Fitre bayram günü ve bayramdan sonra verilir mi?
Fitre, dinen güçlü sayılan her Müslümana vaciptir. Zenginlik ölçüsü, kişinin temel muhtaçlıklarının dışında nisap ölçüsü mala sahip olmasıdır. Bayram namazından evvel verilmesi müstehaptır. Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber (s.a.s.), köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her Müslümana fitrenin gerektiğini söz etmiştir (Ebû Dâvûd, Zekât, 20 [1619]).
Fıtır sadakasının vacip olma vakti Ramazan Bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan evvel de verilebilir. Hatta bu daha faziletlidir. Hakikaten bayram namazından evvel verilmesi müstehap kabul edilmiştir. Bununla birlikte, bayram günü yahut daha sonra da verilebilir. Fakat bayramdan sonraya bırakılması mekruhtur.
Şâfiî mezhebinde ise; fitreyi, yasal bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya bırakmak haramdır. Fitreyi Ramazan’ın birinci günlerinde vermek de caizdir (Nevevî,el-Mecmû’, 6/128).
Halk ortasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen varlıklı olup Ramazan ayının sonuna yetişen Müslümanın, makul kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır (Nevevî, el-Mecmû’, 6/103-105). Vacip oluşu, sünnetle sabittir (Buhârî, Zekât, 70-78 [1503-1512]; Müslim, Zekât, 12-21 [984-985]).
Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber (s.a.s.), köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her Müslümana fitrenin gerektiğini söz etmiştir (Ebû Dâvûd, Zekât, 20 [1619]). Fitrenin amacı, bir yoksulun içinde yaşadığı toplumun hayat standardına nazaran bir günlük yiyeceğinin karşılanması suretiyle onun bayram sevincine iştirak etmesine katkıda bulunmaktır.
Günümüzde fıtır sadakası ölçüsünün belirlenmesinde, kişinin bir günlük (iki öğün) olağan besin gereksinimini karşılayacak ölçünün ölçü alınması daha uygundur. Kişi dinen güçlü sayılanlara, yordamına (anne, baba, dedeler ve nineler), fürûuna (çocuk ve torunlar) ve eşine fıtır sadakası veremez. Fitreler bir yoksula verilebileceği üzere birkaç yoksula de dağıtılabilir (Merğinânî, el-Hidâye, 2/224). Lakin bir bireye verilen ölçünün bir fitreden az olmaması evlâdır.
