İnsanların hayvanları evcilleştirmesi kim bilir ne kadar vakit almıştır.
Evcil hayvanların beşerlerle dostluğu da bir o kadar vakit evvel olmalıdır. Bu dostluk çok uzun vakit sürdü.
Daha düne kadar tarlayı sürüyor, tohumu ekiyor, harmanı kaldırıyor, eseri ambara koyuyor idik.
Bu sebeple Veysel Baba şöyle demiştir: “İrençberler hoşça tutun öküzü.”
Bu hizmetleri at’la, katırla, mandayla, eşekle de yaptık. Onların da hatıramızda yeri vardır.
Günümüz toplumunda öküzün esamesi okunmuyor. Çocuklar, gençler öküzle ineğin farkını anlayamıyor.
Onlar artık yalnızca et ve süt için besleniyorlar.
Süt dedik de aklıma geldi.
Geçende bir belgeselde süt ineklerini gördüm. Akla ziyan bir görünüm. Zavallı inekleri daha fazla süt almak için nasıl bir ıslah sürecinden geçirmişler ki, gövdeleri kadar göğüsleri oluşmuş.
Zaten bu hayvanlar sanayi toplumunun fabrika sistemine uyduruldular. Yem yiyor, süt veriyor, yatıyor, tekrar yem yiyor, tekrar süt sağma makinasına bağlanıyor.
İnek inek olmaktan çıkmış bir robot olmuş. Ben bu sanayinin sütünün “süt” olduğuna inanmıyorum.
İnsanlarla evcil hayvanların
(hatta tüm hayvanatın)
dostluğu tarım toplumunda kalmıştır.
Tarım toplumunun kentlerinde insan topraktan kopmamıştır. Bizde, Anadolu’da bu durum yarım yüzyıl evvel bu türlü idi. Kentte her meskenin mütevazı bir bahçesi olurdu. Bu olmasa bile kentlerin yanı başında kesinlikle “
” diye bir semt olurdu.
Memur, tüccar, esnaf, zanaatkâr her zümreden aile yaz gelince bağlara taşınırdı. Bağı olmayanlar kiralardı.
(Buna sayfiye de denir).
Orada yaz uzunluğu bahçe ile, meyve-sebze ile uğraşılır, kışlık erzak hazırlanırdı. Kuru zerzevat, salça, pekmez, turşu vesaire.
Erkekler sabah varsa otobüs, yoksa fayton, at arabası, beygir yahut eşekle işe masraf, akşam dönerdi.
Köpek ekseriyetle meskeni, bağı-bostanı bekler, bekçilik eder; şayet sürü varsa sürüyle ve çobanla giderdi.
(Bugün de öyledir).
Kedi yalnızca sevilen bir nesne olmanın ötesinde aslî görev olarak fare kovalardı.
At, eşek, katır ulaşım ve yük taşımada kullanılır; hali vakti yerinde olanlar yalnızca binek hayvanı olarak at beslerdi. Bunların kimileri faytona yahut otomobile koşulurdu.
Tarım toplumunun kentleriyle sanayi toplumunun kentlerini karıştırmayalım. Bu yanlış çok yapılıyor. Ortalarında yüzde yüz fark vardır.
Sanayi toplumunda hayvanların yerini makinalar aldı.
Ve beşerler bu denli yıl dost oldukları hayvanlardan ayrıldılar.
Makine hayvan sevgisinin yerini tutamaz. Bu sebeple bu toplumsal değişim hem insanların hem de hayvanların içinde bir yara olarak kanamaktadır.
Karda, yağmurda, soğuk havada nerde bir sokak kedisi yahut köpek görsek “Ah, canım sen bu soğukta ne yapacaksın” diye duygulanırız.
Biz tarım toplumundan hâlâ kopamadık. Bakmayın metropolleri dolduran kalabalıklara. Onların birden fazla hâlâ köylüdür.
Köyler boşalınca sahipsiz kalan köpekler güya onları takiben kentlere geldi. Lakin istihdam imkânı olmadığı için açıkta kalıp “
” oldular.
Onlar yeniden konutlarımızın, çocuklarımızın şirin dostları. Gerçi betonarme binalarda fare yok, olsa bile bu kediler fareden korkuyor.
Ülkemizde pek çok kedisever var. Bunların en tanınmışı herhalde Beyazıt Kütüphanesi hâfız-ı kütübü
olmalıdır. Kütüphanenin kendisine ayrılmış dairesinin avlusunda yüzlerce kedi beslermiş. Bu sebepten olacak İbnülemin Mahmut Kemal İnal vefatına şu tarihi düşmüştür:
Yüz kedi geldi dedi tarihini
Gitti İsmail Efendi cennete
Şehirde kimi “sokak kedileri” korunuyor.
Bunlar bir dükkân sahibinin sevgisini kazanıp oraya yahut daha ileri giderek bütün bir pasaja hâkim oluyor, bir nevi maskot olarak sevilip korunuyor.
Ayasofya Camisi’nin bile bu türlü bir kedisi vardı.
Buna misal bir iltica sıhhat kuruluşlarımızda gerçekleşmiş idi.
Karda, yağmurda, soğukta üşüyen sokak hayvanları bir yolunu bulup hastanelerin kapılarından sızıyor; öncelikle hemşire, temizlikçi, bayan doktor vb. gibi annelik hassasiyeti taşıyan merhametli işçi tarafından korunup kollanıyorlardı.
Lakin bu bir sakil durumdur.
Gün geçmiyor ki bir sokak köpeği bir çocuğa saldırmasın.
Mazallah içeride bir köpek olduğunu bilmeden çocuğu ile bir arada hastaneye yahut Sıhhat Ocağı’na giren bir baba köpeği görünce ne yapar?
Ürker, geri çekilir yahut hamle eder.
O da kendine yapılan bu haşin atağa karşılık verir. Saldırabilir.
Olmasın diye Sağlık Bakanlığı bir yazı ile ilgilileri uyardı. Bu hayvanlar derdest edilip en yakın barınağa gönderilecek.
Hayvan aklı işte (içgüdü mü diyelim).
İnsanları eski dosttur diye yakın görerek yaklaşıyorlar. Sıcak bir yuvadır diye resmî daireye sığınıyorlar.
Not:
için en tesirli şov, kapının açılması ve yardım tırlarının içeri girmesi için
önünde yapılmalı. Ümmetin on binlerce genci kapı önünde toplanmalı. Lakin bu mümkün değilmiş. Sisi değil Mısır’a, Sina’ya dahi kimseyi sokmuyormuş.
