Diyanet İşleri Başkanlığı hafta başında Ankara’da bir “Hutbe Hizmetleri Çalıştayı” düzenledi. Diyanet İşleri Lideri Sayın Ali Erbaş’ın davetiyle Çalıştay’a ben de katıldım. Diyanet yöneticileri, hutbe hazırlama takımı çalışanları, akademisyenler, gazeteciler, müellifler, STK temsilcileri, bayan ve erkek vaizler, müftüler, üniversite ve lise öğrencileri gün boyunca hutbeyi konuştuk.

Çalıştay 3 oturumdan oluşuyordu: Birinci oturumun başkanlığını Sayın Ali Erbaş yaptı ve “Hutbe Hizmetlerinin Dünü, Bugünü, Yarını” konuşuldu. İkinci oturumun başkanlığını DİB Lider Yardımcısı Sayın Burhan İşliyen yaptı ve “Hutbe Hizmetlerinde Usul ve İrşat Dili” tartışıldı. Son oturumda ise Din Hizmetleri Genel Müdürü Şaban Kondi başkanlığında “Sosyal Hayatta ve Dijital Mecralarda Hutbelerin Aktiflik ve Verimliliği” konusu masaya yatırıldı.

Sayın Ali Erbaş, yaptırdıkları bir araştırmaya nazaran hutbelerin her hafta 22 milyon şahsa ulaştığını söz etti. Bu sayıya radyo, tv ve dijital mecralardan hutbe dinleyen/okuyanlar, bilhassa bayanlar dahil değil. Ayrıyeten hutbelerin dualar dışında kalan kısmının da ortalama 7 dakika sürdüğünü öğrendik. 7 dakikalık ve milyonlarca insanın dinleyeceği bir hutbe metnini yazmak, bunu da en az tartışılır formda yazmak azami dikkat ve efor gerektiriyor. Diyanet’in hutbe grubu bu güç yükün altında en iyiyi çıkarmaya çalışıyor. Metinlerin her hafta şahsen Sayın Erbaş tarafından okunup onaylandığını, Başkan’ın bazen bütün işlerini bırakıp saatlerce metin üzerinde çalıştığını da ekleyelim.

Hutbeler konusunda daha evvel burada bir yazı yazmış, hutbe metni hazırlamanın güç olduğunu lakin yorgun din lisanını aşmanın, bahis yelpazesini biraz daha genişletmenin muhtaçlık ve mümkün olduğunu tabir etmiştim.

Diyanet’in bu türlü bir Çalıştay düzenlemesi, farklı kısımlardan isimlerin katılması, sorunların özgür bir ortamda istişare edilmesi, başta Sayın Ali Erbaş olmak üzere üst seviye DİB yöneticilerinin oturumları pür dikkat dinlemeleri ve oturumlarda lisana getirilen ortak tenkitler, hutbeleri güzelleştirme istikametinde samimi bir arayış olduğunu gösteriyor.

Toplantıya ait şu gözlemimi de aktarayım: Türkiye’de “hitabet” konusunu çalışan oldukça bir akademisyenimiz varmış. Bu alanda dünyanın en yeterlisi bile olabiliriz. Birileri Anadolu’da yeni kurulan üniversiteleri zalimce eleştirirken, o üniversitelerde bilhassa toplumsal bilimler alanında kusursuz işler çıkarılıyor. Batı üniversitelerinde “retorik”, Doğu’nun medreselerinde “belagat” yüzyıllar boyunca temel ders olarak okutulmuştu. Bugün kimi profesörlerin dahi konuşurken ve yazarken yetersiz bir Türkçe sergilemeleri, “belagat” dersinin büyük gereksinim olduğunu açıkça gösteriyor. İlmini aktaramadıktan sonra o bilginin ne pahası var ki?

Son aylarda Cuma hutbelerinde fark edilir bir değişim zati var. Bu değişimin, bilhassa bu Çalıştay sonrasında, daha da somutlaşacağı, dinleyiciye daha fazla tesir edeceği umudunu taşıyoruz. Hoş ve tesirli bir konuşma ile cemaatin mescitten girdiğinden farklı çıkması mümkün. Diyanet de bu arzuyu taşıyor ve başarabileceğine inanıyoruz.

Medya ve toplumsal medya “eğlendirme” imajı altında topluma bildiri bombardımanı yapıyor ve toplum, bilhassa de gençler avucumuzdan akıp gidiyor. Hutbeler, medya ve toplumsal medyanın bu olumsuz tesirini kırabilir, engelleyebilir, en azından yavaşlatabilir. Elimizdeki bu mediumu çok daha tesirli, verimli kullanmak mümkün. Yalnızca biraz cürete, “devrim” azmine gereksinimimiz var.

Cemaatin her hafta “acaba bu hafta Cuma hutbesinde ne var?” merakıyla mescide koşması dileğimi lisana getirmiştim. Artık daha da umutluyum. Sanki bu hafta Cuma hutbesinde imam ne anlatacak?