Geçtiğimiz cumartesi günü (5 Nisan), sabah namazından çabucak sonra, hepsi de İslâm coğrafyasıyla sıkı münasebet içinde bulunan değerli beşerlerle bir istişare halkasındaydık. Temel müzakere hususumuz, Gazze’nin bugün geldiği durumdu. Herkes kendi durduğu yerden baktığı için, sıkıntıya farklı açılımlar getirdi. Zihinlerde mevzuyu çok istikametli olarak netleştirmek ismine, işaret edilen temel noktaları -bir diyalog akışı içinde- aktarmak istiyorum:

– Gazze’deki insanları öteki bir coğrafyaya taşımayı artık konuşmamız gerekiyor. İslâm dünyasının gözleri önünde bir halk yok ediliyor. Toprak mı kıymetlidir, yoksa insan mı? Elbette insan daha değerlidir. Madem bu insanların öldürülmesine Müslümanlar pürüz olamıyor, bari kapılar açılsın. Bunun gündeme taşınması lazım.

– Ancak “Gazze’nin boşaltılması” esasen şu anda İsrail ve ABD idaresinin temel önceliği. Hasebiyle, bu türlü bir plana Müslümanlar olarak onay verdiğimizde, Siyonistlerin tezlerine direkt dayanak sağlamış oluruz. Onlar zati Gazze’yi tahliye etmek ve orada İsrail’le iltisaklı bir idare kurmak istiyor. Ayrıyeten tahliye de tahlil olmayacaktır. Bakın mesela İsrail yalnızca Gazze’ye saldırmıyor, Batı Şeria ve başka Filistin bölgelerinde de işgal ağır biçimde devam ediyor.

– Gazze’deki insanların artık dayanacak gücü kalmadı. Müslümanlar hem yaşananları seyrediyor hem de oradaki mazlumlara “Çok hoş direniyorsunuz! Hepimize örnek oluyorsunuz” vb. formunda yalnızca kelamla kelamda “destek” veriyor. Lakin bu insanlara artık somut bir tahlil sunmamız gerekiyor. Anlaşılıyor ki, İslâm ülkeleri üstüne düşeni yapmadı ve yapmayacak. Bir halkın yok edilmesini izliyoruz.

– Yaşanan süreçte temel sorunlardan biri, Arap dünyasının hali. Filistin’e komşu ülkeler, Filistinlileri katiyetle topraklarına kabul etmek istemiyor. Bugün kapılar açılsa dahi, Mısır ve Ürdün, katı bir formda Filistinlileri almaya karşı. Şu halde, bu insanların nereye gidebileceğini de düşünmek lazım. Pratikte, Gazze’yi boşaltsak mesela, Filistinliler nereye gidebilecekler?

– İslâm dünyasının farklı ülkeleri, muhakkak kotalarla bu insanları “mülteci” olarak kabul edebilir. Hem böylelikle Gazze’deki kıyım ve katliam sona erer hem de Müslümanlar ortasındaki kardeşlik görevi yerine getirilmiş olur. Türkiye, Endonezya, Balkan ülkeleri, Cezayir… Akla gelen birçok alternatif var. Gazzeliler buralarda “hicret” mantığıyla hayatlarına devam ederler.

– Gazze halkının önemli bir kısmının, böylesi bir “hicret”e sıcak bakmadığını görmemiz gerekiyor. Onlar ismine konuşuyoruz, ancak Gazzeliler gitmek istiyor mu nitekim? Kapılar açılsa bile, gidenlerin oranı çok küçük ölçülerde kalabilir. Gazze’deki herkes Hamas’ı desteklemiyor, hakikat. Hatta Hamas’a yönelik sert tenkitler de var. Fakat bu iş Hamas’ı çoktan aşmış durumda.

– Gazzelilerin kıymetli bir kısmının gitmek istemediğini nerden biliyoruz pekala? “Hicret” kelam konusu olduğunda Gazzeliler ismine konuşmayalım diyoruz, fakat “Gazze boşaltılmasın” derken onlar ismine konuşmakta beis görmüyoruz. İçeriden gelen çığlıklara bakarsak, beşerler artık kurtulmak istiyor. Dermanlardan biri de hicret.

– Bu sıkıntıyı soğukkanlılıkla konuşmak nitekim çok sıkıntı. Gazze’de mevt ve şehadet, insanların hayatlarının doğal bir kesimi durumunda. Toprak ve vatan mefhumu da, öteki coğrafyalarda söz ettiğinden çok daha derin manalar taşıyor. Siyonist Musevilerin işgali, Filistinli kuşaklarda öylesine keskin travmalar oluşturdu ki, insanların duygusal olarak dışarıdan dayatılan her türlü tahlil ve devaya direndiği bir atmosfer de var. Ayrıyeten Arap dünyasındaki birtakım mahfillerde sorunun ele alınış biçimi hem samimiyetsiz hem de hamasî. Filistin her ülkede birebir vakitte iç siyasetin konusu olduğu için, Gazzelilerle nasıl “baş edileceği” de başka bir problem.

Müzakere bu minvalde devam ederken, benim aklımda tek somut tahlil beliriyordu: İslâm dünyasının o denli yahut bu türlü kelamını dinleyeceği, güçlü ve kararlı bir odak, masaya demir yumruğunu vurarak ve her şeyi göze alarak öne çıkacaktı. Böylesi kriz devirlerinde daima olduğu üzere. İşgale karşı tek deva, kuvvet ve caydırıcılıktı. Kuvvet ve caydırıcılık olmadan, konuşmalar boşunaydı. Ve tarihte yalnızca müzakereyle çözülmüş tek bir insanî kriz yoktu.