İnsanın kendi özünden besleyip büyüterek kişiliğine yansıtacağı hassasiyetler, öteki pek çok şey üzere dışarıdan kodlanarak hazır halde yükleniyor artık insanlığımıza. Nelere, nasıl, ne kadar hassas olunacağına dair görünmeyen, ismi konulmayan toplumsal yönergeler var. Kanaatlerin oluşmasına misal bir süreç kelam konusu. Kanaatler de o denli değil mi, onlar da hazır alınmıyor mu artık türedi akıl fikir tezgahlarından. Neredeyse ihtirasla sahiplendiğimiz kanaatlerin arkasında bize ilişkin bir fikir sıkıntısı, bir kalp yükü var mı? Hassasiyetlerimizin oluşmasının gerisinde da kendimize ilişkin bir yaşama, hissetme, hazmetme deneyimi yok ekseriyetle.

Dolaşımdaki tanımlanmış hassasiyetlerden meşrebimize uyanları seçip sahipleniyor, yeniden tanımlanmış yöntemlerle ve öngörülmüş sonlar içinde o hassasiyetleri dillendiriyoruz. Herkesin bu tipten içinde demlemediği, hissiyatını edinmediği ‘satın alınmış’ hassasiyetleri var; fakat bu hassasiyet bolluğunun her geçen gün biraz daha fazla yozlaşıp çürüyen toplumsal hayatımızı geri kazandırmaya dönük rastgele bir tezahürü olmuyor. Olamaz da zaten! Hassasiyet sahibi olmak için hassas bir insan olmak gerekiyor; bunun için de hayatı katılaştıran ve örseleyen her şeye karşı gerçek bir muhakemeye, mesuliyetli bir duruşa, sarsılmaz bir hakkaniyet hissine ve gerçeklere gözlerini kapatmayan bir insanlık şuuruna sahip olmak lazım elbette. Lazım da, kimin vakti ve sabrı var artık bu türlü şeylerle uğraşmaya!

“Bilinmelidir ki, hissiyatla hassasiyet, haysiyeti olan bireye hastır; öbür bir deyişle, duyu ve histe hassas olmak lakin mâkulattan (düşünce) kaynaklanan bir duruşu, bir bakışı, bir yaklaşımı, bir görüşü ve bir tarafı bulunan kişi için mümkündür” diyor İhsan Fazlıoğlu, ‘Kendini Aramak’ isimli kitabında.

Sözde herkes ahlaklı ancak toplumsal hayatımız ahlaksızlıktan geçilmiyor. Herkes çevreci lakin elbirliğiyle doğal olan her şeyi kirletmeye devam ediyoruz. Herkes ülkesini seviyor fakat bu ülkenin geleceğe dönük açıklarını kapatmak konusunda pek az insan uğraşlı. Herkes ülkesini kalkındırmak istiyor lakin bunun için evvel kendisini varlıklı etmesi lazım! Herkes çok insancıl fakat kundaktaki bebeklerin en ağır, en ölümcül bombardımanlarla katledilmesi pek kimsenin iştahını kesmiyor. Herkes birbirine karşı çok nazik fakat bu yalnızca birinci çatışma anına kadar sürüyor. Herkes çok niyetli lakin kendisininki dışındakilerin fikirlerini ne merak ediyor ne o fikirlere hayat hakkı veriyor. Herkes bir başkasına adaletli davranmaktan yana lakin bir kendine yontma durumu olunca bunu hiç kimse kaçırmak istemiyor. Herkes çok aydınlanmış fakat hiç kimse lambaları söndürmeye yürek edemiyor.

İsmet Özel’in ‘Taşları Yemek Yasak’ isimli kitabından insanlığımızın yitik yanlarına ait keskin uçlu bir tespit: “Yaşadığımız dünyada kelamların teminatı yok, zira kelamların bizi insan ettiği yahut insanlıktan çıkardığı konusunda bilgilerimizi kaybettik ve kaybetmekteyiz. Kaldı ki insan kalmak, insan vasıflarına hassasiyet göstermek manalı şeyler midir günümüzde?”

Bir toplumda çürüme halinin tehlikeli bir raddeye geldiğini, herkesin hatalı yaftasını telaşla diğerlerinin boynuna asmaya çalışmasından anlayabilir ve teşhis edebiliriz. Bu türlü bir arızanın, bu türlü akut bir hastalık halinin, o toplumdaki herkes kendi kendisiyle yüzleşmeden tedavi edilebilmesi mümkün değildir

Psikiyatrinin konusu olabilecek kimi klinik durumların dışındaki bütün berbatlıklar, kendilerini kayıtsız koşulsuz haklı görenlerce işlenir.