Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara, beklendiği üzere birinci yurtdışı ziyaretini Suudi Arabistan’a gerçekleştirdi. Başşehir Riyad’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la görüşen Şara ve beraberindeki heyet, akabinde Mekke-i Mükerreme’ye geçerek umre ibadetini ifa etti. Suudi idaresi, özel ihtimam gösterdiği bütün yabancı konuklara yaptığı jesti Şara için de tekrarladı: Kâbe-i Muazzama’nın kapısı açılarak Şara ve takımına içeride namaz ve dua imkânı sağlandı.

Ortadoğu’nun yakın tarihini dikkatle izleyenler, elbette şu değerli soruyu sormaktan kendilerini alamadılar: Suudi Arabistan, Mısır’da 2011’den sonra iktidara gelen Müslüman Kardeşler Teşkilâtı’na göstermediği yakınlık ve sempatiyi Ahmed Şara’ya niye gösteriyordu? Üstelik periyodun Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursî de birinci yurtdışı ziyaretini Suudi Arabistan’a yapmışken…

Hem yaşanan gelişmelerin seyri hem de bölgenin iç istikrarları açısından bakıldığında, Riyad’ın sergilediği iki farklı halin ardında şu sebeplerin bulunduğu kestirim edilebilir:

*Suriye’de Baas rejiminin düşüşünden sonra bölgede İran’dan boşalan yeri doldurmaya çalışan Suudi Arabistan, elini çabuk tutmak istiyor. Mısır’da ise bu türlü bir “boşluk” kelam konusu değildi. Tersine, ordunun mutlak biçimde hâkim olduğu bir sistemde, yeni yöneticilerin sivil siyaset yoluyla iktidara gelmeleri, o vakte kadar kurulan iç istikrarları önemli biçimde sarsmıştı.

*Suriye’de değişimin silahlı takımların idareye el koyması biçiminde gerçekleşmesi, kelam konusu takımları sistemin tek baskın gücü haline getirdi. Hal bu türlü olunca, Suriye’de işbirliği yapılacak tek odak, yeni yöneticilerdi. Mısır’da ise, Müslüman Kardeşler’i desteklemek, direkt doğruya ordunun karşı cephesinde pozisyonlanmak manasına gelecekti.

*Ahmed Şara ve grubu, İdlib’de idare deneyimi kazanmış olarak iktidara geldi. Şam’ın istikrarları değişik olsa da, İdlib’de uygulamaya konan idarî model, Şara ve arkadaşlarına çok önemli deneyim kazandırmıştı. Müslüman Kardeşler ise 1950’lerden itibaren “yasaklı” durumda bulunduklarından ve sistemden tümüyle dışlandıklarından, siyaset ve iktidar deneyimleri yoktu. Mısır üzere -aynı vakitte İsrail’le barış mutabakatı imzalamış- değerli bir ülkenin yönetimi, deneyimsiz takımların eline bırakılmak istenmedi.

* Suriye’de yeni idare, bölge ülkelerinin hepsiyle uyumlu ve istikrarlı ilgiler kurmak istiyor. Münasebetiyle ajandasının birinci sırasında, harabeye dönmüş bir ülkenin her boyutta imarı var; “ideoloji ihracı” üzere bir önceliği ve hatta bu türlü bir gayesi bulunmuyor. Mısır’da ise, Müslüman Kardeşler Teşkilâtı’nın fikrî ve ideolojik art planının İslâm coğrafyasının farklı ülkelerine sirayet etmesi ihtimali vardı.

*Ahmed Şara, “silahlı küme lideri” parantezine alınabilecek kadar kolay bir şahsiyet değil. Suriye’de uzun yıllar dışişleri bakanlığı yapan meşhur Faruk Şara ile birebir aileden. Şara sülalesinin siyaset ve iş dünyasıyla güçlü kontakları var. Ahmed Şara’nın eşi Latîfe Durûbî de Humus’un kıymetli ailelerinden birine mensup. Durûbîler, ta Osmanlı devrinden beri eşraftan sayılan bir aile. Buna karşılık, Müslüman Kardeşler içinde Mısır’ın toplumsal katmanları içinde buna denk bir yüke sahip çabucak kimse yoktu.

Ortadoğu, dengelerin sürpriz biçimde süratlice değişiverdiği bir coğrafya. Devletler de nihayetinde kendi maslahatları çerçevesinde siyaset ürettiklerinden, yarın bir gün, Suudi Arabistan’ın yine Müslüman Kardeşler Teşkilâtı ile temas kurduğunu, keza Hamas’la tıpkı masaya oturduğunu bile görebiliriz. Bu durumun geçmişte örnekleri var, gelecekte de olabilir.

Son gelişmeler, bize, coğrafyamızda yaşanan hadiseleri takip ederken, eş vakitli olarak daima değişen istikrarları etkin biçimde izlememiz ve daima hesapta tutmamız gerektiğini hatırlatıyor. Ortadoğu, çok sayıda rakibin

aynı anda birbirine karşı atak üzerine atılım yaptığı devasa bir satranç tahtasına benziyor. Yalnızca gerçek adımı atmak yetmiyor, rakiplerin olası ataklarını de iddia edebilmek gerekiyor.