Maneviyatla irtibatın giderek zayıfladığı şu vakitte din denince insanların aklına birinci olarak fiili aksiyonlar üzerinden ilerleyen bir mükellefiyetler toplamı geliyor. Bunlar elbette var; lakin din esasen bir inanç sorunu, bununla ilgili bir akli ve kalbi mesaiyi gerektiriyor. Allah’ın (cc) vahyi şunları yapın, bunları yapmayın ile sonlu değil… Tersine emredilenler ve nehyedilenler, Allah-u âlem, kendisini aklı selime ve kalbi selime hakikat götürecek yolda ilerleyebilmesi, o zihin açıklığı ve gönül berraklığına sahip olabilmesi için gerekli tabanı sağlıyor kula. O taban ayağımızı sağlam basıp üstüne zihinsel ve kalbi bir şeyler inşa edebilmemiz için… Yazık ki büyük çoğunluğumuz işin orasında değiliz pek. İlmihali daima başa sarıp yine öğrenmek faaliyeti, yani bir cins öğrenmemek ısrarı ve patinajıyla dini merak kotalarımızı dolduruyoruz. Meğer Kur’an haşa kolay bir kullanma kılavuzu değil; bizi bir anlayışa, bir kavrayışa, alemler üstü bir idrak ve dosdoğru bir insanlık şuuruna çağırıyor. İşin bu boyutuna ait bir ışık, bir pırıltı var mı hayatımızda? Keşke ‘Olmaz mı hiç!’ diyebilsek… Keşke kendimizle, ailemizle, etrafımızla, toplumumuzla, hayatla, vakitle, yerle, kurtla kuşla, gökle yıldızla, fizikle metafizikle münasebetimizde o deruni ve aşkın idrakin küçüklü büyüklü tezahürleri açığa çıkıyor, çıkabiliyor olsa…

Simone Weil, ‘Allah Aşkı Üzerine Sistemsiz Düşünceler’ kitabında insanı ince yerinden zedeleyen bir hali işaret ediyor: “Siz bana artık yeterlilikle kötülük ortasındaki farkı ayırt edemediğinizi söylediğinizde bu sözlerinizi ciddiye almadım. Çünkü söylemek istediğiniz artık uygunla berbat ortasındaki farkı kabul etmeye razı olmadığınızdı.”

İnsanı Müslüman kılan kimi görünür hasletler olmalı. Rastgele bir problemde size yakın, etrafınıza yakın, nefsinize yakın olanı değil; hak olanı, haklı olanı, hakkaniyetli olanı seçebilmek mesela! Zira Muhammedü’l-Emîn’in ümmetine öğrettiği odur. Her gün onlarca kez imtihanından geçtiğimiz bir kritik sıkıntı bu ve çoğumuz kendimiz için ve öbürleri için emin bir insan olmayı başaramıyoruz. “İyi ama…” diye başlayan pek çok mazeretimiz, biz yapınca her şeyin yasal olduğuna dair takviyesiz inançlarımız, bizden makus bir şey sadır olmayacağı üzere tuhaf, acayip ön kabullerimiz var. İçten içe, bir sefer şehadet getirince bütün imtihanlardan otomatikman geçtiğimizi, yanılmaz yenilmez bir zırha büründüğümüzü, nefsimizi büsbütün bitirdiğimizi, şeytanı meskenine yolladığımızı filan düşünüyor olmalıyız ki, yaptığımız hiçbir yanlış içimize ateş, gözümüze yaş düşürmüyor.

Kulluk ağır bir yük… Resulullah (SAV) mübarek hayatları boyunca bu yükün tartısıyla secdelere kapanıp göz yaşı döktüler. O alemlere rahmetti, en kâmil insan olarak insanlığa örnekti ve Allah’ın en sevdiğiydi. Allah’ın emrettiği her fiili kamilen yerine getiren, nehyettiklerinden salimen uzaklaşandı. O tekrar de geceleri uykularını bölen bir ‘dert’ sahibiydi. Madem ki O’nun ümmetiyiz, hani bizim uykularımızı bölen sıkıntımız? Hani gözyaşlarıyla yıkadığımız secdelerimiz? Hani dosdoğru olabilmek için kılı kırk yaran hassasiyetlerimiz? Hani eminliğimiz, hani hakkaniyetimiz?

Simone Weil’in tıpkı kitabından şu satırları da oruç günleri bağlamında bir tefekkür imkanı olarak buraya alalım: “Yalnızca sefayla, İlah dostu olamayız çünkü bu bir kişinin sadece teorik bilgiye kaptan olması üzeredir. Bedenimizin de bu çıraklık devrinde büyük bir yeri vardır. Hissiyat bağlamında acılar, dünyanın nizamını oluşturan gereklilikle bir bağ kurmamızı sağlar. Çünkü haz, bizim gereklilikleri ve nizamı anlamamızı sağlayamaz. Acı sayesinde sefa sürerken ve haz duyarken de bir nizamın olduğunu, her daim bir tertibin bizi kuşattığını anlarız.”