Faiz artacaktıysa rezerv neden satıldı?
Türkiye’de ekonomistler kendilerini şahin sanıyor. Kimse kendisini bugünkü merkez bankasından daha şahin zannetmemelidir, diye artık tekrar etmeme gerek kalmadı sanırım.
Merkez faizi artırınca yeniden “merkez bankası rüştünü ispatladı,” yorumları yapıldı. Rüşt dedikleri şahinlik aslında. Rüşt diğer farklı bir kavram. 350 baz puan artışı önden varsayım eden Goldman Sachs rüşt demedi gerçi. Kararlılık ve yetenek ispatı dedi.
Acaba merkez bankası kaç kere daha şahinliğini, kararlılığını yahut yeteneğini ispatlarsa ikna olacak sistem? Türkiye İktisat Modelinde yaşanan ortodoks cinnet hala geçmedi demek.
Şahinlik artınca rasyonalite kayboluyor, demek.
Bir yanlış diğerlerini getiriyor. Merkez bankası yıla yanlış bir kararla başladı. Bırakın Türkiye’yi dünya için en olağandışı vakitten geçerken toplantı sayısını sekize düşürdü. Kararlarının ölçüsüne boş geçtiği ayların tesir ettiği algısına neden oldu.
Tabi bilanço pasiflerinin dolarizasyonuna çoktan başlamıştı. Yani işletmelerin borçlanmalarını döviz cinsinden yaptırmaya…
Bu ortada olumlu bir şey oldu; rezervler arttı. Rezerv arttı dediysem yurtdışından bir fon girişinden bahsetmiyorum. O kısmın rezerve katkısı olsa olsa 5-10 milyar dolar.
Önce şunu bilmeli; hiçbir ortodoks altın rezervi biriktirmez. Ancak ortodoks periyotta de altın rezervi arttı denecekse; madenlerden hisse alınmasını düzenleyen mevzuat gereği derim.
Sonra şu bilinmeli; Türkiye’de yalnızca faiz lobisi yok, kur lobisi de var. Ben bu lobilerden de öbür lobilerden de değilim. Fakat dolar/TL için 41 düzeyi 38’den daha yerinde bir kur düzeyiydi.
Neden kur 41 görülmüşken 38’e düşürüldü, bilmiyorum. Kimse iktisat idaresini kur 41’e çıktığı için de suçlamazdı. Kurun çıkmasının münasebeti ekonomik değildi.
En makul açıklama; döviz cinsi borcu olan şirketlerin sıhhatinin göz önünde bulundurulması olabilir. En sevimsiz açıklamaysa carry-trade yapanların küstürülmemesi olabilir. Diğer da açıklama yok. Zira enflasyon beklentisi bozulsa bozulsa %35’e kadar bozulur. Bunda da herkes mutabık aslında. 350 baz puanlık artışı destekleyen JP, Goldman, Morgan Stanley üzere kurumlar sene sonu faiz beklentilerini güncelledi aslında. Sanırım %35 enflasyona nazaran güncelledi.
Gerçekten iktisat bilimi içinde atılan bu zıt adımların bir izahı yok.
Faiz artacaktıysa rezerv neden satıldı, rezerv satıldıysa faiz neden artırıldı?
Üstelik rezerv satışı yapıldığı için Para Politikası Kurulu toplantısı öncesi genel beklenti, indirim döngüsünün sürmesinin optimist olacağı ve ancak faizin değiştirilmeyeceği istikametindeydi. O yüzden karar sürpriz oldu.
Ama sorun sürpriz olması değil. Sürprizler yapılmasının öteden bir sorun olduğunu esasen söylüyorum da bu sefer sürpriz o kadar büyük sorun değil.
Büyük sorun silsiledeki adımların çelişkisi…
Kuru mu muhafazalı, faizi mi, rezervi mi, hanehalkını mı, KOBİ’leri mi, döviz borçlularını mı, çelişkisi?
Bu her ögesiyle var olan bir çelişki yumağı değildi, var edilen bir çelişki yumağı oldu.
Şimdi halk mı inançta, imalatçılar mı? İşin ucunun en sonunda dokunacağı finansal kesim mi?
