James Webb Uzay Teleskobu bilinen en uzak galaksiyi keşfetti

Yeni keşfedilen galaksiye “MoM-z14” ismi verildi. Keşif, erken cihanı gözlemlemek üzere yürütülen Mirage (veya Miracle) spektroskopik araştırması kapsamında yapıldı.

Galaksinin kırmızıya kayma pahası (redshift) z = 14.44 olarak belirlendi. Bu paha, galaksinin ışığının yaklaşık 13.5 milyar yıl evvel yayıldığını gösteriyor.

Daha evvel rekor, JADES-GS-z14-0 isimli galaksinin z = 14.32 kıymetiyle elindeydi. Fakat MoM-z14, gözlemlenebilir kainatın sonlarını daha da öteye taşıdı.

MIT Kavli Astrofizik ve Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nden Rohan Naidu liderliğinde hazırlanan ve arXiv.org’da yayımlanan çalışmaya nazaran bu galaksi, kozmosun birinci yıldızlarının doğduğu periyoda son derece yakın bir evrede oluşmuş olabilir.

Araştırmacılar, “JWST, beklenmedik biçimde parlak galaksilerden oluşan bir popülasyonu ortaya çıkardı. Bu, galaksi oluşumu hakkındaki temel soruları gündeme getirdi” sözlerini kullandı.

Spektroskopik incelemelerde MoM-z14’ün ışığının çoğunlukla yıldızlardan kaynaklandığı belirlendi. Yani galaksi, üstün kütleli bir kara delikten yayılan faal galaktik çekirdek (AGN) ışığına değil, çok sayıda ve muhtemelen muhteşem kütleli yıldızlardan gelen ışıltıya sahip.

Ayrıca galaksinin azot-karbon oranı, Güneş’ten daha yüksek. Bu oran, Samanyolu’na bağlı eski global yıldız kümelerindekine misal bir kimyasal bileşime işaret ediyor. Araştırmacılar bu benzerliğin, galaksi evrimini kozmik vakit boyunca birbirine bağlayan ipuçları sunduğunu belirtiyor.

MoM-z14 ve gibisi galaksilerde iki farklı yapı gözlemlendi: Noktasal (kompakt) ve yayılmış (geniş) morfolojiler. Kompakt galaksilerin güçlü azot yayımı yaptığı, yayılmış yapıdakilerin ise azot açısından daha zayıf olduğu görülüyor. Bu durum, galaksi kimyası ile fizikî yapısı ortasında direkt bir bağlantı olabileceğini düşündürüyor.

Çalışmanın müellifleri, MoM-z14 üzere galaksilerin, galaksi oluşumuna dair anlayışımızda esaslı değişimlere yol açabileceğini belirtiyor. Şayet iptal edilmezse, önümüzdeki yıllarda fırlatılması planlanan Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu üzere misyonlar, bu çeşit galaksilerden yüzlercesini daha keşfetmeyi mümkün kılabilir.

“JWST, kozmosun en erken periyotlarına dair gözlemlenebilir ufkumuzu hayal bile edemeyeceğimiz noktalara taşıyor. Artık birinci yıldızların oluştuğu devir bizden çok uzakta değil.”