Çöpe atılan mesajın bazı parçaları…
İran-İsrail dalaşında ‘günlük’ tartışmalara nokta koyma ve genel bir çerçeveye, ABD Başkanlık seçimleri sonrasına bağlama vakti geldi…
Bir
, 1 Ekim’de İran’ın İsrail’e yaptığı füze ataklarına misilleme olarak Tel Aviv’in gerçekleştirdiği hücum, ‘kışkırtmayan, sonlu, Tahran’ı karşılık vermeye mahkûm etmeyen’ bir operasyondu…
İki
, İran ile İsrail ortasında örtülü bir oyun olduğu ve bölgedeki menfaatleri üleşmek ismine ‘al gülüm ver gülüm/at gülüm tut gülüm’ alakası bulunduğu kabulünü de artık bırakalım…
Üç
, İsrail’in İran’ı yıkıcı biçimde vurması yahut aksisi,
iki ülke alakalarının dışında ve üstünde istikrarları bağlı…
Dört
, Mesela, İsrail’in Filistin’i vurması o istikrarlara lakin tali yollarla bağlı. O yüzden Filistin’i ve insanlığı ezebiliyor…
Beş
, Hakikaten, atak öncesi ABD, İran’dan ani ve yüksek karşılık gelmesine karşı gövde göstererek, bir yandan Tahran’ın ‘beklenmeyen’ cevabını çerçevelerken..
Altı
, öteki taraftan da, İsrail’in “ölçüyü” kaçırmaması için baskı kurdu. Diyebiliriz ki,
saldırı evvelden ABD tarafından şekillendirildi.
O denli ki, hem Amerikan hem Rus kaynakları, hatta kimi savlara nazaran İsrail dahi, “
nerelerin vurulmayacağını
İran’a söyledi”…
Yedi
, Aksi de düşünülemezdi; İsrail’in savaşlarda Washington’a bağımlılığını küçümsememeliyiz. Amerikan ekonomik ve askeri bonkörlüğü olmadan Tel Aviv değil savaş kazanmak, mevcudiyetini bile sürükleyemez.
Sekiz
, Hele seçimlere bir hafta kala İran’la büyük dalaşa girişmek İsrail’in göğüsleyebileceği tartı değil. (Trump’ın 10 puan fark yemiş olması lazım.)
Dokuz
, Yüksekten konuşmalara yüz vermeyin, İran’ın durumu da farklı değil; dini başkan Ayetullah Ali Hamaney şöyle diyor, “İsrail’in saldırısını ne küçümsüyoruz ne abartıyoruz”. Ya da İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, “tedbirli ve akılcı olacağız”. Her iki açıklamada ‘
misillemeden uzaktır
’…
On
, bölgedeki gelişmeleri de füzelerin kuyruklarına takılarak izlediğimizden anca düştükleri yerleri merak ediyoruz. Meğer, Tahran-Riyad-Kahire üçgenindeki trafiği de kayda almalıyız. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi’nin bu ülkelere yaptığı ziyaretler, Batı’ya yakın başkentleredir! Durumlarında değişiklik üretmiyor ancak tesir yaratıyor…
On bir
, ABD seçimlerinin Kamala Harris’i lider yapması İran’da daha olumlu karşılanacak. Makul beklentidir; mevcut Beyaz Saray idaresi İsrail krizine kadar İran’a yavaş lakin kapsayıcı yaklaştı…
On iki
, Trump seçilirse İran için güçlü bir dört sene olacak. Lakin atlanmaması gereken,
Trump-Putin alakasının İran belgesinde da araya-Ukrayna da beklendiği gibi-girme mümkünlüğüdür.
Not edilmelidir…
On üç
, Trump yalnızca siyasi profil olarak değil, şahsî olarak da “ucu açık” gelişmelerden/sürüklenişlerden hoşlanmıyor. Hele bu askeri çatışmaysa rahatsızlığı artıyor…
On dört
, uzun metrajlı savaşlar ABD’nin bölgesel varlığını, ileri giderek Ortadoğu’dan Çin sonuna kadar uzayacak nüfuzunu “geri çekilmeye” kadar düşürebilir. İran-Pakistan-Afganistan çizgisi, kuzey ve güney alanları dahildir.
On beş
, tıpkı durum Ortadoğu için de geçerli. Cumhurbaşkanı’nın BRICS dönüşü yaptığı konuşmanın içinde,
“ABD’nin bölgeden çekilmesi konuşuluyor, taktiksel olacaktır, stratejik değil”
mealindeki cümlesi de bizimle ilgili tehdit değerlendirmesini vurguluyor. Ne yazık ki bu çözümleme hiç fark edilmedi!
***
Türkiye’nin savaşın bölgeye yayılma derdi açısından bakıldığında İran-İsrail alakalarının geleceğini buraya kadar sadeleştirmiş, ABD seçimlerine kadar getirmiş bulunuyoruz…
Ancak tıpkı Ankara merceğinden bakıldığında iş orada bitmiyor…
Saymaya baştan başlıyoruz…
Bir
, içeride “birlik” davetlerine münasebet olarak ihsas ettirilen ancak daha da netleştirilmesi muhtaçlığı bulunan
Türkiye’yi amaç alan tehdit,
birleşerek bir ortak vücuda kavuşmaya çalışıyor…
İki
, İsrail’in kuzeye baskısı arttıkça bunun Suriye-Irak-İran üzerindeki tesiri, ABD ve PKK/YPG dinamikleriyle buluşup, Ankara’nın üzerine “ani, oldu-bitti riski” olarak yükleniyor…
Üç
, “iş orada bitmiyor”un öbür veçheleri var ve tıpkı yekûna eklenmesi gerekiyor…
Dört
, Amerika’nın 28 yıl ortadan sonra
Kıbrıs Rum yönetimi
başkanını Beyaz Saray’a davet etmesi de o denli bir şeydir…
Beş
, Rum kesitinin üs ve limanlarını Amerikan ordusuna açması, Pentagon’la seri mutabakatlar imzalaması, Yunanistan-ABD’nin malûm bağlantılarına eklemlenmesi, nihayet İsrail-Doğu Akdeniz jeopolitiği ile birleşmesi de işte Ankara’nın o tehdit değerlendirmelerine dahildir. Az buz işler değildir…
Altı
, Davet haberiyle eş vakitli olarak, TUSAŞ hücumunda öldürülen teröristleri anma aktifliğinin, Öcalan posterleri altında ve PKK tarafından tekrar Rum idaresinde yapılmış olması da “bileşik tehdidin” ögelerini tanım açısından açıklayıcıdır…
Yedi
, Türkiye’nin etrafını kolaçan ederken gözünün daha çok takılmaya başladığı bir diğer hudut coğrafyası da artık
Gürcistan’dır
…
Sekiz
, Bu ülkede zıt istikametli ikili idare var; Cumhurbaşkanı açık Batı yanlısı, AB ve NATO taraflısı. Hükümet ise Batı ve ögelerinden uzak durmaya çalışıyor. Muhalefet de Batı yanlısı partilerden oluştuğundan iş Doğu-Batı cephesine dönüşmüş bulunuyor…
Dokuz
, hafta sonu yapılan seçimleri iktidardaki ‘Gürcistan Hayali Partisi’ kazandı. (%54’e, %38) Cumhurbaşkanı artı muhalefet bloğu sonuçları tanımadıklarını açıkladı. Çarşı karıştı; Cumhurbaşkanı ve muhalefet halkı sokağa, Batı devletlerini de, “Gürcistan’ın korunması, jeopolitik dengelerin korunması manasına gelir” diyerek vaziyet etmeye çağırdı.
Ukraynalı kimi siyasetçilere da Tiflis sokaklarında rastlanıyor!
On
, Seçim evveli ülkeye Batı yanlısı/Turuncu ihtilal mahiyetinde müdahalenin olabileceği Rusya ve kimi bölge ülkeleri tarafından esasen dillendiriliyordu.
‘Türkiye hangi birine yetişsin’ diyebilirsiniz…
Ama demeyin.