İsrail’in Palmira korkusu

İsrail ordusuna ilişkin savaş uçakları, nisan ayının başında Suriye’nin çeşitli bölgelerindeki üç askeri üssü vurarak tahrip etti. Başşehir Şam’ın güneyindeki Kisve’de bulunan bir askeri üssün yanı sıra Hama Askeri Havaalanı ve Humus kırsalındaki Palmira yakınlarında bulunan T-4 Askeri Havaalanı’nı vuran işgal uçakları, buralarda devrik Esed rejiminden kalma ve kullanılabilir savaş uçaklarını da imha etti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Dışişleri Bakanı Gideon Saar, bu atakların yıllardır halkına karşı savaşan Suriye ordusunun yine yapılandırılması için çalışan yeni Şam hükümeti ve Türkiye’ye bir bildiri olduğunu ilan etti. Suriye’de namlusunu halkın üzerine çeviren bir ordu yerine bölge ülkeleriyle yeterli bağları olan ve halkını koruyan bir ordunun kendisine tehdit olacağını düşünen işgalci güç, bu tehdidi havadan vurarak engellemek istiyor. Lakin Türkiye ve başka dost ülkelerin Suriye’ye hava kalkanı sağlaması halinde bu hedefine ulaşamayacak.

Yaklaşık 14 yıllık çabanın akabinde 60 yıllık Baas diktatörlüğünü devirerek Şam’da idaresi ele alan Suriye ihtilali, tekrar toparlanma sürecinde birinci kademede meşruiyetini inşa etmeye çalışıyor. İhtilal idaresi, adım adım legal bir hükümet kurarken evvel Şubat ayında Ulusal Diyalog Kongresi’ni gerçekleştirdi. İsrail bu kongrenin çabucak akabinde Suriye’nin güneydoğusunda geniş çaplı hava atakları düzenledi. Şam, son olarak mart ayı sonunda geçiş sürecini yönetecek ve Suriye’nin her bölümünden temsilcilerin olduğu yeni hükümeti ilan etti. Bu hükümet, bölgesel ve milletlerarası güçler tarafından memnuniyetle karşılandı. İsrail’in nisan ayı başındaki akınları da hükümetin ilanından sonra geldi. Şam’daki yeni idarenin meşruiyetini kurması halinde kendisine karşı Esed rejiminin bilakis Suriye halkının çoğunluğunu ardına almış bir güç merkezi bulacağını anlayan İsrail, bu meşruiyeti engellemek için ABD’den Suriye’de modüllü bir yapı oluşturma konusunda dayanak istedi. Tıpkı anda üç havaalanını vurarak yeni idarenin ordusunu toparlamasını geciktirmeye çalıştı.

Devrim periyodunda Suriye’yi işgal ederek Golan Tepeleri’ne yaklaşan İran’a bağlı mezhepçi milis kümelerin hamisi olan Rusya ile yazılı olmayan bir muahede yapan İsrail, Suriye’nin hava alanını Rusya ve ABD ile paylaşmıştı. Bu periyotta, tehdit olarak algıladığı bu kümelere karşı özgürce hava hücumları düzenleyen işgal devleti yeni periyotta hava üstünlüğünü kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Yeni Şam idaresinin Türkiye ile askeri iş birliği muahedeleri imzalamasıyla Suriye ordusunun yine yapılandırılması sürecinin sürat kazanması bekleniyor. Türkiye’nin bilhassa Suriye’nin tam ortasında bulunan ve Golan Tepeleri’ne 270 kilometre yakında bulunan T-4 üssüne yerleşerek burada Hisar ve S-400 hava savunma sistemleriyle Suriye topraklarını dış tehditlerden müdafaası, Tel Aviv’in Suriye’deki yeni ve legal güç merkezinin oluşmasını engelleme teşebbüslerini akamete uğratabilir. İsrail’deki hükümete nazaran bu durum ayrıyeten, ABD’nin öbür bölge ülkelerine vermeyip sadece İsrail’e gönderdiği gelişmiş hava araçlarının artık Tel Aviv’i koruyamayacağı manasına geliyor.

Suriye’deki yeni idarenin dost ülkelerin de yardımıyla ülkede istikrarı sağlaması, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere, ihtilal sürecinde rejimin de ayakta kalmasını sağlayan dış müdahale mazeretlerini yok etme potansiyeli taşıyor. Ocak ayında PKK’ya selam gönderen İsrail, ABD’nin bu hususta ısrarcı davranmayıp Şam ile Kürtlerin muahedesinin önünü açmasıyla bu kartını kaybetti. DEAŞ’ın aktifliğini hala koruduğu Çöl bölgesinde bulunan Palmira yakınlarındaki T-4 Askeri Havaalanında güçlü bir askeri yapı kurulması da terör örgütü DEAŞ’ı geri dönülemez halde yok etme ihtimalini güçlendirecek. Bu da başta İsrail olmak üzere yabancı güçlerin Suriye’ye müdahalede kullandığı bahaneyi ortadan kaldıracak. Bu örgütlerin olmaması da İsrail’i, Suriye’yi parçalama planında kullanacağı aparatlardan mahrum bırakacak.

Netanyahu’nun Washington ziyareti öncesi Suriye’deki yeni idare ve Türkiye’nin verdiği dayanak hakkında sert sözler kullanan İsrail idaresi, ziyaretten umduğunu bulamayınca “diyalog yoluna geçiş” sinyali veriyor. Ziyaretin çabucak akabinde İsrail ve Türkiye’den teknik heyetler, Azerbaycan’ın başşehri Bakü’de bir toplantı gerçekleştirdi. İsrail heyetinin başındaki Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi, “Her iki tarafın da bölgedeki çıkarlarını önemsiyoruz” dedi. İsrail’in daha evvel Türkiye ile yaşadığı diplomatik krizler üzerinden bir derleme yapan Haaretz gazetesi ise Tel Aviv’in bu halinin Suriye’ye yönelik atılan adımlardan taviz vermek zorunda kaldığı halinde yorumladı.

Suriye’deki müdahalelerini yasallaştıracak bir milletlerarası dayanağı bulamayan Tel Aviv idaresinin bundan sonra ne yapabileceği sorusu, İsrail medyasında gündemi meşgul eden ana hususlar ortasında yer alıyor. Times Of İsrael’de Norit Yohanan imzasıyla yayınlanan tahlile nazaran İsrail’in bu bahiste “Çok az seçeneğinin olduğu” yorumu yapıldı. ABD’nin İsrail’i Suriye’de minimalist bir yaklaşıma zorladığına dikkat çekilen yorumda, Suriye’nin Esed rejiminin yıkılmasının akabinde kaostan kurtulmasına yardımcı olacak güçlü bir ülkeye muhtaçlık duyduğu, Türkiye’nin de bunun modülü olmak istediği ve bunun engellenmemesi gerektiğinin altı çizildi.

İsrail ile Türkiye ortasında Bakü’de gerçekleşen çatışmasızlık düzeneği teknik görüşmeleri için yola çıkan İsrail heyetinin Türkiye hava alanını kullanmasına müsaade verilmedi. İsrail resmi yayın kurulu KAN’da yer alan haberde, Türkiye’nin İsrail heyetinin hava alanını kullanmasına katiyen müsaade vermediğine dikkat çekilerek, “Türkler, RM-707 kodlu uçağımızın Türkiye hava alanından geçmesine müsaade vermedi. Üstelik uçakta üst seviye isimler olmasına karşın. Türkler, uçağın hava alanlarından geçmemesi konusunda ısrarcı oldular. Açıkçası bu pek de diplomatik bir yol değil” tabirleri kullanıldı.