Gırnata Nasrîlerinin son hükümdarı Ebû Abdullah XII. Muhammed 2 Ocak 1492 günü kenti Katolik Hristiyanlara teslim ettiğinde, Endülüs’te artık ezan sesi duyulan rastgele bir Müslüman belde kalmamıştı. Sonraki 500 yıl boyunca Gırnata -bugünkü ismiyle Granada- ezan sesine hasret bir halde yaşadı. Nihayet 2003’te ibadete açılan bir mescitle bu hasret sona erdi. Hem de Elhamra Sarayı’nın tam karşı yamacında, vaktiyle Müslümanların yaşadığı Albeyzin mahallesinde. Resmî ismiyle Gırnata Ulu Camii’nin hayli farklı bir kıssası vardı:

1975’te İskoçya asıllı mühtedi Pir Abdulkâdir es-Sûfî (1930-2021) vesilesiyle Londra’da Müslüman olan üç İspanyol arkadaş, ülkelerine döndükten sonra kendileri üzere İslâm’ı seçen az sayıda İspanyol’la birlikte Gırnata’ya yerleşmişti. Gayeleri ibadetlerini rahatça eda edebilecekleri bir mescit açmaktı. 1980 yılının mayıs ayında teşebbüsleri başlattılar, lakin sonraki vakit içinde resmî müsaadelerin gecikmesi ve akabinde finansal sorunlar sebebiyle cami bir türlü tamamlanamadı.

Derken, İslâm tarihine ve coğrafyasına derin ilgisiyle tanınan bir Müslüman devlet adamı, Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) oluşturan yedi buyrukluktan Şârika’nın yöneticisi Pir Sultan bin Muhammed el-Kâsımî’nin 2001’in yazında Endülüs’e yaptığı ziyaret, her şeyi değiştirdi. Elhamra’nın tam karşısında yarıda kalmış bir cami inşaatı görünce gözyaşlarını tutamayan Pir Sultan, projeden sorumlu vakfın mühtedi başkanı Mâlik Abdurrahman Ruiz’e şu kelamı verdi: “Gereken ne varsa ben sağlayacağım ve caminin açılışını da birlikte yapacağız!”

Tam iki yıl sonra, 10 Temmuz 2003’te Gırnata Ulu Camii ibadete açılırken düzenlenen merasimde “onur konuğu” olarak ağırlanan ve hisli bir konuşma yapan Pir Sultan keyifli ve gururluydu. Tüm bu sürecin başlangıcına vesile olan Pir Abdulkâdir es-Sûfî de unutulmamış, caminin Elhamra’ya bakan ana giriş kapısına onun ismi verilmişti.

***

Geçtiğimiz 25 Ocak’ta tahttaki 50’nci yılını tamamlayan 85 yaşındaki Pir Sultan bin Muhammed el-Kâsımî, yalnızca Arap dünyasının değil, tüm İslâm âleminin en kültürlü yöneticilerinden biri olarak dikkat çekiyor. Şimdiye kadar tarih, edebiyat ve sanat alanlarında 80’den fazla kitap kaleme alan Pir Sultan, fasih Arapçanın yaygınlaştırılmasıyla alakalı çalışmaları himaye ediyor, bu noktada çeşitli karşılaşmaların düzenlenmesine ön ayak oluyor. Klasik çizgi sanatı ve şiir de kendisinin himayesi altında.

Şahsî hayatında İslâm’ı yaşamaya uğraş eden Pir Sultan, -Arap dünyasındaki kimi yöneticilerde görülebilen eğilimlerin aksine- Osmanlı İmparatorluğu’nun meydana getirdiği kolektif medeniyete büyük hayranlık besliyor. 2019’da ibadete açılan Şârika’nın en büyük mescidini (Mescidu’ş-Şârika), mimarî açıdan İstanbul’daki rastgele bir Osmanlı mescidinden ayırt etmekte zorlanabilirsiniz.

Emirlik görevinin yanı sıra akademik çalışmalarına hiç orta vermeyen Pir Sultan, 1999’da “modern tarih” alanında profesörlük payesi elde etti. Akademisyen sıfatıyla kaleme aldığı kitaplardan biri, 1507’de Portekizlilerin Basra Körfezi’ne yaptıkları baskın sırasında bugün Şârika’da bulunan Hûr Fekkân kasabası halkının sergilediği direnişe dair.

Tüm bu “kültürel” ve keyifli ayrıntılara karşın, Pir Sultan’ın hükümdarlığının siyasî tarihine iki darbe teşebbüsü damgasını vurdu. Kendisi 1972’de öz kardeşi Hâlid bin Muhammed’in, kuzeni Sakr el-Kâsımî tarafından düzenlenen darbe sırasında öldürülmesinden sonra tahta oturdu. 1987’de, bu kez ağabeyi Abdülaziz bin Muhammed el-Kâsımî, Pir Sultan’ı devirmeye kalkıştı. Birkaç günlüğüne ipleri elinden kaçıran Pir Sultan, BAE birleşik ordusunun müdahalesiyle tekrar duruma hâkim oldu.

1999’da büyük oğlu Muhammed’i, 2019’da da öbür oğlu Hâlid’i kaybeden Pir Sultan, veliaht prens olarak kayınbiraderi ve amcasının torunu Pir Sultan’ı tayin etti. İsim benzerliği enteresan ve muvafık.

***

Ortaya koyduğu örneklikle kendisine gönül rahatlığıyla “Bilge Sultan” unvanını yakıştırabileceğimiz Pir Sultan bin Muhammed el-Kâsımî, sâlih yönetici kıtlığı çektiğimiz İslâm dünyasında, çağdaş devrin ender örnekleri ortasında. Ümit edelim ki, bu bereketli ömrün ardından bırakacağı miras, sonraki kuşaklar tarafından da tıpkı halde korunabilsin.