Jeffrey Sachs’ın Antalya’da anlattığı masal
Antalya Diplomasi Forumunun enteresan bir konuğu vardı. Enteresanlığı söylediklerinde natürel. Türkiye’de konuşup güzelimize gelecek şeyler söyleyen herkese peşinen açtığımız yüksek kredi, onun öbür taraflarını birinci anda göz arkası etmemize de yol açıyor. Söylediklerini toplumsal medyada akabinde bütün internet sitelerine düştüğü için çabucak herkesin ilgiyle takip ettiği BM Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (SDSN) Başkanı
Jeffrey Sachs
’ın mesela İsrail ve ABD’nin bölgemizdeki olumsuz rolleriyle ilgili söyledikleri münasebetiyle kimse onun gerçekte Avrasyacı, Çin ve Rus istihbaratıyla yakın bağlı olmak hasebiyle suçlandığına dikkat etmemiş.
Dahası Çin’in Doğu Türkistan’da uyguladığı zulmü inkâr eden, bu hususta Çin’e şartsız takviye veren yanı da hiç hatırlanmamış.
“Bölgede yaşanan birçok kriz ve savaşın sorumlusunun ABD idaresi ve müttefiki İsrail olduğunu ve bunların taammüden yapıldığını” sav eden Sachs’ın söyledikleri bu cümleden ibaret olsa ve burada kalsa herkesin bildiği hakikati bir ABD’li olarak söyleme cüretinde bulundu diye alkışı hak ederdi natürel.
Ama birçok emsali üzere Sachs’ın bu apaçık hakikati söz ettikten sonraki söyledikleri, bölgemizde yıllardır olup biten her şeyi tam bir karartma sürecinden öteki bir kapıya çıkmamış.
Bunun üzere söylediği birçok doğrusu var Sach’ın alışılmış, mesela “ABD’nin siyasi, askeri ve mali takviyesi olmasa İsrail’in bir gün savaşamayacağına, Gazze’de soykırım yapamayacağı” yönündeki sözleri de bu doğrularından.
Ama akabinde tutup Suriye’de yaşanmış olan bütün ihtilal hareketinin ABD tarafından ve İsrail’in isteğiyle Esed’i devirmek üzere yola çıkmış bir plan dahilinde cereyan ettiğini anlatmaya çalışmış.
Hatta dünyanın en güçlü diplomasi forumlarından biri olmaya gerçek süratle ilerleyen Antalya’da kendisini ciddiye alıp dinleyen onca beşere bütün savlı ve özgüvenli ses tonuyla şunları anlatmış: “Suriye savaşı, İsrail’in teşvik ettiği altı savaşın yalnızca bir tanesi. Lübnan, Irak, Libya, Somali ve Sudan’da. Aslında bu liste bizde vardı. Wesley Clark, 2011 yılında Pentagon’dan bir kağıtla bilgilendirilmişti. Gaye beş yıl içinde yedi savaş çıkarmaktı. Netanyahu’nun büyük hüznüne karşın gerçekleşmeyen tek savaş İran’la olandı. İsrail hâlâ bu savaşı kışkırtmaya çalışıyor.”
Neresinden tutup düzeltelim denilecek, ya karşıdakini saf yerine koyan yahut kendisi nitekim saftirik olan birilerinin sözleri üzere.
Bize ABD’nin İsrail’in isteğiyle Suriye’de savaş çıkararak Esed’i devirmeye çalıştığını, bunun için bütün silahlı kümeleri örgütleyip eğittiği ve silahlandırdığını fakat nasıl olmuşsa 14 yıl boyunca halkının 1 milyonunu katledip 12 milyonunu da tehcir eden zulmüne karşılık bunu başaramadığını anlatıyor.
Bölgesel aktörlere, halka ve diğer hiç kimseye hiçbir rol bırakmayan, bütün iradeyi yeniden eleştirirken ABD ve İsrail’e yükleyerek onların asıl faillik rolünü yine restore eden bir yaklaşım.
Burada Esed’in hiç zulmü yok. Halkını zulmüyle, baskılarıyla, azabıyla, katilamlarıyla bunaltan ve isyandan öbür bir seçenek bırakmayan Esed’in kendisinin hiçbir rolü yok. Deralı çocukları tutuklayıp azaplarla katleden, sonra ailelerine namuslarıyla hakaret eden, çocuklarını talep eden ailelerin üzerine ateş açan sonradan beşerler bunlardan tahrik olmadılar da Obama’nın davetine mı kulak verip isyan ettiler?
İSRAİL’E RAHAT MI BATIYORDU DA DİKTATÖRLERİ DEVİRMEK İSTEDİ
Sahi İsrail, kelamı geçen ülkelerde nitekim bir değişim mi istiyordu? Neden? Mübarek ile, Kaddafi ile, Lübnan’daki idareyle ne alıp veremeyeceği vardı? Rahat mı batıyordu İsrail’e.
Oradaki idarelerin hepsi ona aslında kayıtsız kaideyiz itaat etmiyor muydu? Tersine Arap Baharı süreci İsrail’in ve ABD’nin bölgedeki konforlarını bozdu, halkları iktidara getirdi de bu durum İsrail’i çok huzursuz etti. Sonradan başlayan karşı-darbe süreçleri daima eski durumu restore etme gayretinden öbür bir şey miydi?
Mursi’nin iktidara geleceği bir Mısır mı arıyordu İsrail de Mübarek’i devir(t)meye karar verdi?
Mursi idarede olsa İsrail bölgede bu kadar kolay cirit atabilir miydi? Tam da Suriye’de bir Mursi deneyimi daha yaşamamak için Esed’e sıkı sıkıya sarılmadılar mı?
Bu nasıl oldu? Hatırlayalım.
Bir domino üzere Tunus, Mısır, Libya ve Yemen’de gerçekleşen ihtilallerin hepsi İsrail karşıtıydı
. Tam da bundan ötürü
sıra Suriye’ye geldiğinde devreye giren eller Suriye’de ihtilalin gerçekleşmesini engelledi.
Gerçek, ABD birinci etapta Esed’i devirme amacı olmak üzere “
Suriye Dostları
” koalisyonunda yer aldı. Ancak bu gayeyle Suriye’ye geldikten sonra bütün gündemi bir anda değişti. DAEŞ diye mevhum bir düşman üretip onunla boğuşmaya başladı.
Sachs bize ABD’nin o günden beri Esed’i devirmeye çalıştığını anlatıyor.
Türkiye’de de yıllarca Esed’in zulmüne dayanışmalarıyla ortak olmuş akl-ı önce mal bulmuş üzere sarılmış.
14 yıl boyunca Esed’i devirmek istediği halde devirememiş bir ABD’ye, yani bütün olup bitenlerin başı saydıkları ABD’ye nasıl bir acziyet yakıştırdıklarının bile farkında değiller.
Elbette o kadar da güçlü değil, ancak Esed’i deviremeyecek kadar da zayıf değildi ABD.
Bilakis Esed’i devirmelerine ramak kalmış halk güçlerinin önüne açıkça set çekti ABD. Esed’i korudu, ayakta tuttu. Neden? Zira Esed İsrail’in “favori diktatörü” idi.
İsrail’in hiçbir vakit ne baba ne de oğul Esed ile hiçbir sorunu olmadı. Baba-oğul, İsrail’in muteber emanetçileriydi.
Esed Suriye’deki iktidarını Golan’ı satmış olmasına borçlu sayıyordu.
Golan’ı da hiçbir vakit gerçek manada istemedi. O yüzden Esed düştüğünde İsrail meczup danalar üzere sağa sola saldırmaya başladı. Suriye temel itibariyle İsrail işgali altında bir ülke durumundaydı. İhtilalle birlikte İsrail adeta bir toprak kaybetmiş durumda.
Libya’da Kaddafi’yi birkaç gün içinde deviren ABD-İngiltere-Fransa bu performansı Suriye’de haydi haydi gösterebilirlerdi.
Hatta o günlerde Türkiye’nin Suriye ile devam etmekte olan ilgilerinin bitmesini “sabırla” beklediler. Biz de sandık ki gelip Esed’i devirecekler. Geldiler, isteseydiler yapabilirlerdi.
Yanlarında 50 yıllık istibdattan canına tak etmiş bütün Suriye halkı vardı. Savaş kabahatleri hasebiyle her türlü milletlerarası meşruiyet de vardı.
Ama ne olduysa apansızın Esed gündemlerinden düştü.
İran’dan mı Rusya’dan mı Esed’in kendisinden mi korktular? Buna bizi kim inandırabilir bu tabloda?
Üstelik o vakitler Rusya daha Esed’e tam dayanağını vermemişti bile. Hatta muahede bile yapılmamıştı. Bir tek İran ve Esed kalıyordu. Onları devirmek için her türlü halk dayanağı de vardı. Neden yapmadı? Zira tam o anda Esed sonrası yahut Esed’in alternatifinin olmadığını gördüler kendileri için. Hâlâ Esed sonrası İsrail için durum tam bir fecaat haline gelmiş durumda.
İsrail için aslında korkulan şey 14 sene sonra da olsa gerçekleşmiş oldu.
Sach’a bugün Antalya Diplomasi Forumu’nda bu masalı anlattırmak, onu can kulağıyla dinlemek ise öteki bir mevzu alışılmış.
