Bir satır arası, iki perde arkası: Ankara o masanın parçası olacak
Gelişmeler baş döndürücü bir süratle yaşanıyor. Birine odaklansak, bir oburu eksik kalıyor. Bu yüzden Türkiye’yi yakından ilgilendiren mevzularla ilgili, satır ortası okumalar ve perde gerisi bilgilerle kısa bir demet sunacağım. Başlayalım…
SATIR ORTASI: ZELENSKİ ANKARA’DAN GARANTİ İSTEDİ
Biden’ın gayesi Ukrayna’nın kazanması değil Rusya’nın yıpranmasıydı. Bu yüzden barış teşebbüslerini (İstanbul dahil) sabote etti. Geçtiğimiz yıl İsviçre’de 92 ülkenin iştirakiyle
Ukrayna Barış Zirvesi
düzenlediler. Fakat Rusya’yı davet etmediler. Ankara o gün bu tutumu eleştirmişti.
ABD Başkanı Trump
da aynı yanlışa düşüyor. Riyad’da masa kurdu. Ukrayna’yı –en azından bir süre– sürecin dışında tutacağını açık etti. “Ukrayna masada olmak istiyorsa evvel seçim yapsın” dedi. Öbür bir deyişle…
Ukrayna masaya oturabilir ancak Zelenski oturamaz bildirisi verdi.
(Zelenski, “Savaş varken seçim olmaz” diyerek bunu reddetti.) Zelenski’ye diktatör de dedi. Ukrayna Devlet Liderini şeytanlaştırıyorlar.
Riyad’daki toplantı yalnızca Ukrayna Savaşı ile ilgili değildir. Kapsamlı Rus-Amerikan yakınlaşmasının başlangıç vuruşudur.
Rus önder Putin
dedi ki “
Suriye ve Filistin dahil olmak üzere Ortadoğu’da işbirliğine yönelik birinci adımları attık.”
Dikkatle izlenmelidir.
Riyad’da toplantı yapılırken, Zelenski Ankara’daydı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüştü. Hem ikili basın toplantısında hem de gazeteci arkadaşlarımla (
Sümeyye Dilara Dinçer/AA, Gonca Şenay/Hürriyet)
yaptığı röportajlarda muhtemel barış için kaidelerini birinci sefer ortaya koydu. Ankara müzakerelerin fiziki modülü haline geldi.
Geçtiğimiz haftalarda kimi şeyler duymuştum. Bunlardan yola çıkarak bir evvelki yazımda
“Zelenski Ankara’dan güvenlik garantisi mi isteyecek?”
diye sormuştum. Tam da beklediğim üzere oldu. Ukrayna, Ankara’dan barışın kesimi olmasını istiyor.
Zelenski kurallarını satır ortasında şöyle özetledi… Bir. Her şeyden evvel bir esir değişimi yapılmalı. İki. Ukrayna NATO üyesi olabilmeli. Üç. Ukrayna’ya milletlerarası barış gücü, barışın garantörü olarak konuşlanmalı. Cümleyi şöyle kurdu: “Biz neden Ukrayna’ya kuvvetlerin yerleşmesinden çekinelim? Güçlü ordulara sahip güçlü ülkelerin,
Türkiye de dahil, güvenlik garantilerinin bu boyutunu da Sayın Erdoğan ile konuştuk.”
Eğer taraflar uzlaşırsa, Türkiye’nin Ukrayna’nın güvenliğine katkı vermekten geri durmayacağını düşünüyorum. Rusların Ukrayna’da NATO üyelerine karşı çıktığını,
Brezilya ve Çin üzere ülkelerin söylem edildiğini,
ABD ve AB’nin de Çin seçeneğini reddedebileceğini not edelim.
PERDE GERİSİ: RUMLAR ASKERİ BÖLGEYİ İHLAL ETMEK İSTEDİ
Mart ayının ortasında, Cenevre’de, garantör ülkeler Türkiye ve Yunanistan’ın da iştirakiyle
Kıbrıs bahisli gayrı resmi bir zirve
yapılacak. Kıbrıs konusunun sekiz yıl sonra tepe seviyesinde tekrar gündeme gelmesi, “Bir hareketlilik mi olacak?” sorusuna yol açtı. Edindiğim izlenim ve bilgileri aktarayım:
Bir. Rumlar, Kıbrıs Türkleriyle eşit statüde yaşamaya hazır değil. Türklerin varlığını kabullenmiyorlar. Bugüne kadar tüm tahlil tekliflerini reddettiler. Bu yüzden,
federasyon seçeneği ölmüştür.
Adada fiili olarak iki devlet var. Artık bunun resmileşmesi gerekiyor.
İki. Rumların uzlaşmaz hali nedeniyle BM Genel Sekreterliğinde “Federasyon için ortak yer kalmadı.
Türkler üzerindeki baskı kalkmadan ilerleme olmaz“
düşüncesinin oluştuğu söyleniyor.
Üç.
Kıbrıs’ta 3D (doğrudan uçuş, direkt ticaret, direkt temas) formülü hayata geçirilmeli.
Kıbrıs Türkleri yok sayılarak hiç bir tahlile ulaşılamaz.
Dört. Rumların uzlaşmaz tutumunu gösteren en net gelişme geçtiğimiz ay yaşandı. Kıbrıs’ta iki kesim ortasında etkileşimi artırmak, gidiş gelişleri kolaylaştırmak, Ada’da olağanlaşmayı sağlamak için
sınırda yeni iki kapı açılması fikrini KKTC gündeme getirdi. BM destekledi. Rumlar ise hudut kapısı yerine koridor teklifiyle geldi.
Rumların önerdiği iki koridor, kuzey-güney geçişi yerine, Türk askeri bölgelerini ihlal eden, Türk hududunu transit geçerek kendi bölgelerine ulaşımı sağlayacak, akıl dışı bir teklifti. Kesin bir lisanla reddedildi.
Beş. Bu konferans geçmiştekilerden farklı.
Bir müzakere konferansı olmayacak.
Nereye gidileceğine yönelik görüş alışverişi olacak.
PERDE ARDI: ABD İLE BİRİNCİ TEMAS NASIL GEÇTİ?
Bir kaynağım demişti ki… “Trump’ın lider olmasıyla Türk-Amerikan ilgilerinde yeni bir sayfa açılıyor. O sayfaya bakacağız. Boş mu yoksa eski bagajlarla mı dolu, göreceğiz.”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD’li mevkidaşı Rubio
göreve geldiğinde, kendisiyle telefonda birinci konuşan birkaç isimden biriydi. Birinci yüz yüze görüşme ise
Münih Güvenlik Konferansında
gerçekleşti.
Öğrendim ki… Rubio görüşmede notlar aldı. Sorular sordu. Ankara’nın bölgesel problemlere bakışıyla ilgili fikirlerini merak ediyordu. Kaynaklar dedi ki… “Beklentimizin ötesinde âlâ geçti.”
Peki, CAATSA yaptırımları, F-35 konusu ve ABD’nin Suriye’deki varlığı ile ilgili bir gelişme olacak mı?
Kanaatimce ABD’nin bu bahislerde şimdi netleşmiş bir tavrı yok.
Şu an tüm güçlerini Rusya-Ukrayna savaşına ve İsrail krizine ayırmış durumdalar. Ankara’yı direkt ilgilendiren sıkıntılar dondurucuda. Baharla birlikte o hususlar dondurucudan çıkar, buzlar çözülür.
