İsrail İran gerilimi küresel silahlanma yarışını arttıracak: Uzman isim süreci değerlendirdi

Belçika’nın Antwerp Üniversitesi Siyaset Kısmı’nda Memleketler arası Siyaset Profesörü Tom Sauer ile Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve SETA Kıdemli Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan, konuya ait değerlendirmelerde bulundu. Sauer, dünya çapında silahlanma yarışının yeni olmadığına ve askeri harcamaların uzun müddettir arttığına dikkati çekerek, Orta Doğu’da İsrail’in İran’a ataklarıyla başlayan çatışmaların ise yeni bir silahlanma yarışına yol açacağını söyledi.

Son periyottaki çatışmalara yeni silah sistemlerinin damgasını vurduğunu ve bunlardan silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) aktif bir halde çatışma alanlarında görüldüğünü vurgulayan Sauer, “Şimdi yeni olan şey ise insansız hava araçlarının kullanılmasıdır. Ukrayna ve Rusya’da olduğu üzere, bu savaşta insansız hava araçları büyük ölçekte ve bir dereceye kadar hayli başarılı bir biçimde kullanılıyor. İnsansız hava araçlarıyla ilgili teknolojik silahlanma yarışı yaşanıyor.” sözünü kullandı.

Tom Sauer, ülkelerin savaşlardan dersler çıkarıp eksiklerini gördüğünü ileri sürerek, “Orta Doğu ülkeleri, bu savaşı izleyecek ve dersler çıkaracaklar. Çıkarabilecekleri derslerden biri, kendilerini savunmak için silahlara, âlâ silah sistemlerine ve niteliksel olarak uygun silah sistemlerine, ayrıyeten büyük ölçülerde silahlara muhtaçlıkları olduğu. Bu nedenle, korkarım ki bu savaş Orta Doğu’da yeni bir silahlanma yarışına yol açacaktır.” görüşünü paylaştı.

Sauer, Türkiye’nin savunma endüstrisi alanındaki atılımlarından ise övgüyle bahsederek, “Türkiye, yeni silah sistemleri geliştirme ve hatta bunları satma, öteki ülkelere ihraç etme konusunda epey gelişmiş bir ülkedir. Geçmişte Ukrayna’ya ihraç edilen insansız hava araçlarını düşünüyorum ve Türkiye’nin bölgedeki birçok diğer ülkeye de ihracat yaptığından eminim.” diye konuştu.

“Türkiye’nin dış siyaseti, hem Doğuya hem de Batıya bakan gerçekçi bir politikadır. Buna ‘kuluçka politikası’ diyoruz ve bence bu da akla yatkın bir siyaset, zira böylelikle tüm seçenekleri açık tutuyorsunuz ve sevmediğiniz ülkeler de dahil olmak üzere tüm ülkelerle alaka kurmaya çalışıyorsunuz. Türkiye de bunu epey uygun yapıyor. Türkiye’nin jeostratejik pozisyonu da bunun bir modülü. Türk dış siyaseti milletlerarası siyasetin gerçek temel kurallarına, yani realpolitike uyuyor. Bu bakımdan üzücü değil ve tıpkı vakitte Türkiye’nin görünüşe nazaran uygun bir silah sanayisi olması da buna yardımcı oluyor.”

Doç. Dr. Murat Aslan ise savunma programları ve stratejilerinin, her savaşın akabinde edinilen deneyimler ışığında değişikliklere uğradığına ve bunun da yeni savunma ekipmanları edinimini beraberinde getirdiğine dikkati çekti. Aslan, İsrail’in İran’a hücumlarıyla başlayan ve çoğunlukla hava ögeleriyle yapılan hücumlara işaret ederek, “Avrupa’nın doğusunda Baltık bölgesinde başlatılmış olan savunma programları Rusya odaklı iken İran ve İsrail ortasındaki gerginlik tekrar yeni bir emsalin gözlemlenmesine yol açtı ve bunun sonucunda savunma programları tekrar şu an gözden geçiriliyor.” dedi.

Yeni teknolojilere uygun silah sistemlerinin yeni çatışma alanlarında uzunluk gösterdiğini belirten Aslan, “Daha evvel konvansiyonel silah sistemleri tedariki başlamış iken, şu an hava platformlarını, bunun içerisine savaş uçaklarını, insansız hava araçlarını, roketleri, füzeleri dahil edebilirsiniz. (Ülkeler silah sistemlerini) Tekrar elden geçirip en azından teknoloji bağlamında kendine kâfi hale gelme, tehdide, mütenasip bir kapasite artırma muhtaçlığı ortaya çıktı.” tabirini kullandı.

Murat Aslan, İsrail’in yaptığı hava ataklarına İran’ın kâfi düzeyde mukabelede bulunamaması, ABD’nin hava kuvvetleri aracılığıyla uzun aralarda akınlar başlatması nedeniyle, öncelikle ülkelerin hava sistemlerinin ve hava savunma sistemlerinin birbiriyle bir bütün oluşturacak biçimde entegre bir yapıya dönüşeceği öngörüsünde bulundu.

Türkiye’nin hava sistemleri entegrasyonu konusunda da şanslı olduğunu aktaran Aslan, “Çünkü bu olaylar olmadan evvel bu projeler zati başlamıştı.” kelamlarını sarf etti.

Aslan, gelecek yıllardaki savaşlarda hava sistemlerinin yeterlice öne çıkacağına dikkati çekerek, “Ben, İran-İsrail çatışmalarından sonra tüm devletlerin en çağdaş hava ve hava savunma sistemlerine sahip olmak isteyeceğini değerlendiriyorum.” diye konuştu.

Türkiye’nin insansız hava araçlarında epey aralık aldığını vurgulayan Aslan, halihazırda Avrupa’nın bu teknolojiye Türkiye kadar sahip olmadığını lisana getirdi.

Doç. Dr. Aslan, eski silah sistemlerinin ve savunma ekipmanlarının modernize edilmesinin gerektiğine işaret ederek, şunları kaydetti:

“Çok kolay bir örnek vereyim bununla ilgili. Rusya-Ukrayna Savaşı. T-62’lerle Ruslar yollara döküldü. T-64’ler de vardı. T-72’ler de vardı. Bunların binlercesi yok edildi. Neden? Zira Soğuk Savaş periyodundan kalmış teçhizatla bunlar yollardaydı. Kendini koruyamıyordu. Taarruza kalktıklarında arıza verdiler. Yollarda bırakılan tanklar oldu. Demek ki tanka sahip olmak kıymetli değil, çağdaş tanka sahip olmak kıymetli. Çağdaş obüse sahip olmak değerli. Bu mevzuda Türkiye’nin de projeleri var.”

Öte yandan Aslan, her savaşın bir öteki devlet için emsal olduğunu hatırlatarak, Basra Körfezi’nde yaşanabilecek çatışmaların, deniz kuvvetlerindeki yeni gereksinimleri da gündeme getirebileceğini kelamlarına ekledi.