsak vaktinden evvel uyanıp yemek yenmesi ve su içilmesidir. Oruç için yapılan hazırlıkları tabir eder. İmsak vaktinden evvel, sünnet olan, oruç için yeme – içme hazırlığıdır.

İslâm’a nazaran, bireyin sorumlu olmasının temel koşulları Müslüman, akıllı ve ergenlik çağına ulaşmış olmaktır. Hasebiyle bu kurallar, oruç ibadeti ile sorumlu olmanın da kaideleridir. Buna nazaran, bir kimsenin Ramazan ayında oruç tutmasının farz olması için öncelikle Müslüman ve âkil-bâliğ olması gerekir (Kâsânî, Bedâî’, 2/87).

İbadetlerle yükümlü olma kurallarını taşıdığı hâlde birtakım özel durumlardaki kimselere oruç tutmama ruhsatı verilmiştir. İbadetlerle yükümlü olmamakla birlikte, ergenlik yaşına gelmeyen çocukların alıştırılmak ve ısındırılmak gayesiyle namaz kılmaları ve oruç tutmaları teşvik edilir. Hakikaten Hz. Peygamber (s.a.s.), yedi yaşından on yaşına kadarki müddette çocuğun namaza alıştırılmasını önermiştir (Ebû Dâvûd, Salât, 26 [494-495]; Tirmizî, Salât, 182 [407]).

Farklı Ramazan aylarında da olsa bir kimsenin legal mazereti olmaksızın taammüden bozduğu bütün oruçlar için bir keffâret ödemesi (peş peşe iki kamerî ay yahut altmış gün oruç tutması) kafidir. Ayrıyeten bozduğu her orucu kaza etmesi gerekir. Lakin keffâretin ödenmesinden sonra başlanıp taammüden bozulan Ramazan orucu için yeni bir keffâret gerekir (İbnü’l-Hümâm, Fethü’l-kadîr, 2/338-340).