Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hazırlanan bu haftanın Cuma Hutbesi konusu Lisan, insanın ya cenneti ya da cehennemidir.

﷽مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلَّا لَدَيْهِ رَق۪يبٌ عَت۪يدٌ.

وَقَالَ رَسُولُ اللّٰهِ صَلَّي اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:

هَلْ يَكُبُّ النَّاسَ فِى النَّارِ عَلَى وُجُوهِهِمْ أَوْ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ إِلَّا حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ.

Bir gün Peygamber Efendimiz (s.a.s), sahabe-i kiramdan Muâz b. Cebel’e, “Sana dinini kemale erdiren ve onu tamamlayan şeyin ne olduğunu söyleyeyim mi?” buyurdu. Sonra da mübarek lisanını eliyle tutup, “İşte şuna sahip çık.” dedi. Bunun üzerine Muâz, “Yâ Resûlallah! Biz söylediğimiz kelamlar sebebiyle de hesaba çekilecek miyiz?” diye sorunca Allah Resûlü (s.a.s), hepimizi yakından ilgilendiren şu karşılığı verdi: “İnsanları cehenneme sürükleyen, lisanlarıyla kazandıkları değil midir?”

Dil, Cenâb-ı Hakk’ın beşere verdiği büyük bir nimet, tıpkı vakitte ağır bir imtihandır. Lisan; aklın aynası, kalbin tercümanıdır. Gönlümüzde olanlar onunla açığa çıkar. His ve kanılarımız onunla beden bulur. Kendisi küçük olsa da yaptığı güzellikler ve berbatlıklar çok büyüktür. O denli ki lisandan dökülen kelamlar, insanın cennetine de cehennemine de vesile olabilir. Çünkü kelam vardır, sıcacık bir yuva kurar; huzur ve mutluluğa götürür. Kelam de vardır ocaklar söndürür, onulmaz yaralar açar. Kelam vardır, gönülden gönüle köprüler kurar; bir yetimin yüzüne tebessüm, bir muhtacın sıkıntısına deva olur. Kelam de vardır, kaygı olup yakar insanı, geceleri uykusuz bırakır. Kelam vardır umudunu kaybetmiş yürekleri ferahlatır, ziyanlı alışkanlıkların esaretinden bir canı kurtarır. Kelam de vardır, kişiyi günahlara sürükler, Allah’ın rahmet ve merhametinden yoksun eder. Şairin dediği üzere,

“Söz ola kese savaşı, kelam ola kestire başı,

Söz ola ağulu aşı, bal ile yağ ede bir kelam.”

Dilin hünerleri olduğu kadar afetleri de vardır. Allah’ın varlığını ve birliğini inkâr edip şirke bulaşmak, doğruyu terk edip palavraya sarılmak lisanın en büyük afetlerindendir. Saf bir beşere iftira atmak, sayılı nefeslerimizi dedikoduyla tüketmek, insanların ortasını bozmak için laf taşımak lisanın iflasıdır. Latifeyle da olsa insanın onur ve şahsiyetine lisan uzatmak, ona hakaret etmek ise lisanın ifsadıdır. Peygamberimiz (s.a.s), مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِا للّٰهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ “Allah’a ve ahiret gününe inanan ya hayır söylesin ya da sussun.”[2] buyurarak lisanımıza sahip çıkmayı bizlere emretmektedir.

Dilin afetleri yalnızca gerçek hayatla hudutlu değildir. Dijital mecralarda da lisanın yol açtığı kaç günahlar, birçok haramlar vardır. Palavra, iftira, alay ve küfürlü kelamlar gerçek hayatta nasıl haramsa sanal ortamlarda da birebir formda günahtır, haramdır. İnsanları töhmet altında bırakan, ötekileştiren, gaye gösteren, onurlarını kıran, haysiyetlerini inciten her türlü kelam gerçek hayatta nasıl kul hakkı ihlali ise, sanal âlemde de tıpkı formda kul hakkı ihlalidir. Doğruluğundan emin olmadığımız bir bilgiyi toplumsal hayatta paylaşmak nasıl büyük bir vebalse, dijital mecralarda da paylaşmak tıpkı formda büyük bir vebaldir. Hele hele palavra haberlerle insanları galeyana getirmek, toplumun huzurunu kaçırmak, milletimizin birlik ve beraberliğini bozmaya çalışmak apaçık bir nifak, büyük bir günahtır.

Hutbeme başlarken okuduğum ayet-i kerimede Aziz Rabbimiz şöyle buyurmaktadır: “İnsan hiçbir kelam söylemez ki onun yanında yaptıklarını gözetleyen ve kaydeden hazır bir melek bulunmasın.” Öyleyse ağzımızdan çıkan her söze dikkat edelim. Beşerler ortasındaki sevgi ve muhabbet bağlarını koparan, nefret ve düşmanlıklara sebebiyet veren her türlü kelamdan kaçınalım. Ailede, komşuluk ve akrabalık bağlantılarında, işyerinde, trafikte hâsılı hayatın hiçbir alanında sözlerimizle kimseye ziyan vermeyelim. Elinden ve lisanından emin olunan Müslümanlar olalım. İslam’ın hoşluğunu lisanımıza yansıtalım. Allah Resûlü (s.a.s)’in, اَلْكَلِمَةُ الطَّيِّبَةُ صَدَقَةٌ “Güzel kelam sadakadır.” hadis-i şerifi düsturumuz olsun. Sözlerimiz; gönülleri diriltsin, yürekleri sevindirsin, kalpleri sükûnete erdirsin.

Önümüzdeki Perşembe akşamı Berat Gecesini idrak edeceğiz inşallah. Bu geceyi; günahlarımızdan arınmaya, kırdığımız kalpleri kazanmaya, dargınlıkları sonlandırmaya, ebedi beratımızı kazanmaya vesile kılalım. Berat Gecemiz şimdiden mübarek olsun. Bu gecenin; siz değerli cemaatime, aziz milletimize, İslam âlemine ve bütün insanlığa iyi olmasını Cenâb-ı Hak’tan niyaz ediyorum.