‘Cin’im olmadan asla: Türk Korku Sineması

Türk endişe sinemasının en verimli kaynağı olmasının yanında kendilerini mahkum ettikleri yer de olan “cin” ögesi tartışmalı bir alan oluşturuyor. Evet, bu ülkenin kültüründe yeri olan ‘cin’, sinemada da özgün bir anlatı alanı oluşturmak için kullanılıyor. Bu açıdan bakınca mantıklı ve haklı üzere görünse de neredeyse öbür hiçbir öge kullanılamaması imkanın çaresizliğe dönüştüğünü gösteriyor.

Korku hissini oluşturabilmek toplumsal kabuller ve tabularla mümkündür. Bu bakımdan ele alındığında Anadolu’da endişe sinemasının ‘cin’ temalı olması anlaşılabilir. Çünkü her toplumun takıntısı ya da tabusu kendi dinamiklerini belirler. Bu sinemalardaki duruş da ‘cin’in vakitle tabuya dönüştüğünü tabir eder nitelikte.

‘Cin’in İslam’da tam olarak neye tekabül ettiğini tartışanlar var. Bizim alanımız değil zati. Lakin şaman inanışının tesiri ile ‘cin’ ögesinin varlık alanı haline getirildiği ve toplumsal tabu ya da dehşet ögesi olduğunu söyleyebiliriz. Haliyle ülkemizde çekilen kaygı sinemalarının ‘cin’li olmasını anlayabiliriz. Fekat kaygı sinemasının ‘cin’den öteki hiçbir şey kullanamamasını çaresizlik olarak tanımlamak çok da haksız sayılmaz.

Sinemada tiplerin oluşumunun global izahı olsa da bu cinslerin içeriğinin belirlenmesinin toplumsal olduğu aşikar. Ülkemizde sinemanın tam oturmamasının, haliyle de tiplerin oluşumundaki aksamaların endüstrileşememe olduğunu söz etmek gerek. Politik ve sosyo-ekonomik sebeplere bağlayabileceğimiz endüstrileşememe hali kaygı sinemasının çerçevelenmesinde de tesirli olmuştur. Zira endişe sineması ülkemizde en kolay gerçekleştirilebilecek ve en uyguna mal edilebilecek çeşit olarak görülür. Bu durum da üretimin hudutlu, kadük ve dar kapsamda kalmasına yol açmıştır.

Ülkemizde son periyodun en çok izlenen kaygı serisi Siccin filmleridir. Siccin 8 geçtiğimiz hafta vizyona girdi. 380’den fazla salonda gösterilen sinema 10 günde 120 binden fazla izleyiciye ulaştı. İzleyicinin sinemadan uzaklaştığı şu periyotta bu data çok yüksek sayılabilir. Çünkü büyük yapımlı sinemalar bile bu düzeye ulaşamıyor. Siccin 7’nin de bir yıl evvel haziran ayında vizyona girmesi sonrası 700 bine yakın izleyici toplaması muvaffakiyetini gösteriyor.

Filmin yönetmeni Alper Mestçi’nin bu başarıda önemli tesiri olduğunu söylemek gerek. Televizyonda Dikkat Şahan Çıkabilir programı ile direktörlüğe adım atan Mestçi, sonrasında güldürü ve endişeyi birlikte yürüttü. Son yıllarda ise yalnızca dehşet sinemaları çekmeye başladı. Siccin serisinde sekizinci sinemaya ulaşan Mestçi, Musallat, Mahlukat ve Haile sinemalarıyla de tanınıyor.

Sadece Siccin serisini ele aldığımızda bile kıssaların toplumsal ‘üç harfli’ olay söylentileri ve Kur’an’a dayandırılan ‘cin’ yorumunu kapsadığını görüyoruz. Anadolu toplumunun genel kabulünde de olduğu üzere ‘cin’ler, beşerler üzere bir varlık alanına sahip ve berbatlığın kaynağı da çoklukla bu iki varlık alanındaki yanlış irtibattan kaynaklanıyor. Ve deva de her vakit Kur’an-ı Kerim’de… “Kötülerin amel defterlerinin bulunduğu yer” manasında Kur’an’da kullanılan ‘sincin’ sözü, dehşet sinemasında ele alınan problemin temellendirildiği kanıt olarak ortaya sürülüyor.

Daha evvel de söz ettiğimiz üzere bu ‘cin’ yorumunun doğruluğu ya da yanlışlığı bizim alanımız değil. Lakin toplumsal kabullerden yola çıkıldığı argümanı ve anlatılanların temelinde de bunun yer aldığı iletisi, ele alınan mevzulara dair gerçeklik tabanı argümanı oluşturuyor. Yani bir gerçeklik olarak ‘cin’ ögesini kullandığını tez etse de temelinde bu stil sinemalar ‘cin’ konusunu kendi üretimleriyle yeni bir gerçeklik tabanı olarak şekillendiriyor. “Yaşanmış bir olaydan uyarlanmıştır” sözüyle de bu gerçeklik yeri sağlamlaştırılmaya çalışılıyor.

Bu zaviyeden bakınca ‘cin’li sinemaların, bu toplum beşerinin neyden korktuğunu işaret etmesinin ötesinden neyden korkması gerektiğini belirlemek üzere bir fonksiyonu var. Çaresizlik dediğimiz durum da burada doğuyor. Neredeyse “Sadece bundan korkarsınız” deniyor ve izleyiciyi bir şablonun içine oturtuyor. Yalnızca son 3 ayda 15 yerli endişe sinemasının vizyona girdiğini ve bunların tamamını konusunun ‘cin’ olduğunu düşünürsek ortada önemli bir yapının olduğunu görürüz.